(روزنامه اطلاعات ـ 1395/06/13 ـ شماره 26528 ـ صفحه 12)
چطور ممکن است ترکیه به طور آشکار آمریکا و غرب را به حمایت از کودتا و پناه دادن به کودتاگران متهم اما درعین حال با آن ائتلاف و با هماهنگی عملیات نظامی را برای سیطره بر جرابلس آغاز می کند و همزمان به استقبال «جو بایدن» معاون رئیس جمهوری آمریکا می رود که بعد از کودتای نافرجام اخیر برای اولین بار برای دیداری رسمی به ترکیه سفر کرد.علاوه بر این ها، سخنان پی در پی مقامات ترکیه نشان از تغییر موضع این کشور در برابر نظام سوریه و کنار آمدن با بقای «بشار الاسد» رئیس جمهوری سوریه دارد و از سوریه یکپارچه حکایت می کند، در حالی که همین کشور در سال های متمادی به منظور تضعیف حکومت سوریه از گروه های مسلح حمایت کرده و امروز نیز شهر جرابلس سوریه را به اشغال خود درآورده است. آمریکا چطور می تواند با کردها در الحسکه در مقابل ارتش سوریه متحد شود و در جای دیگر در مرزهای ترکیه و سوریه در کنار ترکیه با آنها وارد جنگ شود؟
جای نیروها و عوامل آمریکا در جرابلس عوض شده است
«امین حطیط» ژنرال بازنشسته لبنانی و کارشناس ارشد امور راهبردی و نظامی در گفتگو با ایرنا تحولات اخیر در جرابلس را صرفا «عملیات تحویل شهر جرابلس از سوی داعش به گروه های مسلح وابسته به آمریکا ترکیه که ارتش آزاد خوانده می شود»، دانست و تاکید کرد :داعش هیچگاه ضد ترکیه و آمریکا نبوده و بسیاری وقت ها این گروه تروریستی به عنوان ارتش جایگزین به نفع ترک ها و آمریکایی ها در داخل سوریه عمل کرده است.
وی افزود: برای فهم تحولات امروز نیازمند آن هستیم که به ریشه این تحولات برگردیم. ژنرال حطیط تصریح کرد:آمریکایی‌ها از ابتدای بحران سوریه به دنبال سیطره بر سوریه و سرنگونی نظام آن و « بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه بودند اما ناکام ماندن این توطئه، آمریکایی‌ها را مجبور کرد طرحی دیگر را در دستور کار قرار دهند و آن اینکه به واسطه عناصر مسلح وابسته به خود در حلب، بر نیمی از سوریه سیطره پیدا کنند. اما این نقشه هم نگرفت و دولت آمریکا مجبور شد به نقشه سوم روی بیاورد و با ایجاد منطقه کردی در شمال سوریه، از نظام باج خواهی و آن را تضعیف کند.این کارشناس امور راهبردی تصریح کرد: نقشه جدید آمریکا در ایجاد منطقه کردی باعث عصبانیت ترک ها و سوری ها شد چرا که موفقیت واشنگتن در اجرای این طرح ممکن بود به گسترش آن به داخل ترکیه منجر شود و برای همین ترکیه با فوریت امنیت ملی و موجودیت خود را در خطر دید و چاره ای نداشت جز اینکه در برابر طرح کردی بایستد.
وی گفت: بعد از تحرک ترکیه که از ناحیه امنیت ملی احساس خطر کرده ، طبیعی بود که آمریکا، کردها را به عنوان متحد خود انتخاب نخواهد کرد. ژنرال حطیط این اتفاق را درسی برای کشورهای منطقه دانست که به آمریکا امید بسته اند و آن را متحد دائمی خود به شمار می آورند. این کارشناس ارشد راهبردی تاکید کرد: کشورهای منطقه باید بدانند که آمریکا بر اساس شرایط ، منافع و موقعیت خود عمل می کند و با تغییر منافع و شرایط ، متحدانش را تغییر می دهد.
وی در خصوص موضع روسیه درباره جنگ جرابلس در مرزهای سوریه و ترکیه گفت: روسیه اقدام ترکیه در جرابلس را به منزله بسته شدن راه آمریکا در ایجاد منطقه کردی در سوریه می داند و درعین حال اهرمی در دست روسیه برای فشار به کردها به شمار می آید. ژنرال حطیط افزود: بدون حرکت ترکیه به سمت جرابلس کردها احساس نمی کردند که طرحشان قابل دوام نیست و نمی‌پذیرفتند جنگ را در شهر الحسکه متوقف کنند.
