(روزنامه آرمان - 1394/07/23 - شماره 2878 - صفحه 10)
* ارزيابي شما از برگزاري دادگاه بابك زنجاني چيست؟
** براساس كيفرخواست بابك زنجاني اتهام وي اخلال در نظام اقتصادي است. با اين وجود هنوز مشخص نيست بابك زنجاني چه اخلالي در كدام قسمت از نظام اقتصادي انجام داده است. اين در حالي است كه برخي از اين جرايم در خارج از كشور صورت گرفته و مشمول اصل صلاحيت سرزميني مي‌شود. براساس قوانين جديد آيين دادرسي كيفري پرونده‌هاي بزرگ كه به افكار عمومي ارتباط پيدا مي‌كند بايد به‌وسیله سه قاضي مورد بررسي قرار بگيرد. با اين وجود اين پرونده با يك قاضي درحال بررسي است. مساله ديگر اينكه پرونده‌هايي كه به مساله فساد اقتصادي مربوط مي‌شود بايد تحت نظر قضات متخصص برگزار شود.
* مسائل مربوط به بابك زنجاني از ابتدا سياسي بوده و به دولت گذشته و مسئولان آن دولت ارتباط پيدا مي‌كند. اين مساله داراي چه تفسيري است؟
** سه وزير و رئيس كل بانك مركزي دولت گذشته به شكل‌هاي مختلف درگير اين پرونده بوده‌اند. مساله‌اي كه در اين زمينه بايد مشخص شود اين است كه آيا اين سه وزير در حدود اختيارات خود در اين زمينه تصميم‌گيري كرده‌اند يا اينكه از اختيارات خود خارج شده‌اند. هنوز اين مساله به درستي مشخص نشده است. بنده در اين زمينه حتي از وكلاي نفتي نيز پرس‌وجو كردم اما ايشان عنوان مي‌كنند هيچ ردپايي از اين چهار عضو كابينه در اين پرونده وجود ندارد. اين در حالي است كه در كيفرخواست اين پرونده نيز اشاره روشني به اين مساله نشده است.
در چنين شرايطي اين سوال به ذهن متبادر مي‌شود كه چگونه ممكن است يك جوان اين همه افراد را فريب داده باشد. مساله ديگر اينكه ممكن است اقدامات بابك زنجاني در چارچوب اختيارات اين افراد بوده كه در چنين وضعيتي مسئولان وقت بايد نسبت به اين مساله پاسخگو باشند. مساله ديگر اينكه اين اتفاق در يك مدت كوتاه رخ نداده و زمان زيادي براي اين همه تخلف نياز بوده است. نكته ديگر اينكه چگونه ممكن است يك نفر بدون مجوز قانوني حجم عظيمي از دارايي‌هاي كشور را به حساب ديگري منتقل كند. يكي از مشكلات مهم ما در سيستم اداري اين است كه برخی مديران به حيطه اختيارات خود واقف نيستند و گمان مي‌كنند هنگامي كه مسئول يك قسمت مي‌شوند هر طور كه دوست دارند می‌توانند عمل كنند.
افرادي نيز كه بحث رشوه درباره آنها وجود داشته در دادگاه بابك زنجاني هنوز مطرح نشده‌اند. مساله ديگر اينكه وكيل بابك زنجاني به تازگي عنوان كرده كه يكي از نهادها حاضر است بدهي وي را پرداخت كند. بايد اين اظهارات پيگيري شود كه كجا حاضر است بدهي بابك زنجاني را پرداخت كند. دولت به دنبال مجازات شخص خاصي نيست و بلكه به دنبال وصول پول‌هاي از دست رفته خود است. خطري كه بنده احساس مي‌كنم اين است كه عده‌اي بيرون در حال فريب بابك زنجاني هستند كه وي هيچ اطلاعاتي ندهد. به نظر مي‌رسد اين عده به دنبال منافع جديدي هستند.
* اين افراد چه كساني و به دنبال چه منافع جديدي هستند؟
** اين عده به دنبال اين هستند كه بابك زنجاني اعدام شود اما تكليف پول‌ها مشخص نشود. مساله مهم در اين پرونده اين است كه اگر بابك زنجاني اعدام شود سرنوشت نامشخصي در انتظار پول‌هاي دولت خواهد بود و مشخص نيست كه دولت در نهايت موفق شود به پول‌هاي خود دست پيدا كند. سوال مهم در اين زمينه اين است كه بابك زنجاني از چه مساله‌اي مطمئن است كه هيچ اطلاعاتي نمي‌دهد. حتي رفتار ظاهري بابك زنجاني و خونسردي وي نيز نوعي اطمينان خاطر را به ذهن متبادر مي‌سازد.
