(روزنامه اطلاعات ـ 1394/10/15 ـ شماره 26343 ـ صفحه 12)
فتنه سعودي ـ صهيونيستي در کمين مسلمانان آفريقا
نویسنده و پژوهشگر عربستانی در تحلیلی به یورش ارتش نیجریه به شیعیان این کشور و بازداشت شیخ زکزاکی اشاره و تاکید کرد، نباید بُعد بسیار مهم فتنه‌انگیزی صهیونیستی ـ سعودی را در این حمله نادیده گرفت.به گزارش فارس ، «حسن العمری» نویسنده و پژوهشگر عربستانی طی یادداشتی تحت عنوان «فتنه‌های سعودی – صهیونیستی در کمین مسلمانان آفریقا» به بررسی ریشه‌های یورش اخیر ارتش نیجریه به شیعیان این کشور و بازداشت شیخ «ابراهیم الزکزاکی» رهبر شیعیان نیجریه می‌پردازد که مشروح آن در پی می‌آید.
پیش از بازداشت شیخ ابراهیم الزکزاکی رهبر شیعیان نیجریه به دست ارتش این کشور پس از یورش به خانه‌اش در شهر «زاریا»، از توابع ایالت «کادونا» در شمال نیجریه ، وی در گفتگو با رادیو آفریقایی «هوسا» اتهامات دولت مرکزی به شیعیان این کشور را رد کرد.دولت مرکزی نیجریه شیعیان این کشور را به تلاش برای ترور رئیس ستاد مشترک ارتش این کشور متهم کرده بود، در حالی‌که شیخ الزکزاکی تاکید کرد که این حسینیه «بقیه الله» زاریان بود که مورد حمله غافلگیرانه ارتش قرار گرفت.حمله آنگونه که شیخ الزکزاکی، شاهدان و برخی از مسئولان شهر توضیح دادند، طی برگزاری مراسم تغییر پرچم‌های سیاه با پرچم‌های سبز که روی آنها عبارت «لبیک یا رسول الله» درج شده بود، به مناسبت حلول ماه ریبع الاول در حسینیه بقیه الله حادث شد.مراسم تغییر پرچم‌های سیاه با پرچم‌های سبز، مراسم جدیدی نیست، بلکه هرساله برگزار می‌شود، اما ارتش نیجریه پس از حمله بی‌دلیل به حسینیه، خانه شیخ الزکزاکی را مورد حمله قرار می‌دهند.
اهالی منطقه و یاران شیخ برای مقابله با این یورش سپری انسانی مقابل منزل وی تشکیل می‌دهند و جمع کثیری از شیعیان ایالت‌ها و شهرهای دیگر نیجریه در اعتراض به این حمله دست به تظاهرات می‌زنند.سئوالی که در اینجا مطرح می‌شود، این است که چه کسی عامل این قضیه است؟ چه کسی بنابر آنچه دولت مرکزی نیجریه عنوان می‌کند، قصد ترور رئیس ستاد مشترک ارتش این کشور را داشت، اگر این ادعا درست است، چرا هیچ گزندی به وی وارد نشده و از سوی کسی مورد حمله قرار نگرفته است؟این اتهامات در زمانی به جنبش اسلامی نیجریه وارد می‌شود که دولت این کشور هیچ قید و بندی بر گروه تروریستی تکفیری «بوکو حرام» قائل نشده و اجازه داده که این گروه، دست به هر جنایتی بزند و در سکوت مطلق «ابوجا» در هر یک از جنایت‌هایش صدها مسلمان را به قتل برساند.این‌ها سئوالاتی است که خود را لاجرم بر عرصه سیاسی و امنیتی نیجریه تحمیل می‌کنند و نیازمند پاسخگویی هستند.در این تردید نیست که آنچه شاهد آن هستیم، توطئه جدیدی است که صفوف مسلمانان در آفریقا را این بار با سلاح برافروختن آتش منازعات طایفه‌ای نشانه گرفته است.این توطئه‌ای آشکار و عیان است، همانگونه که ارتش نیجریه سابقه‌ای دیرینه در حمله به مسلمانان این کشور دارد و نمونه آن حمله به مسلمانان طی برگزاری راهپیمایی روز جهانی قدس در سال گذشته بود که خشم و نفرت رژیم صهیونیستی و همپیمانش عربستان سعودی را در پی داشت.
