(روزنامه جوان – 1395/03/01– شماره 4817 – صفحه 6)
گزينه‌هاي استراتژيك روسيه مقابل سامانه موشكي ناتواختلاف ديرينه بين روسيه و ناتو بر سر استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي امريكا و ناتو در شرق اروپا به بهانه مقابله با تهديدات موشكي، ابعاد جديدي پيدا كرده است. سامانه ضدموشكي امريكا و ناتو روز 23 ارديبهشت در پايگاه دوسلو (Deveselu) در180 كيلومتري جنوب غربي بخارست در حضور دبيركل ناتو، مقامات روماني، امريكايي و ناتو عملياتي شد. هزينه برپايي اين پايگاه ضدموشكي 800 ميليون دلار بوده است. بر اساس طرح سامانه ضدموشكي امريكا و ناتو، رادارها و سامانه‌هاي موشكي در برخي كشورهاي ناتو از جمله روماني و لهستان مستقر خواهد شد. سامانه ضدموشكي امريكا در روماني شامل يك رادار، چند رهگير موشكي و سيستم‌هاي ارتباطي است كه امريكا هدف از برپايي آن را حفاظت از متحدان اروپايي در برابر كشورهاي سركش اعلام كرده است.
رابرت ورك معاون وزير دفاع امريكا در مراسم افتتاح اين پايگاه ضدموشكي اين مسئله را كه سامانه ضدموشكي در روماني با هدف حفاظت از اروپا در برابر تهديدهاي موشكي روسيه راه‌اندازي شده، تكذيب كرد. سامانه ضدموشكي امريكا در خاك روماني در واقع نوع زمين پايه سامانه راداري و موشكي ايجيس است. بخش اصلي اين سامانه رادارهايي هستند كه پرتاب موشك‌هاي بالستيك را ردگيري و سپس رهگيري مي‌كنند. از ديدگاه روسيه استقرار اين پايگاه ضدموشكي در تناقض با پيمان «نيروهاي هسته‌اي ميانبرد 1987» است كه بر اساس آن استقرار موشك‌هاي هسته‌اي ميانبرد در اروپا از سوي روسيه و امريكا منع شده است. به گفته مقامات روس، به دليل اينكه سكوهاي پرتاب
ام كا - 41 مستقر در پايگاه ضدموشكي امريكا در روماني قادر به شليك موشك‌هاي كروز نيز هستند لذا عملياتي شدن اين پايگاه، به‌مثابه نقض پيمان 1987 است.
به‌رغم تهديدات مسكو، امريكا احداث سامانه ضدموشكي در «ردزيكووو» (Redzikowo) در شمال لهستان و در نزديكي سواحل درياي بالتيك را آغاز كرد. در اين سايت كه قرار است ساخت آن تا سال 2018 تكميل شود، 300 نظامي امريكايي مستقر خواهند شد. آندژي دودا رئيس‌جمهوري لهستان در مراسم آغاز به كار احداث اين سايت گفت: اين پروژه به سبب آنكه يك زير‌ساخت اساسي و دائمي ناتو در اين كشور است، موجب افزايش امنيت ملي لهستان مي‌شود. سران ناتو در جريان نشست سال 2010 كه در ليسبون پايتخت پرتغال برگزار شد، با استقرار سامانه ضدموشكي امريكا در اروپا موافقت كردند.
اين پايگاه ضدموشكي به همراه پايگاه ضدموشكي دوسلو و چهار ناوشكن امريكايي مجهز به سيستم دفاع موشكي «ايجيس» شبكه‌اي را تشكيل مي‌دهند كه مي‌توانند موشك‌هاي بالستيك شليك شده به سمت اروپا را تشخيص داده و آنها را رديابي و منهدم كنند. تركيه نيز از سال 2012 ميلادي به يك رادار هشدار اوليه ايكس باند مجهز شده كه مي‌تواند سيستم دفاع موشكي ايجيس را فعال كرده و اطلاعات حاصل از آنها به رادار ديگري در انگليس منتقل كند. ناوهاي جنگي هلندي و دانماركي نيز با تجهيزاتي كه با اين سيستم يكپارچه است مجهز شده‌اند. كنترل امور مربوط به اين شبكه در پايگاه هوايي امريكا در «رامشتاين» آلمان انجام مي‌شود و اگر چه اين سيستم در ظاهر تحت كنترل ناتو است اما در واقعيت تحت مديريت و تأمين مالي امريكا قرار دارد.
