(روزنامه آفتاب يزد – 1394/09/25 – شماره 4500 – صفحه 2)
نه یک روزنامه یا رسانه ایرانی و فارسی زبان که روزنامه بریتانیایی گاردین در واکنش به طرح جدید کنگره آمریکا برای محدودیت سفر بدون ویزا به آمریکا که اتباع چهار کشور از جمله ایران را دربرمی گیرد نوشت:«یک پاکستانی‌زاده آمریکایی به عربستان رفته و با یک زن که با نسخه‌ای از وهابیت ـ مذهب رسمی سعودی ـ مغزشویی شده، ازدواج کرده است. این زوج به آمریکا آمده و 14 نفر را کشته و 14 نفر را زخمی کردهاند. حالا حدس بزنید که برای این جنایت، چه کسی هدف حمله قرار گرفته است؟ آمریکایی‌های ایرانی‌تبار که هرگز این ایدئولوژی افراطی را قبول ندارند و هیچ نقشی در اقدامات تروریستی صورت‌گرفته در جهان نداشته‌اند. تصویب این طرح در مجلس نمایندگان آمریکا، یک داستان ایرانی را به یاد می‌آورد که در آن یکی از حاکمان به خاطر گناهی که آهنگری در بلخ کرده بود، در شوشتر یک مسگر را گردن زد.»
روزنامه آفتاب یزد در روزهای گذشته طی دوگزارش مستقل، ابعاد گوناگون حقوقی، اقتصادی و اجتماعی این طرح را بررسی و منتشر کرد و اما آن چه این روزها دوباره، چرایی تصویب این طرح را بر سر زبان‌ها انداخته است واکنش 28 کشور اروپایی و سفیر مستقل اتحادیه اروپا است؛ 28 کشور و اتحادیه‌ای که نباید پاسخگوی آمریکا و تصمیمات پر از ابهامش باشند بلکه باید در راستای اهداف و خواست‌های شهروندان خود گام بردارند. 29 سفیر اروپایی اگرچه در بسیاری از سیاست‌ها از رفتارها و تفکرات شرکای امریکایی خود حمایت‌هایی داشته اند اما در این یک مورد خاص با هر«دو دو تا چهارتایی»که انجام دادند باز هم متوجه نشدند کنگره نشینان آمریکایی چگونه است که برای تصویب هر طرح محدود کننده‌ای ایران و ایرانیان را فراموش نمی‌کنند! که حتی اگر این بخش از تفکرات گیج و مبهم یانکی‌ها را بپذیرند، پذیرش قوانین محدودکننده‌ای که شهروندان اروپایی را با نگرانی رو به رو کند چندان برایشان آسان نخواهد بود.
این محدودیت اگر تنها در بخش‌های جهانگردی و صنعت توریسم خلاصه می‌شد شاید اروپایی‌ها تا بدین اندازه واکنش نشان نمی‌دادند که این محدودیت‌ها هرگونه سفری به ایران و سه کشور دیگر را در بر خواهد گرفت و این معنایی جز تحریم غیر مستقیم معاهدات تجاری ـ اقتصادی نخواهد داشت. از لحظه برقراری توافق ژنو و تصویب برجام، هیئت‌های بلندپایه سیاسی ـ اقتصادی بسیاری از کشورهای اروپایی راهی ایران شده اند تا پس از سال‌ها دست و پنجه نرم کردن با موضوع تحریم ها، بخش‌های اندکی از ضرر و زیان از دست دادن بازار 80 میلیون نفری ایران را در پس انعقاد قراردادهای دو یا چندجانبه، جبران نمایند که این طرح«پر ابهام»کنگره کام بسیاری از کشورهای اروپایی و غیر اروپایی را تلخ کرد. نکته مبهم دیگر در این طرح تصویب طرحی است که از اساس و بنیان دچار ابهامات فراوانی است به این معنا که در سختگیرانه ترین شکل ممکن حتی روسای جمهوری کشورهایی که برای ملاقات‌های دیپلماتیک نیز به ایران خواهند آمد برای سفر به ایالات متحده آمریکا دچار موانع دست و پاگیری خواهند شد.