در این ارتباط ناظران تاکید می‌کنند که نمی‌توان از منافع فرانسه در متزلزل کردن ثبات و استقرار قاره سیاه به کمک «محمد بوهاری» رئیس جمهوری نیجریه به راحتی گذشت، کسی که در گذشته قدرت را در این کشور در دست گرفت، ژنرال بازنشسته ارتش نیجریه است که در پرونده خود کودتای 1983 و براندازی رئیس جمهوری مدنی نیجریه را دارد.ناظران خاطرنشان می‌کنند که برکسی پوشیده نیست که کودتای بوهاری به خواست فرانسه و اسرائیل انجام شده و این موضوعی است که روزنامه انگلیسی «گاردین» در شماره 27 آگوست 1985 به آن اشاره می‌کند.منابع نزدیک به مراکز تصمیم گیری در ابوجا تاکید می‌کنند که بوهاری مدعی است، در ورطه‌ای گرفتار شده که برخی از نزدیکانش وی را درگیر آن کردند و بازتاب سفرهای متعدد شخصیت‌های اسرائیلی و فرانسوی و عربستانی است که ابوجا طی ماه‌های اخیر شاهد آن بوده است.ژنرال «انور عشقی» جاده صاف کن روابط سعودی – صهیونیستی و نماینده جانشین ولیعهد عربستان از جمله این شخصیت‌ها بود که به ابوجا سفر کرد.در حالی‌که همه از روابط نزدیک رئیس جمهوری کنونی و سابق نیجریه، از حزب ملت دموکراتیک با شیخ الزکزاکی، رهبر شیعیان نیجریه آگاه هستند.ناظران سیاسی بر این باورند که این اقدام ارتش نیجریه بدون اطلاع محمد بوهاری صورت گرفته و چه بسا پیش زمینه کودتایی است که رئیس ستاد مشترک ارتش نیجریه که دارای روابطی نزدیک با رژیم صهیونیستی است و در این اواخر سفری مخفیانه به تل‌آویو و دیداری با نخست وزیر رژیم صهیونیستی و رئیس ستاد مشترک ارتش و رئیس موساد داشته، آن را به شخصه عهده‌دار بوده است.
روزنامه صهیونیستی «یدیوت آهارانوت» ضمن افشای خبر سفر رئیس ستاد مشترک ارتش نیجریه به تل‌آویو و دیدار با مقامات اسرائیلی نوشته بود که بوکو حرام و جنبش اسلامی نیجریه مهمترین موضوعات مورد بحث طی دیدارهای دو طرفه بود.برخی کارشناسان نیز یورش اخیر ارتش نیجریه به شیعیان این کشور را با شکست‌های سیاسی مستمر عربستان در خاورمیانه از عراق گرفته تا سوریه و لبنان و یمن مرتبط دانسته و تاکید می‌کنند، ریاض درپی ایجاد شکاف در صفوف مسلمانان آفریقاست تا بازی درگیری‌های طایفه‌ای را به این قاره انتقال دهد، به ویژه آن که ملک سلمان و محمد بوهاری رابطه نزدیکی دارند و این موجب شده، برخی بوهاری را به داشتن اندیشه‌های سلفی وهابی و مدارا با بوکوحرام متهم کنند.شاهدان فعال در عرصه حقوق‌بشر تاکید می‌کنند که ارتش نیجریه شیخ الزکزاکی را پس از یورش به خانه‌اش بازداشت کرد.
