گـــزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره اجراي نقشه راه براي شفاف‌سازي «ابعاد نظامي احتمالي» (PMD) ايران در اختيار اعضاي شوراي حكام قرار گرفت. آژانس در اين گزارش تصريح كرده است كه «ايران همه فعاليت‌هاي مندرج در نقشه راه بر اساس برنامه مورد توافق را انجام داده است.» اين گزارش قرار است 24 آذرماه در آژانس بررسي و در مورد آن تصميم گيري شود. آژانس در گزارش خود تصريح مي‌كند: «نشانه‌هاي معتبري از انحراف مواد هسته‌اي در ارتباط با ابعاد احتمالي نظامي برنامه هسته‌اي ايران نيافته است.»
اين گزارش زمينه را براي خارج شدن مسئله «ابعاد نظامي احتمالي» از دستور كار شوراي حكام آژانس فراهم مي‌كند و مقام‌هاي آمريكايي هم وعده داده‌اند براساس همين گزارش، پرونده موسوم به PMD ايران بسته خواهد شد. با اين حال، گزارش به شكل و شمايلي نوشته شده كه سرنوشت چند مورد از ابهامات مطرح در پرونده موسوم به «PMD» را در وضعيتي مبهم قرار مي‌دهد و اگر چيزي شبيه به «مكانيسم ماشه» در قطعنامه 24 آذر ماه پيش‌بيني شود، زمينه فعال شدن مجدد «ابعاد نظامي احتمالي» را فراهم مي‌كند. در واقع آمانو استخوان PMD را لاي زخم نگه داشت.
به گزارش «جوان»، يوكيا آمانو مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بر اساس توافق هسته‌اي 23 تير ماه 1+5 با ايران، ارزيابي نهايي خود را از ابهامات گذشته و حال پرونده هسته‌اي ايران موسوم به PMD منتشر كرد. آژانس بر اساس اطلاعاتي كه ادعا مي‌كند طي سال‌هاي 2002 تا كنون از برخي كشورهاي غربي و يافته‌هاي خودش به دست آورده، مدعي شده بود فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران جنبه‌هايي مبهم از امكان انحراف برنامه هسته‌اي ايران به سمت و سويي نظامي دارد. طبق توافق هسته‌اي 1+5، آژانس موظف شده بود ارزيابي نهايي خود را از اين جنبه‌هاي مبهم تا 15 دسامبر به شوراي حكام ارائه كند و 1+5 نيز طبق بند 14 برجام، متعهد شده‌اند با استفاده از جايگاه خود در شوراي حكام «قطعنامه‌اي را براي اتخاذ اقدامات لازم، با هدف بسته شدن اين موضوع» به شوراي حكام ارائه دهند.
حالا يوكيا آمانو ارزيابي نهايي خود را از 12 موضوع ابهام دار برنامه هسته‌اي ايران در 88 بند منتشر كرده و ارزيابي نهايي او نيز كه در بند 88 ذكر شده اين است: «آژانس نشانه‌هاي معتبري از انحراف مواد هسته‌اي در ارتباط با ابعاد احتمالي نظامي برنامه هسته‌اي ايران نيافته است.» آژانس همچنين تأييد كرده كه ايران طبق تعهدات خود به نقشه راه عمل كرده: « همه فعاليت‌هاي مندرج در نقشه راه بر اساس برنامه مورد توافق انجام شده‌اند» و تأكيد كرده: «آژانس فعاليت‌هاي پادماني در مكان‌هاي خاص موردنظر آژانس، از جمله در پارچين، انجام داده» و « اجراي نقشه راه، همكاري محتوايي بيشتري ميان آژانس و ايران را تسهيل» كرده است. با همه اينها، آژانس دست‌كم در چهارپنج مورد از 12 مورد ابهامي، گزارش خود را طوري تنظيم كرده كه مي‌تواند شوراي حكام آژانس را به صدور يك قطعنامه مشروط در روز 24 آذر ماه 1394 (10 روز ديگر) ترغيب كند؛ قطعنامه‌اي كه هر چند به احتمال زياد PMD را از دستور كار خارج خواهد كرد ولي ممكن است زمينه بازگشت دوباره آن را فراهم كند.
يوكيا آمانو در گزارشي كه در اختيار اعضاي شوراي حكام قرار داده، دست كم يك مورد (توسعه يك وسيله انفجاري هسته‌اي) را در بخش «خلاصه» گزارش خود(بندهاي 86 تا 88) قرار داده و نوشته است: «آژانس ارزيابي مي‌كند طيفي از فعاليت‌هاي مرتبط با توسعه يك وسيله انفجاري هسته‌اي در ايران قبل از پايان سال 2003 ميلادي به‌عنوان تلاشي هماهنگ انجام شده و برخي فعاليت‌ها بعد از سال 2003 ميلادي اتفاق افتاده است.»
هرچند اين گزارش مي‌گويد: «اين فعاليت‌ها فراتر از امكان‌سنجي و مطالعات علمي و كسب مهارت‌ها و توانمندي‌هاي فني مرتبط و مشخص پيشرفتي نداشته» ولي به طور تلويحي مي‌گويد، دست‌كم «يكي» از اطلاعاتي كه ايران در رابطه با اين چاشني انفجاري ارائه كرده، همخواني ندارد: «ايران عنوان نمود كه دليل توليد چاشني‌هاي EBW كمك به پيشگيري از سوانح انفجاري بوده و در خلال نشستي كه در قالب چارچوب همكاري در تاريخ 20 ماه مي2014 برگزار شد، فهرستي از پنج سانحه را به آژانس ارائه كرد. آژانس معلوم نمود كه اين اطلاعات با جدول زمانبندي همخواني نداشته و ارتباطي به برنامه توليد چاشني‌ها ندارند. در جلسه‌اي كه در قالب نقشه راه در 15 اكتبر 2015 برگزار شد، ايران جدولي از شش سانحه ديگر را به آژانس ارائه داد.
