(روزنامه آرمان – 1394/10/13 – شماره 2940– صفحه 3)
نفت و تاثيرات افزايش يا كاهش قيمت آن بر اقتصاد و سياست همواره از اصلي‌ترين مشکلات ايران بوده است. از آنجا كه كشور ما دومين توليد‌كننده اوپك و بيش از ۵۰درصد بودجه كشور به اين ماده وابسته است، هرگونه كاهش قيمت تبعاتي بر اقتصاد ما دارد. بگذاريد كمي به عقب بازگرديم؛ زماني كه دكتر محسن رناني، اقتصاددان، در كتاب خود با عنوان «اقتصاد سياسي مناقشه اتمي ايران» هشدار داده بود كه به قيمت ۱۰۰ دلاري نفت نبايد دل خوش كرد و اين قيمت واقعي نيست و پايين مي‌آيد دقيقا همين اتفاق افتاد. آن زمان شايد كمتر تحليلگري پيش‌بيني مي‌كرد قيمت نفت كه در زمان دولت احمدي‌نژاد از مرز ۱۰۰دلار در هر بشكه عبور كرد، به يك‌باره با نزول فاحشي مواجه شود و قيمت آن به ۳۰دلار در هر بشكه برسد.
يعني فقط شش دلار بيشتر از ۱۰سال پيش. زماني كه در سال ۸۴ دولت اصلاحات سكان امور کشور را با نفت بشكه‌اي ۲۴ دلار تحويل دولت نهم داد. اما آنچه سبب افزايش نگراني برخي تحليلگران از افت بي‌سابقه نفت براي كشور شده، آن است كه دولت روحاني در اين شرايط مجبور شود بودجه بخش‌هاي عمراني و آنچه مربوط به توسعه و بهبود رفاه مردم است را كاهش دهد و همين امر روي محبوبيت و راي دولت اثر منفي بگذارد. چه اينكه در اقتصاد نفتي ايران مردم همواره چشم به دستان تواناي دولت دارند كه با فروش نفت زندگي آنان را سامان دهد. در همين راستاست كه صادق زيباكلام استاد علوم سياسي دانشگاه درباره كاهش قيمت نفت و اثرات مخرب آن بر اقتصاد غيرآزاد انذار مي‌دهد و مي‌گويد نتيجه اين كاهش قيمت مي‌تواند به ظهور احمدي‌نژادی دیگر در عرصه سياست ايران منجر شود.
مقابله با ظهور دولت پوپوليستي
زيباكلام در اين رابطه توضیح می‌دهد: با كاهش قيمت نفت، متاسفانه ركود ادامه پيدا خواهد كرد، براي اينكه درآمد اصلي دولت از نفت است، وقتي كه درآمد نفتي كم مي‌شود بودجه عمراني دولت كاهش مي‌يابد. در حقيقت در بلندمدت رفاه و توسعه است كه بهاي پايين آمدن قيمت نفت را مي‌دهد. این استاد دانشگاه مثل هميشه گريزي انتقادي نيز به توطئه‌انديشي مي‌زند و مي‌گويد: هروقت قيمت نفت پايين مي‌آيد در ايران مي‌گويند اين توطئه براي ضربه زدن به دولت است اما ببينيد در دوران آقاي احمدي‌نژاد كه قيمت نفت حتي به بالاي ۱۰۰دلار در هر بشكه رسيد و ما به اندازه تمام دوراني كه تا پيش از آن درآمد نفت داشتيم، در آن هشت سال از اين طريق درآمد كسب كرديم، هيچ‌وقت این را نگفتيم.
زيبا كلام كه همواره به خاطر صراحت لهجه‌اش در ميان اهالي رسانه و مردم شناخته شده است، در ادامه راهكاری مقطعي نيز پيش پاي دولت مي‌گذارد: تنها راهكار مقابله با ظهور دولت پوپوليستي ديگر اين است كه خاص بودن شرايط اقتصادي كشور به مردم اطلاع داده شود تا مردم در جريان باشند. راهكار اين است كه آقاي روحاني بيايد و يك شب در برنامه تلويزيوني دست از تعارف بردارد و صادقانه با مردم سخن بگويد. اينكه همه موارد عالي است، همه‌چيز خوب است و دارد بهتر مي‌شود و با شيب ملايم داريم جلو مي‌رويم و تورم دارد تك‌رقمي مي‌شود را بگذارد كنار، بايد بگويد كه ما با نفت ۳۰ دلاري بايد ماهي حدود چهارهزار ميليارد تومان يارانه فله‌اي بدهيم كه اين كار يعني خودكشي!
چشم به راه برجام
اما بسياري از تحليلگران معتقدند كه شايد اجراي برجام و لغو تحريم‌ها و از سرگيري مراودات اقتصادي ايران با كشورهاي جهان و ورود سرمايه خارجي بتواند دواي درد رو به وخيم شدن اقتصاد ايران باشد. از همين رو به نظر مي‌رسد كه دولت و فعالان اقتصادي به روز اجراي برجام چشم دوخته‌اند تا مگر با از بين رفتن تحريم‌های اقتصادي و به وجود آمدن گشايشي در عرصه واردات و صادرات، اقتصاد ايران نيز جاني تازه بگيرد. در همين رابطه دكتر مهدي تقوي استاد اقتصاد دانشگاه مي‌گويد: بايد منتظر اجرايي شدن برجام و لغو تحريم‌هاي اقتصادي بود.
حدس مي‌زنم غلبه بر كم‌رونقي با تزريق پول‌هاي بلوكه شده به اقتصاد كشور ممكن باشد. ۲۲ميليارد دلار پول كمي نيست. اگر آن پول بيايد و سرمايه‌گذاري شود اقتصاد جان مي‌گيرد. به شرط آنکه سياست‌هاي اقتصادي دولت درست باشد و آن شكل از تعديل اقتصادي‌اي كه باعث ايجاد تورم است را مجددا امتحان نكنيم.
هدفمندي يارانه‌ها نداشته باشيم. به نظر من تا اينجاي كار دولت روحاني در اقتصاد بسيار خوب عمل كرده است. اما صادق زيباكلام در گفت‌وگو با «آرمان» معتقد است كه اجرايي شدن برجام هم نمي‌تواند تاثير چشمگيري برا اقتصاد ايران و فائق آمدن بر بحران داشته باشد. امري كه به‌ظاهر او را از گسترش بيشتر طبقه نیازمند مي‌ترساند. همان چيزي كه مي‌تواند بار ديگر زمينه را براي ظهور سياستمداري پوپوليست و شعارهاي اقتصادي غيرعملي كه تنها كاركرد آن دل ربودن از توده‌هاي مردم است، آماده كند.
http://www.armandaily.ir/fa/Main/Detail/139086
ش.د9405134