این در حالی است که آمار مراکز رسمی بین‌المللی درباره نیجریه تأکید می‌کنند که جمعیت این کشور ۱۷۰میلیون نفر است که حدود ۱۰درصد آن را شیعیان تشکیل می‌دهند.به گزارش خبرگزاری تسنیم،در دو حمله نیروهای ارتش نیجریه به خانه شیخ ابراهیم زکزاکی رهبر جنبش اسلامی و حسینیه "بقیه‌الله" در شهر زاریا، علاوه بر همسر و پسر او بیش از 500 تن از شیعیان به شهادت رسیدند.دکتر «حسین کنعانی مقدم» کارشناس مسائل آفریقا در گفتگو با مشرق، به تبیین و تشریح شرایط حاکم بر عرصه نیجریه، ریشه‌های اسلامگرایی در این کشور و نفوذ بازیگران خارجی در آن از جمله در دستگاه نظامی نیجریه و احتمالات مطرح درباره دلیل واقعی کشتار شیعیان این کشور پرداخت.آنچه در ذیل می آید، مشروح این گفتگوست:
* پیشینه قدرتیابی مسلمانان در نیجریه به چه دورانی بازمی‌گردد؟
** نیجریه یکی از کشورهای بسیار مهم آفریقاست که در غرب این قاره واقع شده و پیشینه اسلامی آن به زمان ورود اسلام به قاره آفریقا و کشور تانزانیا و سواحل غربی آفریقا و نفوذش به جنوب این قاره باز می گردد.این پیشینه نشان‌دهنده عمق توجه مردم نیجریه به اسلام است و شاهد بودیم، حرکت های اسلامی در نیجریه به صورت مسالمت آمیز و براساس درخواست مردم این کشور برای اجرای احکام اسلامی در ساختار حاکمیتی مطرح بوده و دولت های گذشته نیجریه هم مسلمانان را به عنوان یکی از مهمترین گروه های مطرح در مباحث حکومتی و حاکمیتی این کشور مورد توجه قرار داده بودند.جنبش اسلامی نیجریه با توجه به رهبری شیخ «ابراهیم زکزاکی» طی سال‌های گذشته موفق شده طی فعالیت‌های خود با تکیه بر تعالیم اسلام و ایجاد یک حرکت مسالمت‌آمیز، تبلیغات اسلامی داشته باشد و در مسیر تربیت مردم نیجریه، جایگاه مهمی در جامعه جهانی و کشورهای اسلامی داشته باشد.در اینجا باید تاکید کرد که جنبش اسلامی و فعالیت هایش تنها مورد حمایت و تقدیر شیعیان این کشور نیست، بلکه از سوی تمامی مسلمانان نیجریه مورد احترام است.
این اولین باری نیست که شیخ ابراهیم زکزاکی مورد حمله قرار می گیرد، بلکه در سال گذشته طی راهپیمایی روز جهانی قدس نیز ایشان مورد حمله نیروهای ارتش نیجریه قرار می گیرد و سه فرزندش و شمار زیادی از راهپیمایان به شهادت رسیدند.با این حال جنبش اسلامی نیجریه دست به اقدام تلافی‌جویانه نزد و با اینکه شرایط و دستاویزهای لازم برای این جنبش فراهم بود، اما بر اقدامات مسالمت‌جویانه تمرکز و در مقابله با این شرایط، بردباری و صبر پیشه کرد.
* از جمعیت کشور نیجریه و شیعیان این کشور آمار دقیقی در دست دارید؟
** آماری که مراکز رسمی بین‌المللی درباره جمعیت نیجریه منتشر کرده‌اند، تأکید می‌کنند که جمعیت این کشور 170 میلیون نفر است که حدود 10 درصد آن را شیعیان تشکیل می‌دهند.
