(روزنامه وطن امروز ـ 1394/07/29 ـ شماره 1729 ـ صفحه 1)
ـ آلمان‌ها در چه شرایطی آمدند؟
ماجرای میانجیگری آلمان برای بهبود مناسبات دیپلماتیک میان دولت حسن روحانی و آل‌سعود پس از آن صورت گرفت که نبود یک مناسبات حداقلی با سعودی‌ها در حوزه دیپلماتیک، در برخی مواقع آسیب‌های جدی به سیاست‌های منطقه‌ای ایران و نیز اتباع کشورمان وارد کرد. از ابتدای تشکیل دولت روحانی، جواد ظریف نتوانست در منطقه، اتیکت و شناسنامه خود را به‌عنوان یک بازیگر اثرگذار مورد تایید همتایان خود قرار دهد! ناتوانی ظریف در ایجاد یک مناسبات ابتدایی با برخی کشورهای منطقه بویژه با عربستان‌سعودی، به وضوح از کارافتادگی بازوی دیپلماسی وزارت امور خارجه ایران در منطقه را به تصویر کشید کمااینکه طی 2 سال گذشته عملا تحرک دیپلماتیک چشمگیری در قبال تحولات منطقه بحرانی خاورمیانه از جانب وزارت امور خارجه ایران شکل نگرفت البته اقدامات دیپلماتیک موثری در این میان انجام شد اما منشأ این اقدامات وزارت خارجه نبوده است. در ماجرای فاجعه منا، نبود این مناسبات و کانال ارتباطی خسارت‌های هنگفتی به ایران و اتباع ایرانی دچار حادثه در عربستان وارد آورد. در شرایطی که نزدیک به 500 زائر ایرانی در منا جان باختند، وزیر خارجه بی‌مسؤولیت سعودی‌ها درخواست ملاقات جواد ظریف را نپذیرفت و به او وقت ملاقات نداد. زانو زدن ظریف در مقابل امیر کویت که بی‌توجه به واقعیت‌های اجتماعی و فرهنگی در کشور انجام شد نیز منجر به نتیجه نشد و سرانجام وزیر بهداشت جمهوری اسلامی توانست به‌عنوان یک مسافر و از طریق خاک قطر، وارد عربستان شود!
ـ ما برای پل زدن آمدیم!
در چنین شرایطی که دیپلماسی وزارت خارجه در بن‌بست عادل الجبیر گرفتار شده بود، ناگهان این وزیر خارجه یک دولت اروپایی بود که برای ایجاد یک محور موازی با ائتلاف چهارگانه ایران، روسیه، سوریه و عراق برای مقابله با داعش، عازم ایران شد تا به بهانه برگزاری نشست مقدماتی اجلاس امنیتی مونیخ، موضوع بهبود مناسبات ایران و عربستان را در قالب همین پروژه ائتلاف موازی، دنبال کند. فرانک اشتاین مایر در آستانه سفر به ایران و عربستان درباره ماموریت خود در این سفر گفت: تلاش می‌کنیم درباره بحران سوریه پلی میان ایران و عربستان ایجاد کنیم. البته اظهارات او در ایران نشان داد منظور آنها از حل بحران سوریه، همان قالب مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 به موضوع سوریه است! در واقع آنها بدون توجه به دست برتر ایران در تحولات منطقه، برای تضعیف ائتلاف چهارگانه ایران، روسیه، سوریه و عراق علیه تروریسم، تلاش کردند با ایجاد یک محور موازی، خود ابتکار عمل را آنگونه که مطلوب منافع آنهاست- همانند برجام- درباره سوریه در دست بگیرند! اظهارات جواد ظریف در نشست مقدماتی اجلاس امنیتی مونیخ در تهران نیز قابل تامل و نگران‌کننده بود! وی از راهبرد «برد- برد» برای حل موضوع سوریه دفاع کرد! اصطلاحی که در واقع اسم رمز توافق برجام بود و نگرانی‌ها درباره کشاندن مدل و الگوی مذاکرات هسته‌ای به موضوع سوریه که شرایط کاملا متفاوتی با ماجرای هسته‌ای دارد را افزایش داد! به گونه‌ای که به اعتقاد کارشناسان، براساس مدل پیش‌بینی شده یک «برشام» برای سوریه در نظر گرفته شده بود!