* پيش‌بيني شما به عنوان يك حقوقدان از حكم بابك زنجاني چيست؟آيا تصور مي‌كنيد وي به اعدام محكوم خواهد شد؟
** براساس قانون وي بايد اعدام شود. در پرونده‌هاي مشابه افرادي وجود داشته‌اند كه ميزان تخلفات آنها كمتر از بابك زنجاني بوده اما در نهايت به اعدام محكوم شده و اين حكم درباره آنها اجرا شده است.
* مساله مهم در اين زمينه اين است كه نام برخي از مسئولان عالي‌رتبه دولت گذشته مطرح شده است. اگر چنين اتفاقي رخ بدهد از نظر حقوقي اين پرونده چه ويژگي‌هايي پيدا خواهد كرد؟
** اين مساله كه نام برخي افراد مطرح شود كه فرصت براي دفاع از خود نداشته باشند صحيح نيست. نكته مهم در اين زمينه اينكه بايد مشخص شود مسئولاني كه به شكلي با اين پرونده مرتبط بودند در حدود اختيارات خود اقدام كرده‌اند يا اينكه خارج از اختيارات خود عمل كرده‌اند.
* برخي از كارشناسان عنوان مي‌كنند اموال خارجي بابك زنجاني وضعيت نامشخصي پيدا كرده است. از نظر قانوني وظيفه حفظ اموال خارجي بابك زنجاني برعهده كيست؟
** بابك زنجاني وكيل خارجي هم دارد و وكيل وي مسئوليت اموال خارجي وي را برعهده گرفته است. نكته مهم اينكه برخي از جرائم بابك زنجاني در خارج از ايران صورت گرفته و رسيدگي به آنها سخت شده است.
* اگر به شما پيشنهاد مي‌دادند وكالت بابك زنجاني را برعهده بگيرد موافقت مي‌كرديد؟
** قبل از بازداشت بابك زنجاني دو تن از نزديكان وي به دفتر من آمدند و درخواست كردند كه بنده وكالت ايشان را برعهده بگيرم. با اين وجود من مصلحت نديدم كه چنين مسئوليتي را بپذيرم. دليل اين مساله نيز اين بود كه من به اين نتيجه رسيدم كه اقداماتي كه در اين زمينه صورت گرفته براي من قابل دفاع نيست. البته يكي ديگر از دلايلي كه باعث شد بنده اين پرونده را قبول نكنم مسائل سياسي بود. به نظر من اگر عمل هر متهمي هم قابل دفاع نباشد اما شخص وي قابل دفاع است. قانون يك تعريف خاص براي هر جرمي تعريف كرده است. در نتيجه نمي‌توان يك متهم را بيش از حدودي كه قانون تعيين كرده مجازات كرد. به نظر من بايد تلاش شود اين پول‌ها به خزانه دولت برگردد. اين مساله كه بابك زنجاني با اطمينان حاضر مي‌شود و از پاسخگويي نسبت به سرنوشت پول‌ها طفره مي‌رود جاي تامل دارد.
* آقاي جهانگيري معاون اول رئيس‌جمهور عنوان كردند كه بابك زنجاني با گردن‌كلفتي از بازگشت پول‌ها خودداري مي‌كند. سكوت و عدم همكاري بابك زنجاني چه تبعاتي براي وي خواهد داشت؟
** از نظر حقوقي دستگاه‌هاي ذي‌ربط بايد دليل كافي براي متهم كردن وي در اختيار داشته باشند. نخستين و ابتدائي‌ترين دليل در اين پرونده اين است كه بابك زنجاني نفت را از ايران خارج كرده اما پول آن را بازنگردانده است. متاسفانه هنور توجيه ايشان براي عدم بازگشت پول‌هاي نفت رسانه‌اي نشده و ما اطلاع دقيقي نداريم كه بابك زنجاني در پاسخ چه استدلال‌هايي را در اين زمينه مطرح مي‌كند. مساله‌اي كه در اين زمينه به صورت قطعي مشخص است سوءاستفاده عده‌اي از تحريم‌ها بوده است. اين افراد هنگامي كه متوجه شده‌اند دولت گذشته نيازمند دور زدن تحريم‌هاست و حاضر است هر كاري در اين زمينه انجام دهد تلاش كرده‌اند از اين فرصت سوءاستفاده كنند.