* در نیجریه گروه تروریستی تکفیری «بوکو حرام» فعالیت دارد؛ سؤال این است که چرا دولت و ارتش نیجریه برخورد جدی با این گروه انجام نمی‌‌دهند و بعضاً مانند فاجعه اخیر در زاریا، همراستا با آن اقدام می‌کنند؟
** ساختار نظامی ارتش نیجریه در دست افرادی است که بسیاری از آنها تحت نفوذ و سیطره دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی هستند.بالطبع، این افراد درصدد مقابله و مبارزه با پروژه اسلام‌هراسی غرب و رژیم صهیونیستی نیستند که یک بخش از آن همین گروه بوکو حرام را دربرمی‌گیرد که در همان قالب داعش و القاعده فعالیت می‌کنند و همان طور که مبارزه این سرویس ها القاعده و داعش را در برنمی‌گیرد، در نیجریه نیز این مبارزه شامل بوکو حرام نمی‌شود، بلکه گروه‌ها و جماعت‌هایی را در برمی‌گیرد که در قالب مقاومت تعریف می‌شوند و بالطبع ضد صهیونیستی هستند.به همین دلیل روند اقدامات ارتش نیجریه نه در گذشته و نه در حال حاضر مبارزه با بوکوحرام نبوده، بلکه بالعکس حمله به جنبش اسلامی را همانند سال‌های قبل انجام داد و براساس اطلاعاتی که در دست است و تأکید کارشناسان، این اقدام از قبل طرحی شده و ارتش نیجریه به دنبال دستاویزی برای اقدام علیه شیعیان این کشور بود.در این حمله وحشیانه و براساس آمارهای موجود 500 تا 1000 نفر به شهادت رسیده‌اند که باید گفت ارتش نیجریه دست به یک نسل‌کشی علیه شیعیان این کشور زده که متأسفانه با سکوت سازمان‌های بین‌المللی همراه بوده و اقدامی در این زمینه انجام نشده است، در حالی که ابعاد و گستره این کشتار بسیار وسیع‌تر از آن چیزی است که در حملات تروریستی پاریس شاهد آن بودیم و موجب شد تا غرب علیه داعش صف‌آرایی کند و آماده عملیات نظامی علیه این گروه شود.
* بعد از سال‌ها شاهد به قدرت رسیدن یک مسلمان به عنوان رئیس جمهوری در نیجریه هستیم، سؤال این است که آیا شخص رئیس جمهوری در نیجریه دارای اختیارات یا قدرت برای مقابله با ارتش نیست؟ تا به حال مشخص نشده که موضع دولت نیجریه در قبال این اقدام چه بوده، آیا از این اقدام ارتش حمایت کرده یا آن را محکوم کرده است، چگونه می‌توان این تناقضات را حل کرد؟
** ایران روابط بسیار خوبی با نیجریه دارد و سال جاری بود که شاهد سفر رئیس جمهوری این کشور به تهران بودیم و بعید به نظر نمی‌رسد که ایشان به شخصه در پرونده نسل‌کشی شیعیان دست داشته باشد اما ساختار ارتش نیجریه با توجه به حضور مستشاران صهیونیست در آن، عمدتا تحت کنترل و نظارت رئیس جمهوری این کشور نیست و در مقابل، ارتش در امور داخلی این کشور قدرت دارد و سرکوبگر نشان داده و بر این اساس خود به صورت مستقیم عملیات را هدایت و مدیریت می‌کند.به همین دلیل از آنجا که این قصد وجود دارد، شیعیان را نه تنها در نیجریه که در آفریقا هدف قرار دهند، ملاحظه می‌کنیم که یک اقدام وسیع علیه شیعیان درحال شکل‌گیری است که مشابه آن در آسیا در کشور آذربایجان مشاهده شده که در واقع پروژه شیعه‌هراسی است که در راستای پروژه اسلام‌هراسی است که صهیونیست‌ها آن را کلید زدند و می‌توان گفت که دارد ابعاد وسیع‌تری به خود در عرصه بین‌المللی می‌گیرد.
* به نظر شما دستگاه دیپلماسی کشورمان، در قبال این کشتار چه راهبردی باید اتخاذ کند؟
** وزارت خارجه باید این موضوع را به صورت جدی در دستور کار دیپلماسی خود قرار دهد و در این راستا با احضار سفیر نیجریه، از وی در این باره خواستار توضیح شود.همچنین وزارت خارجه می تواند، خواستار تشکیل کمیته‌ای حقیقت یاب از میان کشورهای اسلامی شود یا سازمان کنفرانس اسلامی چنین کمیته ای تشکیل دهد.این کمیته باید یکی از وظایفش بررسی دلایل و علل این حمله باشد و بررسی کند که اگر واقعاً جنایت جنگی در مناطق شیعه‌نشین نیجریه رخ داده، علیه فرماندهان ارشد این کشور در دادگاه‌های کیفری بین المللی اقامه دعوی شود، چون دیوان بین‌المللی کیفری از این اختیار برخوردار است که اگر طرف‌ها، دولت ها یا افرادی علیه پیروان دینی خاص اقدام به قتل و کشتار بزند، به عنوان جنایتکار جنگی آنها را مورد محاکمه قرار دهد.