واكنش‌ها
يك روز بعد از راه‌اندازي سامانه ضدموشكي امريكا در روماني، رؤساي جمهوري روسيه و امريكا بر سر ادامه استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي در اروپاي شرقي از يكديگر انتقاد كردند. ولاديمير پوتين رئيس‌جمهوري روسيه تأكيد كرده كه نيازي به اين سامانه‌ها نيست، اما باراك اوباما رئيس‌جمهوري امريكا مي‌گويد كه نگراني‌هايي درباره اهداف و اقدامات روسيه وجود دارد. باراك اوباما كه اخيراً در كاخ سفيد ميزبان سران سوئد، نروژ، فنلاند، دانمارك و ايسلند بود، گفت: اين كشورها و امريكا از حضور نظامي خصمانه روسيه در منطقه شمال و شرق اروپا نگراني مشترك دارند.
در عين حال اوباما در اين نشست از لزوم تمديد تحريم‌ها عليه مسكو به بهانه افزايش حضور نظامي روسيه در مرزهاي اروپاي شمالي خبر داد. به گفته تحليلگران، اين سخنان در واقع واكنش اوباما به سخنان اخير ولاديمير پوتين است. در مقابل، پوتين در ديدار با مقام‌هاي ارشد نظامي روسيه گفت: تهديد موشكي هسته‌اي ايران ديگر وجود خارجي ندارد و بنابراين توجيهي براي استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي امريكا در اروپا وجود ندارد. به گفته پوتين، سامانه‌هاي ضدموشكي امريكا در اروپا نقض آشكار پيمان كاهش تسليحات هسته‌اي ميانبرد 1987 است و اين اقدام امنيت بين‌الملل را به خطر مي‌اندازد و آغازگر مسابقه تسليحاتي جديد خواهد شد. پوتين با بيان اينكه روسيه وارد اين مسابقه نخواهد شد تأكيد كرد مسكو چاره‌اي جز مقابله با تهديدات ضد‌روسيه ندارد.
گزينه‌هاي مسكو
ژنرال سرگئي كاراكايف فرمانده نيروهاي استراتژيك موشكي در 21 ارديبهشت 1395 روسيه تأكيد كرد: سامانه ضدموشكي امريكا در اروپا در حال حاضر تهديد جدي براي روسيه محسوب نمي‌شود و به طور جدي توانايي‌هاي جنگي نيروهاي استراتژيكي موشكي اين كشور را كاهش نمي‌دهد. به گفته وي، تهديدات سامانه ضدموشكي امريكا مستقر در اروپا براي نيروهاي استراتژيك موشكي روسيه بسيار محدود است. كاراكايف مدعي شد توانايي‌هاي موشك‌هاي بالستيك روسيه با افزايش شتاب موشك‌هاي بين قاره‌اي، ساخت انواع جديد كلاهك با مسير پروازي كه پيش‌بيني آن كار دشواري است و تجهيزات جديد غلبه بر سامانه‌هاي دفاع موشكي رو به افزايش است. وي در عين حال گفت: موشك‌هاي بالستيك روسيه قادر به رساندن كلاهك‌ها از مسيرهاي امن و حمله از چند جهت هستند.
اين براي نخستين‌بار است كه از هنگام مطرح شدن استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي امريكا و ناتو در اروپا، روسيه موضعي بر خلاف مواضع قبلي خود اتخاذ مي‌كند. از زماني كه مسئله استقرار سپر موشكي توسط جورج دبليو بوش رئيس‌جمهوري سابق امريكا در سال 2007 مطرح شد، مسكو مخالفت صريح خود را با آن ابراز و به شدت با عملي شدن طرح‌هاي واشنگتن در اين زمينه مخالفت كرد. طرح سپر موشكي بوش شامل استقرار رادار رهگير ايكس باند در جمهوري چك و رهگيرهاي ضدموشكي در لهستان بود. از ديدگاه روسيه توسعه هر چه بيشتر سامانه‌هاي ضدموشكي امريكا و ناتو كه توانمندي رهگيري موشك‌هاي هسته‌اي استراتژيك روسيه را دارند، به‌منزله اقدامي براي خنثي كردن توانمندي آفندي هسته‌اي روسيه محسوب مي‌شود.
اين مسئله اعتراضات مكرر مقامات نظامي و سياسي روسيه را موجب شده است. ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور روسيه، بارها استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي امريكا و ناتو در اروپا را اقدامي تهديدكننده خوانده است. البته با روي كار آمدن باراك اوباما شاهد از سر‌گيري طرح استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي امريكا در اروپا در قالبي جديد بوديم كه در چارچوب طرح جديد قرار بود سامانه‌هاي ضدموشكي در چهار مرحله در اروپاي جنوبي و شرقي تا سال 2020 ميلادي مستقر شوند كه بعدها اين طرح تعديل شده و قرار شد تا استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي در سه مرحله در كشورهاي تركيه (درياي مديترانه)، روماني و لهستان تا سال 2018 تكميل شود.
