مدتی است که در فضای سیاسی کشور بحث نظام پارلمانی و جایگزینی آن با نظام ریاستی مطرح شده است که به دنبال طرح این موضوع صاحب نظران سیاسی و حقوقدانان، مطالب زیادی را در این ارتباط مطرح کردند و به بررسی و چرایی آن پرداختند که بازتاب های آن همچنان ادامه داد. نجفقلی حبیبی، عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها در گفت و گو با پایگاه اطلاح رسانی و خبری جماران به بررسی ویژگی های نظام پارلمانی پرداخت. حبیبی با بیان این که نظام پارلمانی نوعی نظام حکومتی است که از تفکیک قوا ایجاد می شود گفت که در این نظام قوه مجریه و قوه مقننه در همکاری با یکدیگر فعالیت می کنند و از ابزارهایی برای تاثیرگذاری و نفوذ بر یکدیگر برخوردارند. حبیبی در ادامه افزود: در نظام های پارلمانی رئیس کشور و رئیس قوه مجریه دو شخص متفاوت هستند. و رئیس قوه مجریه که معمولا نخست وزیرنامیده می شود به پیشنهاد رئیس کشور و انتخاب پارلمان مشخص می شود. وی در ادامه تصریح کرد: اعضای هیئت وزیران در نظام پارلمانی حق پیشنهاد قانون به مجلس و شرکت در مذاکرات را دارند البته پارلمان نیز حق سوال، استیضاح و دادن رای عدم اعتماد به آنان را دارد. حبیبی در ادامه این گفت و گو از نظام حاکم بر ایالات متحده هم سخن گفت: در آمریکا نظام ریاستی است و در عین این که پارلمان هست رییس جمهور دارای یک سلسله اختیارات و امکاناتی است مثلا هر چند سال یک بار گزارش و طرح های سیاست کلی خود را ارائه می کند. یا به طور مثال دارای اختیاراتی است که اگر کنگره و یا مجلس آن را رد کند رییس جمهور می تواند وتو کند.
عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها همچنین گفت: درنظام پارلمانی امور باید تماما از طریق مجلس انجام شود و مجلس قوانین را تصویب می کند. در اصل 110 قانون اساسی که مربوط به رهبری و اختیارات رهبری است مطالبی بیان شده است به طور مثال رهبر می تواند پیشنهاد هایی را ارائه دهد منتها بعد از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت.
وی خاطرنشان ساخت: در نظام پارلمانی مجموع مقررات کشور توسط پارلمان تصویب و ابلاغ می شود حتی آیین نامه هایی هم که برای مقررات قانونی لازم است کلیت آن توسط مجلس تصویب می شود. این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که چرا تغییر نظام فعلی در فضای کنونی مطرح شد گفت: مدت ها این مسئله مطرح شده بود که انتخابات در کشور زیاد است. مانند انتخابات مجلس، ریاست جمهوری، شوراها و... به همین دلیل قراربراین بود که مقداری انتخابات تجمیع شود. شاید به این دلیل بوده است که مسئولان به این فکر افتاده اند که انتخابات ریاست جمهوری در اختیار مجلس گذاشته شود و سراسری نباشد.
وی با بیان این که انتخابات ریاست جمهوری توسط مجلس در سایر کشور ها هم سابقه دارد گفت: به طور مثال در حال حاضر در کشور ترکیه و پاکستان نیز بدین گونه است. منتها وقتی بحث نظام پارلمانی مطرح می شود یک اصل را در نظر دارند و آن هم اصل دموکراسی است که نباید آسیب ببیند. حبیبی افزود: بنابراین در کشورهایی که نظام پارلمانی وجود دارد همگی نظام حزبی دارند و هر حزبی چند کرسی در مجلس دارد و این احزاب از طریق مردم انتخاب می شوند و بعد از آن رییس جمهور را انتخاب می کنند.
عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها گفت: چون احزاب اختلاف سلیقه دارند در واقع با بگو مگوهای شفاف و روشن می توانند کسی را مطابق رای اکثریت انتخاب کنند. ولی مجلس ما متاسفانه حزبی نیست. درست است که دو جناح وجود دارد اما با وضعیتی که ما در حال حاضر داریم بحث از نظام پارلمانی جای تامل دارد.