* نقش عربستان سعودی و فرانسه را در این کشتار را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ حسن العمری، پژوهشگر عربستانی در مطلبی نوشته بود که رئیس جمهوری کنونی نیجریه با سیاست های عربستان و فرانسه و رژیم صهیونیستی، همسویی ندارد و این نشان می دهد که در پس این اقدام، ریاض، پاریس و تل‌آویو قرار دارند. این نظرات، تا چه اندازه صحت دارد و آیا شواهدی وجود دارد که نشان دهد، ارتش نیجریه با این دولت‌ها در ارتباط بوده است؟
** واقعیت امر این است که فرانسه و عربستان سعودی در بحث حضور و نفوذ در آفریقا تفاهم و اشتراک منافع بسیار جدی دارند. فرانسه به عنوان با توانایی نظامی و مالی، نفوذ خود را در آفریقا دنبال می‌کند و در صدد توسعه و گسترش آن است و از طرف دیگر عربستان سعودی به عنوان یک قدرت مالی و ایدئولوژیک که در فرقه وهابیت نمود پیدا می‌کند، تلاش دارد در میان مسلمانان آفریقا چهره‌ای از اسلام را ارائه دهد که مورد نظرش است و مانع ارائه تصویری واقعی از اسلام می‌شود. تردیدی نیست که فرانسه و عربستان سعودی، در مسائل داخلی نیجریه دخالت دارند. این دو کشور قطعاً در ارتش نیجریه، نفوذ دارند .
در این حال،یکی از رهبران جریان عمل اسلامی بحرین بر ضرورت محاکمه عاملان کشتار شیعیان نیجریه و اقدام فوری برای توقف جنایات علیه مسلمانان جهان تاکید کرد.سید «جعفر العلوی» یکی از رهبران جریان عمل اسلامی بحرین درباره اقدام اخیر ارتش نیجریه در شهید و مجروح کردن جمع زیادی از مسلمان این کشور گفت: حادثه هولناک کشتار علما و شیعیان در نیجریه جنایت بزرگی است که تلاش و اهتمام ویژه برای افشای وقایع آن را می‌طلبد.وی بر ضرورت شناسایی طرف‌هایی که در پس حادثه کشتار شیعیان نیجریه بودند، تاکید کرد و گفت: باید برای محکومیت و توقف چنین جنایاتی اقدام فوری شود تا شاهد امثال آن در نیجریه یا دیگر کشورها نباشیم.وی گفت: در سایه سکوت مشکوک رسانه‌های بین‌المللی و بسیاری از دولت‌های جهان و نهادهای حقوقی در قبال جنایت کشتار شیعیان در نیجریه، همه ملل اسلامی باید عاملان این جنایت را رسوا کنند.وی از دولت نیجریه خواست ضمن توقف خونریزی‌ها،علامه شیخ ابراهیم الزکزاکی و دیگر بازداشتی‌های این حادثه تاسف‌بار را آزاد کند.
از سویی،یک تحلیلگر مسایل آفریقا با بیان اینکه ارتش نیجریه به دنبال انهدام مرکزیت شیعه در این کشور بود اظهار داشت: شیعیان نیجریه یک الگوی موفق پیروی از مذهب و به خصوص وحدت با اهل سنت را در این کشور اجرا می کردند یعنی بزرگترین گناهشان ارائه یک الگوی قابل قبول پیروی از اسلام است که جذابیت زیادی بین اقوام دارد و در حال تبدیل به یک گروه بسیار بزرگتر بود.جعفر قنادباشی در گفتگو با شفقنا به دلایل کشتار شیعیان نیجریه اشاره کرد و گفت: چند دلیل مختلف دست به دست هم داد که این حادثه تلخ و تاسف بار رخ داد.