این کارشناس نظامی خاطرنشان کرد: امروز منفعت مسکو در این است که رابطه خود را با ترک ها و کردها قطع نکند اما آمریکایی ها برایشان این مساله مهم است که نظام سوریه پیروزی میدانی به دست نیاورد تا آنها را از صحنه بازی بیرون نکند، برای همین ملاحظه می کنیم واشنگتن با کمک به کردها می خواهد نظام سوریه را آزار دهد.
وی درباره موضع دولت سوریه درباره ورود نیروهای ترکیه به جرابلس گفت: مخالفت نظام سوریه با ورود ترک ها به جرابلس و تجاوز نامیدن این اقدام، برخاسته از یک موضع اصولی است اما دولت سوریه از اقدام ترکیه در جلوگیری از ایجاد منطقه کردی که نفع نظام و تضمین یکپارچگی سرزمین سوریه تمام می‌شود، سود می‌برد.
ژنرال حطیط ، راهبرد ایران در سوریه را مبتنی بر عدم قطع روابط با ترکیه و تلاش برای کشاندن آن به دایره راه حل در سوریه برای پایان بحران و حفظ تمامیت اراضی سوریه دانست.این ژنرال لبنانی تاکید کرد: آنچه در جرابلس روی می دهد چیزی بیش از عملیات پایان نقشه قدیم و آغاز نقشه جدید آمریکا نیست به ویژه اینکه داعش به عنوان آلت دست قدیمی آمریکا تاریخ مصرفش به پایان رسیده و این ماموریت به کردها و گروه های دیگری همچون «ارتش آزاد» سپرده شده است.
از طرفی،«عمر معربونی» کارشناس ارشد نظامی لبنانی نیز به نوبه خود با وجود تناقض های موجود در روابط ترکیه با آمریکا و ترکیه با سعودی، ترجیح داد چرخش ترکیه به سوی سوریه را چندان جدی تلقی نکند.
وی علت آن را از یک سو، روابط عمیق واشنگتن و ترکیه و روابط ده ها ساله ترکیه با اتحادیه اروپا دانست که مانع از چرخش جدی و حقیقی از یک محور به محور دیگر می شود. معربونی،عملیات نظامی ترکیه در جرابلس وعقب نشینی سریع داعش از این شهر و از مقابل نیروهای ترکیه ومتحدان آن بویژه «تیپ سلطان مراد» مورد حمایت سازمان اطلاعات ترکیه را تاکید مجددی بر حمایت دستگاه اطلاعاتی ترکیه از داعش دانست.
این کارشناس نظامی همچنین خاطرنشان کرد: نیروهای ترکیه در بعشیقه در نزدیکی عناصر مسلح داعش هستند اما با وجود این شاهد هیچ گونه درگیری بین آنها نیستیم.
وی، تمامی این اتفاقات را در چارچوب موضع طبیعی ترکیه در قبال سوریه و موضع حقیقی آن در قبال اتحادیه اروپا و غرب دانست و تصریح کرد : همزمانی ورود ارتش ترکیه به جرابلس با سفر«جو بایدن» معاون رئیس جمهوری آمریکا به ترکیه یک بار دیگر تاکید کرد که دلیلی بر دخالت « فتح الله گولن» درکودتای نافرجام ترکیه وجود ندارد و روابط ترکیه و آمریکا محکم تر از گذشته ادامه خواهد یافت.
معربونی سخنان ترک ها درباره احتمال استفاده روسیه از پایگاه اینجرلیک را برای تحریک آمریکا و غرب برای بهبود روابط با آنکارا دانست و گفت: رفتار امروز ترک ها بیش از هر چیز برای محکم کردن جای پا آن در غرب و ناتو است. در همين حال،کارشناس مسایل منطقه حملات ترکیه به منطقه جرابلس را با مجوز آمریکایی ها دانست و گفت: این اقدام بعد از تنش ظاهری بین آنکارا و واشنگتن با هدف دستیابی به برتری ژئوپولتیک توسط آنکارا صورت می گیرد.به گزارش خبرگزاری مهر، منابع خبری از حملات زمینی و هوایی ارتش ترکیه به منطقه جرابلس در داخل خاک سوریه خبر دادند.
مقامات ترکیه با اذعان به ورود تانک ها و شماری از نیروهای ویژه خود به خاک سوریه هدف از آن را مقابله با داعش و نیروهای کرد سوری با هدف دور کردن تهدیدات امنیتی از مرزهای خود اعلام کرده اند.
در همین راستا «مولود چاوش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه ضمن هشدار به نیروهای کرد سوری از آنها خواست تا غرب رود فرات را ترک کنند و به سمت شرق این رودخانه برگردند تا هدف حملات نیروهای ترکیه قرار نگیرند و این در حالی است که نیروهای کرد سوری در ماه های گذشته با حمایت های نیروهای آمریکا اقدام به گذشتن از رود فرات که خط قرمز ترکیه بوده است کرده بودند.