* اگر بابك زنجامي اعدام شود سرنوشت پول‌هاي وي چه خواهد شد؟
** بنده قطعا اعدام بابك زنجاني را قبل از انتقال پول‌ها به ضرر مي‌دانم و معتقدم اگر وي اعدام شود دست دولت از پول‌هاي نفت براي هميشه كوتاه خواهد شد.
* تقريبا اغلب اقتصاددان‌ها و وكلاي دادگستري معتقدند بابك زنجاني تنها نيست. از نظر حقوقي با چه ابزاري مي‌توان به ماهيت واقعي اين مساله دست پيدا كرد؟
** دستگاه‌هاي ذي‌ربط ما داراي قدرت و توانمندي بسياري هستند و اگر سرنخ‌هاي مهمي به دست بياورند به صورت قطعي ماهيت اين جريان را مشخص خواهند كرد. مساله مهم اين است كه ممكن است مسئولان در جريان بررسي احيانا به اشخاصي برخورد كنند. در شرايط كنوني سه وزير و رئيس كل بانك مركزي دولت گذشته به شكل‌هاي مختلف مطرح شده‌اند. بايد مشخص شود كه با دستور چه كسي شرايط بابك زنجاني را تسهيل كرده‌اند. از نظر قانوني حتي اجراي دستورات غيرقانوني مافوق هم لازم‌الاجرا نيست و اين افراد در صورت چنين اتفاقي يا بايد مسئولان قضائي را در جريان امور قرار می‌دادند يا افكار عمومي را مطلع مي‌كردند كه مثلا احتمال تخلف بزرگي در دولت وجود دارد.
* چرا دادگاه بابك زنجاني علني برگزار شد اما دادگاه مهدي هاشمي علني برگزار نشد؟
** برگزاري علني دادگاه بابك زنجاني سبب شفافيت و آگاهي افكار عمومي از پشت پرده اين فساد بزرگ اقتصادي خواهد شد. درباره دادگاه مهدي هاشمي نيز بايد عنوان كنم كه ما از روز اول مكررا درخواست برگزاري علني دادگاه را مطرح كرديم اما به دلايل مختلف با اين درخواست موافقت صورت نگرفت. اينكه دادگاه علني يا غيرعلني باشد در حوزه اختيارات قاضي پرونده است.
* چرا مهدي هاشمي به علني برگزار شدن دادگاه اصرار داشت؟
** به دليل اينكه خودش تصورمي‌كرد هيچ دليلي براي غيرعلني بودن وجود نداشت. ما از ابتداي دادگاه مهدي هاشمي تاكيد داشتيم كه شهود چه له و چه عليه ما بايد در دادگاه حضور پيدا كنند و شهادت خود را به‌صورت رسمي اعلام كنند. مهدي هاشمي همواره معتقد بود كه اگر جرمي مرتكب شده‌ام ترجيح مي‌دهم در همين دنيا مجازات شوم.
* شما در مراحل مختلف هيچ زمان به اين مساله فكر نكرديد كه از اعتبار آيت‌ا... هاشمي در جهت رفع مشكل استفاده كنيد؟
** ما به هيچ عنوان به چنين مساله‌اي فكر نكرديم. ضمن اينكه آيت‌ا... هاشمي همچنين اجازه‌اي به ما نمي‌داد. آقاي هاشمي يك‌بار در پاسخ به برخي هجمه‌ها كه عليه ايشان صورت مي‌گرفت به ما گفت اگر پنج فرزند من هم بازداشت شوند من از اصول و مواضع خود كه براي انقلاب و نظام اخذ كرده‌ام كوتاه نخواهم آمد.
* شما در جريان پيگيري‌ها با آيت‌ا... هاشمي هم ديدار داشتيد؟
** بله، بنده به صورت مرتب با ايشان ديدار و گفت‌وگو داشتم. ايشان در مراحل مختلف از ما اطلاعات مي‌خواستند تا در جريان جزئيات دقيق مساله قرار بگيرند. آيت‌ا... هاشمي از روز اول به ما تاكيد داشتند كه اگر مهدي مرتكب جرمي شده بايد من هم در جريان قرار بگيرم.
* پس از زنداني شدن مهدي هاشمي شما با ايشان ملاقات هم داشته‌ايد؟
** تاكنون اين ديدار ميسر نشده است. اين در حالي است كه تاكنون مهدي هاشمي سه بار درخواست ديدار حضوري با وكيل خود كه بنده باشم را با مسئولان زندان مطرح كرده است.
http://armandaily.ir/?News_Id=131217
ش.د9404229