آژانس توجه دارد كه اگرچه هريك از اينها گفته شده كه در زمان‌هاي درست رخ داده و مرتبط با سوانح انفجاري هستند، لااقل«يكي» از آنها به نظر نمي‌رسد كه ارتباطي با چاشني‌ها داشته باشد.» آژانس در مورد چاشني انفجاري، پا از اين هم فراتر گذاشته و مي‌گويد: « آژانس چنين ارزيابي مي‌نمايد كه چاشني‌هاي EBW توليدي توسط ايران داراي مختصاتي هستند كه به ابزار انفجاري هسته‌اي مربوط مي‌شود. آژانس تصديق مي‌نمايد كه روند رو به رشد استفاده از چاشني‌هاي انفجاري EBW براي مصارف غيرنظامي و نظامي متعارف وجود دارد.»
شيوه گزارش‌دهي آمانو و همكارانش در حوزه «آزمايش‌هاي هيدروديناميك» مربوط به «يك محفظه شليك مواد منفجره» در پارچين نيز زمينه را براي بازنگه داشتن پرونده «ابعاد نظامي احتمالي» فراهم كرده است. آژانس در بند (48) گزارش خود مي‌گويد: « در ارتباط با آزمايش هيدرو ديناميك، آژانس اطلاعاتي را از دولت‌هاي عضو شامل تصاوير ماهواره‌اي دريافت كرد كه نشان مي‌داد ايران در سال 2000 يك سيلندر بزرگ را در مجتمع نظامي پارچين ساخته و نصب كرده است.» ولي در ادامه به صراحت مي‌گويد: « هنگامي كه مديركل و معاون مديركل در امر پادمان‌ها از ساختمان اصلي مورد نظر آژانس در سايت پارچين در 20 سپتامبر 2015 بازديد كردند، آنها يك محفظه يا هر گونه تجهيزات مربوطه را در داخل ساختمان مشاهده ننمودند.»
آمانو و همكارانش به اين ترتيب، ايران را به از بين بردن اين شواهد متهم كرده‌اند: « از زمان طرح نخستين درخواست آژانس از ايران براي دسترسي به محل مشخص مورد نظر آن در سايت پارچين در فوريه 2012، فعاليت‌هاي گسترده‌اي در اين مكان انجام شده است. اين فعاليت‌ها، مشاهده شده از طريق تصاوير ماهواره‌اي بازرگاني، ظاهراً از جمله تخريب ساختمان اصلي، حذف، جايگزيني يا نوسازي سازه ديوار خارجي آن، حذف و جايگزيني بخشي از سقف و مقدار زيادي مايع خارج شده از ساختمان را نشان مي‌داد.»
آمريكا: پرونده را مي‌بنديم
امكان ارزيابي منفي و همچنين بازگشت دوباره پرونده PMD در ديگر بخش‌هاي گزارش آمانو از جمله موضوع موسوم به «آغازگر مواد انفجاري قوي» در منطقه مريوان، «موضوع خريد‌هاي هسته‌اي» نيز وجود دارد؛ موضوعي كه باعث شده برخي منابع گزارش آمانو را نشان دهنده تلاش ايران براي دستيابي به سلاح هسته‌اي ارزيابي كنند. شبكه تلويزيوني فرانس 24 در گزارشي ادعا كرد، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تلاش ايران براي دستيابي به بمب اتمي را تأييد كرده است، هرچند اينگونه پيداست كه فعاليت‌هاي ايران از مرحله پژوهشِ انجام‌‌پذيري فراتر نرفته است.
ولي برخي منابع روي جنبه‌هاي مثبت گزارش آژانس تأكيد كرده‌اند. روزنامه «ال موندو» در اين خصوص نوشت: سازمان بين‌المللي انرژي اتمي درگزارش خود اطمينان داده كه هيچ ابعاد احتمالي نظامي در برنامه هسته‌اي ايران وجود ندارد. جان كري وزير خارجه آمريكا مدعي شده كشورش مطمئن است ايران روي تسليحات هسته‌اي كار كرده ولي تأكيد كرده كه توافق برجام ضمانتي ايجاد كرده كه ايران نتواند سلاح هسته‌اي بسازد.
«مارك تونر»، سخنگوي وزارت آمريكا گزارش آمانو را در حكم تأييد پايبندي ايران به تعهداتش در پاسخگويي به سؤالات آژانس دانست و گفت كه تهران مطابق نقشه‌راه توافق شده با آژانس اطلاعات لازم را در اختيار اين نهاد بين‌المللي قرار داده است. «تونر» همچنين گزارش روز چهارشنبه آقاي آمانو را با گزارش نهادهاي اطلاعاتي آمريكا در سال 2007 كه مدعي توقف فعاليت‌هاي هسته‌اي «تسليحاتي» ايران شده بودند، هماهنگ دانست. سخنگوي وزارت خارجه آمريكا تأييد كرد كه پرونده موسوم به PMD ايران بسته خواهد شد. ارنست مونيز، وزير انرژي آمريكا نيز تأكيد كرد: تحريم‌هاي ايران در ماه ژانويه زماني كه آژانس تأييد كند تهران به تعهداتش عمل كرده است، برداشته خواهد شد.
http://javanonline.ir/fa/news/757305
ش.د9404762