واکنش دیپلماتیک ایران
سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه و عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای در حاشیه بیست و ششمین نشست شورای برنامه ریزی منطقه اکو که در دبیرخانه اکو واقع در تهران برگزار شده بود در جمع خبرنگاران در واکنش به مصوبه اخیر مجلس نمایندگان آمریکا مبنی بر ایجاد محدودیت‌هایی جهت سفر به ایران و این که آیا این مصوبه بر خلاف برجام است یا نه؟ گفت: مصوبه کنگره آمریکا ابعاد مختلفی دارد و ما در حال بررسی ابعاد مختلف آن از جمله جنبه‌های حقوقی‌اش هستیم و هنوز این مصوبه نهایی نشده ولی آن طور که اشاره کردم در حال انجام بررسی‌های لازم هستیم و با اعضای گروه 1+5 و رئیس هماهنگ کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا در این ارتباط گفتگوها و مشورت‌هایی را انجام داده‌ایم.
عباس عراقچی در این اظهارنظر کوتاه تلویحا، گفتگو، رایزنی‌های لازم و مشورت با اتحادیه اروپا را مطرح می‌کند و اما در گزارشی که پیشتر روزنامه آفتاب یزد با عنوان«آیا اتحادیه اروپا مقابل طرح کنگره می‌ایستد؟» تدوین و منتشر کرده بود در خلال گفت و شنودی که با داوود هرمیداس باوند، کارشناس مسائل بین الملل انجام داده بود به دو مسئله مهم پرداخته بود؛
نخست:
در این طرح موضع مجلس نمایندگان آمریکا با دولت این کشور به خوبی مشخص می‌شود. کنگره بارها نشان داده نسبت به دولت اوباما حس خوبی ندارد. و این یادآور نوع ارتباط قوه مجریه ایران با بخش‌هایی از مجلس شورای اسلامی است که معمولا تصمیمات دیپلماسی بین المللی و نیز مصوبات اقتصاد دولت حسن روحانی را از گزند انتقادات گاه گزنده بی نصیب نمی‌گذارند و برای حداقل فعالان رسانه‌ای در امور داخلی و بین المللی امری طبیعی است!
دیگر:
هرمیداس باوند آن چنان که در گزارش سابق الذکر آورده شده معتقد است؛ از طرفی اروپایی ها، ژاپنی‌ها یا شهروندان و اتباع کره جنوبی که به ایران رفت و آمد می‌کنند هم‌اکنون به خاطر این طرح با مشکل برخورد کرده اند به همین دلیل تصور می‌کنم از سوی کشورهای اتحادیه اروپا، کره یا ژاپن هم، چنین موضوعی سوال برانگیز است چون این کشورها نیز در محدودیت قرار خواهند گرفت و به نظرم اتحادیه اروپا به‌زودی به این طرح اعتراض می‌کند. این پیش بینی یکی از کارشناسان مسائل بین الملل و نیز موضع رسمی عباس عراقچی و اشاره تلویحی به رایزنی با طرف‌های اروپایی بالاخره درست از آب درآمد و اتحادیه اروپا (متشکل از 29 سفیر اروپایی) مصوبه اخیر کنگره را برنتافته بدان اعتراض کرده اند.
و اما تا پیش از ورود به محتوای اعتراض اتحادیه اروپا ذکر دو مسئله خالی از لطف نیست؛ نخست این که اتحادیه اروپا ـ طبق اظهارات هرمیداس باوند ـ پیشتر و در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون یک بار در برابر تحریم‌های یک جانبه واکنش تاثیر گذاری از خود نشان داده بود: «در مورد تحریم‌های یک جانبه مضاعف در زمان کلینتون، اتحادیه اروپا رسما با این موضوع مخالفت کرد و گفت این امر متضاد با سازمان تجارت جهانی و معارض با حقوق بین الملل است، طرح اخیر بی شباهت با آن تحریم‌ها نیست» نکته دیگر این که این گونه رفتارهای آمریکایی‌ها تازگی ندارد زیرا این موضوع یادآور جنگ افغانستان و همکاری ایران با آمریکا است که دولت بوش بازهم اسم ایران را در آن سال‌ها به عنوان محور شرارت در لیست مورد نظر خود قرار داد. مضافا این که این روزها عربستان و قطر و تا حدی ترکیه، داعش و النصره را حمایت می‌کنند و این نکته ذکر نام کشور ما را عجیب‌تر کرده است!