در حال حاضر مرحله اول آن در تركيه و درياي مديترانه و مرحله دوم آن يعني سامانه ضدموشكي در پايگاه هوايي «داسلو» روماني نيز عملياتي شده است. به‌رغم اعتراضات مكرر روسيه، امريكا و ناتو كار در اين زمينه را ادامه داده‌اند اما اكنون از ديدگاه مقامات ارشد سياسي و نظامي روسيه، با تحولات و پيشرفت‌هاي قابل توجهي كه اين كشور در زمينه تكنولوژي موشك‌هاي بالستيك قاره‌پيما و كلاهك‌هاي محمول آنها صورت داده است، ديگر سامانه‌هاي ضدموشكي امريكا در اروپا قادر به رهگيري موشك‌هاي بالستيك قاره‌پيما يا كلاهك‌هاي هسته‌اي محمول اين موشك‌ها نيستند. به ويژه اينكه اخبار پيشرفت‌هاي روسيه در اين زمينه مقامات امريكايي را نگران كرده است.
توسعه موشك بالستيك قاره‌پيماي جديد روسيه موسوم به آر اس - 28 «سارمات» موجب هراس و وحشت امريكا و همپيمانانش شده است. موشك سارمات، 100 تن وزن داشته و با سوخت مايع كار مي‌كند و از سكوهاي زيرزميني پرتاب مي‌شود و قرار است از سال 2018 عملياتي شود. سارمات مي‌تواند محموله‌اي به وزن 10 تن را به هر نقطه از زمين حمل كند. اين موشك قادر است از شمالگان تا جنوبگان پرواز كند. بدين ترتيب روسيه با عملياتي كردن موشك‌هاي بالستيك جديد خود، قادر خواهد بود تا به‌راحتي از تور ضدموشكي امريكا و ناتو در اروپا عبور كند. با اين حال مسكو قطع نظر از توانايي فني براي گذر موشك‌هاي قاره پيمايش از تور ضدموشكي، اساساً ادامه استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي را اقدامي خصمانه عليه روسيه تلقي كرده و كماكان به مخالفت جدي و شديد خود با اين مسئله ادامه داده است.
جمع‌بندي
از ديدگاه روسيه توسعه هر چه بيشتر سامانه‌هاي ضدموشكي امريكا و ناتو كه توانمندي رهگيري موشك‌هاي هسته‌اي استراتژيك روسيه را دارند، به‌منزله اقدامي براي خنثي كردن توانمندي آفندي هسته‌اي روسيه محسوب مي‌شود. اين مسئله اعتراضات مكرر مقامات نظامي و سياسي روسيه را موجب شده است. روسيه در واكنش به ادامه استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي ناتو و امريكا در شرق اروپا يعني در روماني و لهستان اقدامات دفاعي زيادي انجام داده است. از جمله مهم‌ترين اين اقدامات تشكيل يك نيروي مستقل به نام نيروي هوافضا بوده است كه وظيفه دفاع از حريم هوافضايي روسيه را بر عهده دارد. در واقع رادارهاي پيش اخطار مستقر در نقاط مرزي مختلف روسيه زير نظر اين نيرو فعاليت مي‌كنند. از جمله ديگر اقدامات روسيه، استقرار شمار نامشخصي از موشك‌هاي هسته‌اي تاكتيكي اسكندر در منطقه كالينينگراد در مجاورت مرزهاي لهستان است.
روسيه قبلاً تهديد كرده بود به عنوان اقدامي براي مقابله با سامانه‌هاي ضدموشكي ناتو و امريكا، موشك‌هاي اسكندر را كه قادر به حمل كلاهك‌هاي هسته‌اي يا متعارف هستند، در منطقه كالينينگراد مستقر خواهد كرد. در كنار اين اقدامات، روسيه به صورت جدي تهديد كرده است در صورت پافشاري امريكا در زمينه برپايي سامانه‌هاي ضدموشكي در اروپا، از پيمان كاهش تسليحات استراتژيك هسته‌اي موسوم به «استارت- 2» خارج خواهد شد. در عين حال مقامات نظامي روسيه بر توانمندي موشك‌هاي بالستيك قاره‌پيماي روسيه در گذر از سامانه‌هاي ضدموشكي ناتو تأكيد مي‌كنند. با وجود اقدامات متقابل روسيه، شواهدي درباره عقب‌نشيني ناتو و امريكا از موضع خود در زمينه ادامه استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي در اروپا به ويژه در دو كشور روماني و لهستان به چشم نمي‌خورد.
http://javanonline.ir/fa/news/786311
ش.د9500334