یکی از این دلایل به ماهیت ارتش در نیجریه باز می گردد که بزرگترین ارتش آفریقاست در واقع واحدهایی از این ارتش به دلیل یک سلسله سوءاستفاده و فسادهای اداری گسترده که در نیجریه است پیش از اینکه در صدد انجام وظایف خود باشند در صدد منافع شخصی هستند و به ويژه سعی می کنند از موضوعی مانند ظهور داعش برای قاچاق سلاح و کمک به داعش استفاده کنند تا بتوانند به منافع اقتصادی دست یابند.او با بیان اینکه ارتش نیجریه حضور شیعیان را به زیان خود می داند اظهار داشت، بنابراین یک دلیل اصلی این است که این عناصر فاسد حضور شیعیان را به زیان خود می دانند و از سوی دیگر هم نگران این بودند که رهبر شیعیان اسناد، مدارک و شواهدی مبنی بر همکاری عناصر فاسد ارتش با داعش را انتشار دهد و این دو عامل مساله ای بود که در خصوص حادثه نیجریه اتفاق افتاد. پس نگرانی اعضای فاسد ارتش از اینکه همکاری آنها با داعش افشا شود و دوم اینکه حضور شیعیان را مخل اقدامات غیر قانونی خود می‌دانستند باعث شد دست به این کشتار بزنند.قنادباشی ادامه داد، اما دلیل دیگر این است که شیعیان نیجریه یک الگوی موفق پیروی از مذهب و به ويژه وحدت با اهل سنت را در این کشور اجرا می‌کردند یعنی بزرگترین گناهشان ارائه الگوی قابل قبول پیروی از اسلام است که جذابیت زیادی بین اقوام دارد.
این الگوی وحدت می‌توانست در دیگر قسمت های جهان اسلام هم جذابیت داشته باشد و درست است که شیعه هستند ولی با اهل سنت بیشترین همکاری و همسویی و تبادل فرهنگی را داشتند. در حقیقت می‌توان گفت گناهشان شبیه گناه شیعیان در یمن است عربستان به یمن حمله کرد چراکه که انصارالله یک الگوی بسیار امروزی و جالب و جذابی از وحدت شیعه و سنی را در یمن به صحنه آورده بود اما الگوی عربستان الگویی داعشی- تکفیری و کشتار بود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: الگوی زکزاکی یک الگوی آرام و مسالمت آمیز بود و هیچ گاه با کسی برخورد خشن نداشت و لذا گناه این الگو این بود که می توانست در کل آفریقا هم جذابیت زیادی ایجاد کند. اما الان که شمار زیادی از شیعیان شهید شدند مردم بیشتر به سمت این الگو پیش می روند چراکه جامعه از کسانی که این افراد را به خاک و خون کشیدند نفرت دارند پس بیشتر جذب این روش و عقیده آنها خواهند شد.
او درباره سرنوشت زکزاکی گفت: اهداف ارتش نیجریه این بود که مرکزیت شیعه در این کشور را منهدم کند و زکزاکی را از مردم دور کند و اگر او را به شهادت هم نرسانده باشد باز توانست او را از مردم جدا کنند یعنی می‌توان گفت یا سال ها او را به بهانه های مختلف به زندان می فرستند یا در حبس خانگی نگه خواهد داشت.قنادباشی تصریح کرد: سکوت مجامع بین المللی یکی از موارد بسیار جالبی است که اثبات می کند که جامعه بین المللی و رسانه هایی که مدعی هستند همه واقعیت های جهان را منعکس می‌کنند سکوت می‌کنند.او در پایان خاطرنشان کرد، این تجمع یک گردهمایی مذهبی بوده و همه ادیان و مجامع بین المللی باید چنین تهاجمی را محکوم کنند.
همانطور که در فرانسه زمانی که یک اتفاق می افتد همه بسیج می شوند و رسانه‌ها مساله را بزرگ می کنند در آفریقا هم در روز روشن، ارتش رسما با لباس نظامی با توپ و تفنگ وارد منزل رهبری مذهبی شده و عده ای را بدون اینکه سلاح داشته باشند در حالت برگزاری مراسم به شهادت رسانده است. پس این حادثه باید منعکس می شد ولی منعکس نشدن این واقعه در روزنامه ها و شبکه های غربی خود دستاورد بزرگی است که عدم توجه آنها را نشان دهد البته همین رسانه‌ها اعتباری در بین ملت های آفریقایی ندارند و کسانی که از رسانه‌های غربی استفاده می‌کنند به نوعی سرسپرده شرکت‌های نفتی در نیجریه هستند.
ش.د9405127