واکنش اتحادیه اروپا چیست؟
ـ سفرای اروپایی این طرح را چالشی، برانگیزاننده رفتارهای تلافی جویانه قانونی و در نهایت زیان زننده به اقتصاد در هر دو سوی آتلانتیک دانستند.
سفیر اتحادیه اروپا در آمریکا همراه با سفرای تمام 28 عضو این اتحادیه در اعتراض به طرح کنگره آمریکا برای ایجاد مانع در مسیر سفر بدون روادید به آمریکا، نامه‌ای سرگشاده منتشر کرده و تجدید نظر در این طرح را خواستار شدند. در ابتدای این نامه با اشاره به بحث‌های صورت گرفته در مورد این طرح و با بیان اینکه 23 عضو اتحادیه اروپا توافق لغو روادید با آمریکا دارند و 5 عضو دیگر نیز قصد دارند به زودی چنین توافقی را امضا کنند، عنوان شده است که: «احساس می‌کنیم که لازم است ما هم در این بحث شرکت کنیم.»
این سفرا هرچند گفته‌اند که اتحادیه اروپا هم به دلیل تهدیدات امنیتی اخیر با ارتقا برنامه لغو روادید موافق است، اما نوشته‌اند که طرح اخیر کنگره آمریکا که افراد دارای تابعیت دوگانه از یکی از چهار کشور ایران، سوریه، عراق و سودان یا کسانی را که طی 5 سال گذشته به این کشورها سفر کردهاند، برای سفر به آمریکا به دریافت روادید ملزم می‌کند، «تنها سفرهای قانونی تجار، روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق بشری و پزشکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و درعین‌حال اثر اندکی بر شناسایی کسانی که مخفیانه از طریق زمینی سفر می‌کنند، خواهد داشت.» این نامه می‌افزاید:
«شهروندان اتحادیه اروپا که دارای تابعیت دوگانه از آن کشورها هستند هم به نحوی نامتناسب و غیرمنصفانه تحت‌تاثیر قرار خواهند گرفت.» نویسندگان نامه تاکید کردهاند که چنین اقدامی علیه «بیش از 13 میلیون شهروند اروپایی که سالانه به ایالات متحده سفر می‌کنند، غیرسازنده
خواهد بود، می‌تواند به اقدامات قانونی تلافی‌جویانه منجر شده، هیچ کمکی به افزایش امنیت نکرده و ضمنا به اقتصاد در هر دو سوی آتلانتیک لطمه خواهد زد.» سفرای اروپایی در پایان نامه با اشاره به اینکه تروریسم «چالشی مشترک» است، نوشته‌اند که واشنگتن باید برای اصلاح قوانین لغو روادید با اتحادیه اروپا همکاری کند.
برخی پیام‌ها و پیامدهای این طرح:
تصویب مصوبه جدید مجلس نمایندگان آمریکا که با استقبال کاخ سفید نیز مواجه شده است حاوی پیام‌ها و دارای پیامدهایی برای کشورمان است که نسبت به آنها باید با هوشیاری برخورد کرد:
- بی شک تصویب این طرح در سنا و تایید آن از سوی دولت آمریکا، بیش از هرچیز«غیرقابل اعتماد بودن آمریکایی ها» را برای همگان اثبات خواهدکرد. غیرقابل اعتماد بودنی که با یک سلسله کارشکنی‌ها مسیر تا هم‌اکنون هموار اجرایی شدن توافقات هسته‌ای را دچار دست‌اندازهایی جدی خواهد نمود.