اظهارات ظریف در نشست خبری با اشتاین مایر و همچنین در نشست مقدماتی اجلاس امنیتی مونیخ، قابل تامل بود بویژه اینکه او باز هم نتوانست نسبت به بهبود مناسبات با سعودی‌ها، اشتیاق خود را پنهان کند! او در این‌باره گفت: ما آماده‌ایم برای راه‌حل سیاسی با همه کشورها همکاری کنیم و ریاست‌جمهوری هم در نیویورک اعلام کردند جمهوری اسلامی ایران برای پیدا کردن راه‌حل سیاسی در سوریه آماده همکاری با همه کشورهای همسایه و موثر است و این امکانی است که پیشنهاد می‌کنم از آن استفاده کامل و مطلوب صورت گیرد. او در دفاع از این موضوع اظهار داشت: ما آماده‌ایم برای حل بحران سوریه همکاری کنیم به شرطی که به‌گونه‌ای نگاه نکنیم که تنها خودمان سود ببریم، باید توازن وجود داشته باشد. برخی کشورها فکر می‌کنند از بهار عربی و دیگر تحولات می‌توانند سود ببرند و توازن را به نفع خودشان رقم بزنند اما ما وضعیت باخت- باخت را در پی این تفکرات می‌بینیم. کسانی که در پی بی‌ثباتی دیگر کشورها بوده‌اند، آسیب دیدند. ما در سوریه به ثبات نیاز داریم و باید قبول کنیم راه‌حل نظامی فایده‌ای ندارد و پیروزی‌های نظامی تبعاتی دارد، باید پیروزی‌های سیاسی داشته باشیم، زیرا در این صورت هر دو طرف فکر می‌کنند پیروز هستند.
نه و باز هم نه!
در چنین شرایطی فرانک اشتاین مایر، ایران را به مقصد عربستان ترک کرد! حامیان ایده حل بحران سوریه با محوریت غرب و با نقش‌آفرینی مستقیم ایران و عربستان، امیدوار به نتیجه‌بخش بودن وساطت آلمان‌ها بودند! یک واسطه اروپایی آمده بود تا میان 2 همسایه مسلمان، وساطت کرده و روابط آنها را بهبود بخشد! اما واکنش آل‌سعود درباره پروژه سوریه و وساطت آلمان، آب سردی بود بر صورت همه خوش‌خیالان! اشتاین مایر با سلمان، پادشاه آل‌سعود دیدار کرد. پس از این دیدار، او با همتای خود وارد گفت‌وگو شد و نتیجه این گفت‌وگوها در نشست خبری مشترک اعلان شد! در همین نشست بود که سعودی‌ها از طریق وزیر خارجه‌شان با نقش‌آفرینی ایران در قبال سوریه مخالفت کردند. وزیر خارجه عربستان در کنفرانس خبری مشترک با همتای آلمانی خود با طرح ادعاهایی کذب، ایران را کشوری اشغالگر در سوریه خواند. عادل الجبیر مدعی شد بشار اسد نباید نقشی در هرگونه راه‌حل سیاسی سوریه داشته باشد.