وی گفت: قبلا در قانون اساسی توافق کرده بودیم که نخست وزیر هم داشته باشیم ولی بعد به این توافق رسیدیم که رییس جمهور مستقیم توسط مردم انتخاب شود حال اگر بخواهند توافق کنند که رییس جمهور را نیز مردم انتخاب نکنند از نظر این که این موضوع یک قرار داد اجتماعی است لطمه ای به اسلام وارد نمی کند ولی نباید به جمهوری اسلامی که مبتنی بر رای مردم است و صریحا در اصول مختلف قانون اساسی هم ذکر شده خدشه ای وارد شود. این استاد دانشگاه با تاکید بر این که اداره کشور مبتنی بر آرای عمومی است گفت: باید نظام به گونه ای طراحی شود که به این موضوع خدشه ای وارد نشود. چطور می توان گفت که رای مجلس مساوی با رای همه ملت است در حالی که نمایندگان مجلس عموما نمایندگان شهرستان ها و مکان های محروم هستند؟ وی معتقد است که در کل می توان گفت که اعضای مجلس نمایندگان ملت هستند ولی باید به مسئله دموکراسی و مردم و اداره امور کشور مبتنی بر آرای عمومی آسیبی وارد نشود.
حبیبی در پاسخ به این سوال که نظام فعلی دارای چه مشکلاتی است که بحث جایگزینی مطرح شد گفت: نظام فعلی هیچ مشکلی ندارد. انتخابات ریاست جمهوری به دلیل این که در سطح ملی است همه مردم با حساسیت خاصی به آن نگاه می کنند. وی ادامه داد: فکر می کنم تنها چیزی که همه باید به آن توجه کنند اداره کشور مبتنی بر رای مردم است و اگر بخواهیم رای مردم کمرنگ شود نظام پارلمانی مورد تایید قرار نمی گیرد. مسئله مهمتر درباره تغییر نظام فعلی به پارلمانی این است که در صورت این تغییر ابتدا باید قانون اساسی اصلاح شود و در اصل آخر خود قانون اساسی هم آورده شده است که راه اصلاح قانون چیست; یعنی باید حتما به رفراندم گذاشته شود و مردم به آن رای دهند و اگر مردم رای دهند اشکالی وجود ندارد.
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که حضرت امام (س) در جایی فرمودند:"مجلس در راس امور است" آقای احمدی نژاد نیز در جایی گفت که این سخن امام فقط مربوط به نظام پارلمانی است نظر شما در این باره چیست؟ گفت :از نظر امام این نظام مبتنی بر رای مردم است و نمایندگان ملت چون توسط مردم انتخاب شدند باید برای اداره امور کشور قانون بگذارند. حتی رییس جمهور نیز که توسط مردم انتخاب می شود و مقرراتی که در اختیار دارد مقرراتی هستند که مجلس تصویب می کند. وی گفت: درزمانی که نخست وزیر وجود داشت رییس جمهور یک مقام تشریفاتی و نخست وزیر همه کاره بود ولی در حال حاضر تمام اختیارات در حیطه وظایف رییس جمهور است. مجلس در راس امور بودن یعنی تمام مقررات و نظارت همه به عهده مجلس است که نمایندگان مردم هستند. وی گفت آقای احمدی نژاد خیال آسوده دارد که نمایندگان مجلس به وظایف خود به خوبی عمل نمی کنند و هر چند وقت یک بار سخنی می گویند و بعد از مدتی خاموش می شوند، یعنی عملا تا به حال هیچ اتفاقی علی رغم این که بارها تکرار شده که رییس دولت قانون را رعایت نکرده نیفتاده است. پس مجلس نمی تواند ادعایی داشته باشد.
اصل فرمایش امام این بود که فرقی نمی کند نظام پارلمانی باشد یا ریاستی و در هر دو نظام، مجلس در راس امور است چون نظام ما جمهوری است و در این نظام تمام مقرراتش باید تحت اشراف مجلس باشد.