- از سوی دیگر این قانون بیش از هرچیز«تناقض»های رفتاری و گفتاری را به رخ می‌کشد. ادعاهایی که به بهانه مبارزه با تروریسم به تصویب رسید این قانون«پر ابهام» را همراهی کرده است، از سوی دیگر احتمالا یک بار دیگر نگاه‌های بسیاری به سوی اظهارات هیلاری کلینتون، وزیر خارجه سابق آمریکا که صراحتاً در کنفرانس شورای روابط خارجی آمریکا اعتراف می‌کند: «حمایت‌های مالی سعودی‌ها منبع مالی مهمی برای گروه‌های تروریستی در داخل سوریه و عراق و دیگر مکان‌ها است»؛ معطوف
خواهد کرد. شاید بد نباشد مروری دوباره بر یادداشت روزنامه گاردین که با اشاره به این«تناقض» از این که آمریکایی‌ها به جای عربستان، ایران را نشانه گرفته اند، انتقاد کرده بود؛ داشته باشیم.
- اقدام اخیر آمریکایی‌ها قطعا«آزمونی برای اروپایی ها» نیز خواهد بود. باید دید اروپایی‌ها که مشتاقانه پس از برجام از ایجاد ارتباط گسترده با ایران خبر داده بودند و با امضای توافق نامه‌های گوناگون آن را دنبال کرده بودند، با این قانون جدید آمریکایی‌ها چه خواهند کرد؟ اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند که واکنش آنها در خصوص این قانون علاوه بر این که از سوی ملت و دولت ایران رصد می‌شود، در تضاد با منافع آنان نیز هست. ذخایر عظیم انرژی، منابع طبیعی و به خصوص گاز ایران، شکل گیری روابط راهبردی میان ایران و روسیه، قرار گرفتن ایران در مسیر تجاری اروپا به شرق آسیا، بازار بزرگ 80 میلیونی ایران و بسیاری از موارد دیگر، متغیرهایی است که اروپایی‌ها باید با درنظر گرفتن آن ها، تصمیم منطقی و جدی در برابر اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران را از سوی متحدان خود بگیرند.
- شاید بتوان با مراجعه به سخنان چند ماه اخیر مسئولان ارشد آمریکایی، نتیجه وضع تحریم‌های جدید علیه کشورمان را دقیق تر و منطقی تر بررسی کرد. باراک اوباما در مصاحبه با روزنامه نیویورک تایمز و جان کری در جلسات استماع کنگره و مصاحبه با شبکه خبری ای.بی.سی نیوز، مشخصاً تصریح کردند که در صورت ادامه تحریم‌ها علیه ایران، سازمان تحریم‌ها از هم فرومی پاشید چرا که دیگر کشورها اراده و انگیزه‌ای برای تداوم اعمال محدودیت‌ها علیه ایران ندارند. پربیراه نیست که با توجه به این اعترافات بگوییم آمریکا با اشتباهات محاسباتی مکرر، به سمت انزوای بیشتر پیش می‌رود. به خصوص اگر در کنار این اشتباه، «شکست ائتلاف ادعایی مبارزه با تروریسم به رهبری آمریکا»، «مشکلات و معضلات داخلی این کشور» را نیز اضافه کنیم.
- شاید و با توجه به اظهارات روشن عباس عراقچی باید اقدام اخیر آمریکایی‌ها را دقیق مورد بررسی‌های حقوقی قرار دهیم تا چنانچه«مغایر با بند 29 برجام» و نیز«یکی از شروط رهبر معظم انقلاب» در خصوص نقض برجام در صورت«وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای» توصیف کردهاند؛ اقدامات و رایزنی‌های بین المللی لازم در دستور کار قرار داده شود.
- اما از این موارد مهم تر، نحوه مواجهه کشورمان با اقدامات این چنینی و نیز واکنش مسئولان ذی ربط در وزارت خارجه و شورای نظارت بر اجرای برجام است که کفه ترازوی تصمیمات بین المللی را برای ما سنگین تر خواهد کرد.