الجبیر در ادامه ادعاهای خود افزود: ایران اگر می‌خواهد جزئی از راه‌حل باشد، باید از سوریه عقب‌نشینی کند. وزیر خارجه عربستان ضمن طرح ادعاهایی درباره رئیس‌جمهور سوریه گفت: از تشکیل دولتی انتقالی در سوریه که در آن بر حفظ موسسات دولتی تأکید شود، حمایت می‌کنیم البته بشار اسد باید پس از تشکیل دولت انتقالی کناره‌گیری کند. ممکن است جامعه بین‌الملل تا زمان تشکیل دولت انتقالی با بقای بشار اسد کنار بیاید. وزیر خارجه سعودی‌ها تصریح کرد: برکناری اسد می‌تواند منجر به برقراری صلح در سوریه شود! او مدعی شد: امیدواریم ایران از دخالت‌های خود در منطقه دست بردارد. وزیر خارجه عربستان با اشغالگر خواندن جمهوری اسلامی ایران گفت: ما مصمم به مقابله با تحرکات ایران هستیم و برای دفاع سرزمین‌ها و مردم خود، هر کار که بتوانیم را با استفاده از تمام ابزارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی انجام می‌دهیم. فرانک اشتاین مایر نیز که با مخالفت سعودی‌ها، آرزوی محور شدن در حل بحران سوریه را بر باد می‌دید، گفت: بدون حضور بشار اسد، آتش‌بسی در کوتاه‌مدت در سوریه وجود نخواهد داشت. اشتاین مایر با بیان اینکه در دیدار با پادشاه عربستان درباره روابط دوجانبه و مسائل منطقه‌ای گفت‌وگو و بحث کرده است، افزود: تلاش‌ها جهت یافتن راه‌حلی برای بحران سوریه ادامه دارد و در این راستا معتقدیم کسانی که گفت‌وگو با ایران و عربستان را در این زمینه نمی‌پذیرند نباید انتظار حل و فصل این بحران را داشته باشند.
ـ عادل سخیف «برد- باخت» می‌خواهد!
موضع منفی سعودی‌ها در قبال وساطت اشتاین مایر برای بحران سوریه و نیز اظهارات توهین‌آمیز و بی‌ادبانه وزیر خارجه سعودی علیه ایران البته بلافاصله واکنش دستگاه دیپلماسی دولت را به همراه داشت. مرضیه افخم، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در پاسخ به سخنان عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان در کنفرانس خبری مشترک با وزیر خارجه آلمان گفت: در حالی که جامعه بین‌الملل با درک نقش سازنده و ثبات‌ساز جمهوری اسلامی ایران خواهان مشارکت و ایفای نقش بیشتر ایران است متاسفانه تنها کشوری که همچنان با رویکرد «برد- باخت» به تحولات منطقه نگاه می‌کند و بر حذف سایرین اصرار دارد عربستان‌سعودی است و این رویکرد غیرسازنده و مخرب راه به جایی ندارد. سخنگوی دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: امید می‌رفت در پی موفقیت مذاکرات هسته‌ای و اقبال جهانی به روش گفت‌وگوی سازنده و فراگیر برای حل و فصل مسالمت‌آمیز مشکلات منطقه برخی رویکردهای انحصارطلبانه و غیر منطقی از جانب همسایه جنوبی ما نیز کنار گذاشته شود اما متاسفانه به نظر می‌رسد برخی در درک شرایط و روندهای سازنده منطقه‌ای دچار مشکل هستند و خیال محال تغییر همه جهان و جهانیان را برای رضایت خود دارند. افخم با اشاره به اظهارات عادل الجبیر درباره آینده سیاسی سوریه گفت: به کار گرفتن چنین ادبیات متفرعنانه، سخیف و خارج از عرف دیپلماتیک راجع به سرنوشت دیگر ملت‌ها نشانه درجا زدن سیاسی است و متاسفانه همین نگاه سبب شده است چند کشور و ملت منطقه از جمله سوریه و یمن گرفتار جنگ و افراط‌گرایی سازمان یافته شوند.
سخنگوی وزارت امور خارجه تاکید کرد: وزیر خارجه عربستان‌سعودی که کشورش در بحران‌های جاری منطقه رویکرد نظامی، امنیتی و افراط‌گرایانه را در پیش گرفته و بیش از 7 ماه است که یمن کشور مسلمان و همسایه‌اش را هدف بمباران‌های بی‌وقفه قرار داده است صلاحیت سخن گفتن درباره نقش منطقه‌ای ایران را ندارد. این واکنش صریح افخم البته این امیدواری را در افکار عمومی مردم ایران ایجاد می‌کند که دستگاه دیپلماسی دولت روحانی با تجدیدنظر در تاکتیک‌ها و راهبرد‌های غلط گذشته، یک دیپلماسی عزتمندانه و واقع‌بینانه را در صحنه تحولات منطقه‌ای دنبال کند.
http://www.vatanemrooz.ir/newspaper/page/1729/1/147541/0
ش.د9403042