سحاب فاطمی
نگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نسبت به مقوله سیاست خارجی نگاهی عمیق و دقیق بود.امام خمینی (ره)همواره در سخنان ،نامه ها و بیانات متعدد خود بر اصل صدور انقلاب اسلامی و رعایت استقلال کشور در برابر ابرقدرتهای شرق و غرب تاکید داشتند.یکی از اصلی ترین دغدغه های امام راحل(ره)رعایت اصل نفی سبیل در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بود.ایشان به هیچ عنوان تسلط کفار و ابرقدرت‌ها بر جهان اسلام را نمی پذیرفت .
در بیانات امام هیچ گاه تسلیم در برابر خواسته های غرب و شرق جایگاهی ندارد و همان نگاه متعالی نسبت به استقلال ایران در کلام و رفتار ایشان به چشم می خورد.
این خود از نقاط افتخار انقلاب اسلامی می باشد که رهبران آن هیچ گاه مرعوب قدرتهای بزرگ زمان خود نبوده اند. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در سایه هدایت و نظارت امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری طی سالهای پس از انقلاب هیچ گاه از مسیر اصلی خود منحرف نشده است.استقلال،حمایت از مستضعفین، صدور انقلاب، اتحاد امت اسلامی، احترام به حقوق متقابل، نفی ظلم، اصل نفی سبیل، روابط حسنه و مسالمت آمیز با دیگران، دفاع از کیان اسلام و مسلمین، سیاست نه شرقی، نه غربی، گسترش روابط بر اساس مبانی اسلامی و انسانی و کمک به نهضت های آزادیبخش این اصول و مبانی را تشکیل می دهد.
گفتمان جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی همان گفتمان حضرت امام خمینی(ره) می‌باشد.گفتمانی که در نقطه مقابل گفتمان کمونیسم و لیبرالیسم قرار دارد و هر دوی این مکاتب را به چالش می کشد.غرب و شرق بارها سعی کرده اند
اسلام را به عنوان یک خرده فرهنگ مورد شناسایی قرار دهند تابه این وسیله مانع از تحقق پویایی اسلامی واقعی در بین ملتهای مسلمان و جهانی شدن آن شوند.اما امام خمینی(ره)در سخنان خود از واژه “امت واحده اسلامی”استفاده می کند و با اسلامی که آمریکا سعی در ترسیم آن دارد به مقابله بر می خیزد.پس از فروپاشی کمونیسم نیز جمهوری اسلامی ایران همچنان استقلال خود را از قدرتهای سلطه گر شرقی و غربی حفظ کرده است.
به عبارت بهتر،ایستادگی در برابر قدرتهای بزرگ و حفظ استقلال در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تمییز دهنده کشور اسلامی ما از کشورهای دیگر است.اکثر کشورهای دنیا بنابر ماهیت سیاسی و نوع نظام خود به قدرتهای بزرگ وابستگی دارند اما جمهوری اسلامی ایران وابسته به کشوری دیگر و حیات آن معلول حیات کشوری دیگر نیست.این خود از نقاط افتخار آمیز به ثمر رسیدن انقلاب اسلامی ایران و استمرار آن است.
علی رغم گذشت بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی ایران،هنوز قدرتهای بزرگ در مقابل این انقلاب قرار دارند و به شیوه های مختلف سعی در تحدید جمهوری اسلامی ایران و پیامهای انقلاب سال1357 دارند.از این حیث هیچ گاه نباید تحت تاثیر القائات روشنفکری قرار گرفته و کالبد شکافی قدرتهای بزرگ را متوقف نماییم.فراموش نکنیم که استراتژی “نه شرقی،نه غربی “همواره باید مبنا و الگوی ما در ادامه مسیر پر افتخار پیشرفت در نظام جمهوری اسلامی ایران باشد .
یکی دیگر از مقولاتی که باید آن را در قاموس سیاست خارجی امام خمینی (ره)جستجو کرد، به مسئله حمایت از مستضعفین باز
می‌گردد.بر اساس دیدگاه امام خمینی، برای رهایی مستضعفین از شرّ فساد و برخورداری از یک زندگی شرافتمندانه انسانی، باید مستضعفین دست در دست یکدیگر داده و قدرت مستکبران را محدود نمایند.برخی جملات ایشان در این خصوص عبارتست از :
«در این راه سیاست ایران بر حمایت از آنهاست: جمهوری اسلامی ایران هم در کنار شما و هم در کنار همهِ مسلمانان، بلکه در کنار همهِ مستضعفان جهان خواهد بود. و در ارتباط با کمک به نهضت های آزادی بخش جهان می فرمایند: ملت آزادهِ ایران هم اکنون از ملت های مستضعف جهان در مقابل آنان که منطق شان توپ و تانک و شعارشان سر نیزه است کاملاً پشتیبانی می نماید. ما از تمام نهضت های آزادی بخش در سراسر جهان که در راه خدا و حق و حقیقت و آزادی مبارزه می کنند، پشتیبانی می کنیم. .... من بار دیگر از تمام جنبش های آزادی بخش جهان پشتیبانی می‌نمایم و امیدوارم تا آنان برای تحقق جامعه آزاد خویش پیروز شوند. امید است دولت اسلامی در مواقع مقتضی به آنان کمک نماید.»
در خصوص صدور انقلاب اسلامی ایران نیز امام خمینی (ره)به نکات مهمی اشاره کرده اند. صدور انقلاب از موضوعات مورد توجه امام بوده که به معنای صادر کردن تجربه های انقلاب اسلامی به سایر کشورهای جهان است. از دیدگاه امام‌خمینی(ره)، منظور از صدور انقلاب، همان گسترش اسلام است.امام خمینی (ره)در این خصوص اشاره می کنند :
« ما با صدور انقلاب مان که در حقیقت صدور اسلام راستین و بیان احکام محمدی(ص) است، به سیطره و سلطه و ظلم جهان خواران خاتمه می دهیم.»
از نگاه ایشان برای پیروزی بر مشکلات، باید در مقابل همه قدرت ها ایستاد و ارزش های انسانی را از اینجا به سایر نقاط جهان صادر کرد. در واقع صدور انقلاب در نگاه ایشان، صبغه فرهنگی دارد.
البته ایشان برای جلوگیری از سوء استفاده از معنای صدور انقلاب و برداشت های غیر صحیح از آن متذکر شده اند :
«اینکه می گوییم باید انقلاب ما به همه جا صادر بشود، این معنی غلط را از آن برداشت نکنند که ما می خواهیم کشور گشایی کنیم. همه کشورها باید در محل خودشان باشند. ما می خواهیم این چیزی که در ایران واقع شد و خودشان از ابر قدرت ها فاصله گرفتند و [نجات] دادند، دست آنها را از مخازن کوتاه کردند، این در همه ملت ها و در همه دولت ها بشود. معنی صدور انقلاب این است که همه ملت ها و همه دولت ها بیدار شوند و خودشان را از این گرفتاری که دارند نجات بدهند.»