یک اظهارنظر حقوقی ـ عاطفی؛ من یک ایرانی- آمریکایی‌ام
واکنش‌ها به تصویب این طرح در فضای مجازی کم نبوده. سارا اقتصادی، یکی از شهروندان ایرانی-آمریکایی، عکسی از خود در صفحه شخصی فیس‌بوکش منتشر کرده که هر دو پاسپورت خود را دست گرفته است. او زیر این عکس نوشت: پنج سال پیش آرزو داشتم که به ایران برگردم، تا بتوانم با نیمی از اقوامم که در ایرانند دیدار کنم، اما آن‌طور که به نظر می‌رسد، شاید نتوانم به این آرزو دست یابم، زیرا برنامه لغو ویزای دو شهروندی، رویای من را دست‌نیافتنی می‌کند.
این طرح، از مسافرت بیشتر شهروندان آمریکایی (مثل من و پدر و مادرم) جلوگیری می‌کند و در صورت مسافرت این گروه از افراد در بازگشت آنها به آمریکا از آنها ویزا می‌خواهد. یعنی همه شهروندان آمریکایی دارای حق شهروندی، برای بازگشت به کشورشان یعنی آمریکا باید ویزا داشته باشند! بر‌این‌اساس پاسپورت آمریکایی این گروه از افراد بی‌ارزش است و همه افرادی که مثل من اصالتا متعلق به این چهار کشور هستند، ولی در آمریکا زندگی می‌کنند به عنوان شهروند درجه دو در آمریکا شناخته می‌شوند.
او طرح را نژادپرستانه و تبعیض‌آمیز خوانده و نوشته: به نظر من این لایحه تنبیه بی‌رحمانه برای افرادی است که جرمی را مرتکب شده‌اند، اما نه ما که مرتکب جرمی نشده‌ایم. افرادی بی‌گناه مثل من محکوم به تحمل طرحی هستیم که شهروندان آمریکایی را از ما متفاوت می‌بیند. حال من باید به دولت آمریکا به عنوان دولتی که دموکراسی و آزادی را تبلیغ می‌کند، اعتماد کنم؟ حس می‌کنم مورد خیانت قرار گرفته‌ام.
برآیند سخن
مهم نیست که مجلس نمایندگان کنگره آمریکا به اتفاق آراء احزاب جمهوری خواه و دموکرات طرحی مبنی بر ممنوعیت سفر کنندگان به چهار کشور عراق، سوریه، ایران و سودان به آمریکا را تصویب کرد. طرحی که بر اساس آن کسانی که در چند سال گذشته به کشورهای مذکور سفر کرده اند دیگر نمی‌توانند ویزای ورود به خاک آمریکا را دریافت کنند. طرح موسوم به بررسی ویزا، به شهروندان اروپایی و به طور کلی تمام کشورهای متحد آمریکا اجازه می‌دهد بدون مجوز عبور وارد خاک آمریکا شوند. ۴۰۷ نماینده به این تغییرات رای موافق دادند و ۱۹ نفر که همگی دموکرات بودند، با آن مخالفت کردند.
آنچه از اهمیت بالاتری برخوردار است این مسئله است که در خلال مذاکرات و در زمانی که گاه نقطه جوش‌ها فزونی می‌گرفت و پای تهدیدها به میان می‌آمد از لا به لای «به بیرون درز کرده ها» شنیده شد چنانچه توافقات هسته‌ای صورت نپذیرد«بنیان تحریم‌ها متلاشی خواهد شد» و این یعنی یک کشور در همه زمان‌ها و حالا نمی‌تواند قوانین سختگیرانه مغایر با عرف بین الملل وضع کند که اگر هم دست به وضع چنین قوانینی بزند قطعا در آینده‌ای نه چندان دور به ناکارآمد بودن آن پی خواهد برد.
http://aftabeyazd.ir/?newsid=21608
ش.د9405021