حمایت های آمریکا از نیروهای کرد سوری موجب بروز تنش هایی در روابط آنکارا و واشنگتن شده بود که با کودتای نافرجام ۱۵جولای انتقاد آنکارا از متحد قدیمی خود به اوج رسید.در همین رابطه خبرگزاری مهر گفتگویی داشته با «صادق ملکی» کارشناس ارشد مسائل ترکیه و منطقه که در زیر آمده است.
ملکی در این باره گفت: سفر ظریف به آنکارا، سفر چاوش اوغلو به تهران، سفر بایدن و بارزانی به آنکارا و مقامات ناتو و ارتش آمریکا به ترکیه همگی نشان می دهند که شرایط بحرانی منطقه به نقطه حساسی رسیده است. این موضوع ایجاب می‌نماید که تهران به دور از احساسات و قرار گرفتن در دام دیپلماسی های فریب آگاهانه اوضاع را تحلیل کند و در راستای منافع خود گام بردارد. ایران باید از هر گونه تغییر رفتار ایجابی ترکیه در سوریه و عراق استقبال کند اما نباید از این مسئله غافل شد که سیاست راهبردی داود اوغلو با ییلدیریم تفاوتی ندارد و فقط تاکتیک ها فرق کرده یکی سیاست خشن و سفت بکار می برد و یکی سیاست نرم.
وی در خصوص هدف آنکارا از حمله به جرابلس گفت: هدف آنکارا در تهاجم به جرابلس بیش از آنکه داعش باشد کردهای سوری هستند. ترکیه سیاست متناقضی را دنبال می کند از یک طرف در ماه عسل با بارزانی است و از طرفی دیگر کردهای سوریه را هدف قرار می دهد. همانگونه که تروریسست خوب و بد نداریم نباید کرد خوب و بد هم داشته باشیم. نباید قومیت و مذهب دست آویزی برای بازی‌های پیچیده سیاسی باشد.وی در ادامه گفت: بکارگیری سیاست‌های قومی و مذهبی توسط ترکیه در سال‌های اخیر مهمترین عامل شرایط امروز خاورمیانه بوده است. ترکیه اگر صداقت داشته و در صدد است تا تغییر رفتار دهد باید سیاست‌های مبتنی بر قومیت و مذهب خود را کنار بگذارد.
هدف اصلی عملیات «سپر فرات» کردهای سوری هستند . از منظر آنکارا جرابلس نباید به نقطه اتصال عفرین و کوبانی تبدیل شود. وی در ادامه گفت: پیشروی آسان و راحت ترکیه در جرابلس در مقابله با داعش و مقاومت معارضین در حلب باید محل تعمق و سوال جدی بازیگران در صحنه سوریه باشد. ملکی افزود:در اینکه در سوریه باید اصلاحات صورت گیرد تردیدی نیست اما تردید نسبت به کشورهای مداخله گر در سوریه وجود دارد. ترکیه با توسل به مبناهای دموکراتیک اعتقاد دارد بشار اسد نمی تواند نماینده مردم سوریه باشد. اگر معیار ترکیه دموکراسی است پس چرا این مواضع را در قبال آل خلیفه در بحرین ندارد.
وی در ادامه تصریح کرد: ترکیه مانند آمریکا از ادبیات دموکراسی برای پنهان کردن اهداف ژئوپولتیک خود در منطقه سوء استفاده می کند. دفاع ترکیه از تمامیت ارضی سوریه بیش از آنکه حاصل دغدغه های ترکیه درباره مردم سوریه باشد ناشی از دغدغه های آنکارا درباره تمامیت ارضی خودش است. اگر ترکیه به تمامیت ارضی کشورها پایبند است پس چگونه با وجود مخالفت های بغداد با بارزانی قرارداد نفتی ۵۰ساله امضا می کند و از رئیس اقلیم در قامت یک رئیس دولت استقبال می‌کند .
این تحلیلگر مسائل منطقه در ادامه گفت: حمله ترکیه به جرابلس با هماهنگی و اجازه آمریکایی ها صورت گرفته است و با اشاره واشنگتن نیز پایان خواهد یافت، البته این عملیات به اطلاع روس ها نیز رسیده است. این ورود و خروج می تواند تبعات وسیعتری از صرف مقابله با داعش و یا نیروهای کرد سوری داشته باشد و حتی می تواند زمینه ساز طرح جدی تر ایجاد منطقه حائل شود.
همچنین باید توجه داشت که بخش عمده ای از نیروهای شرکت کننده در این عملیات نیروهای موسوم به ارتش آزاد سوریه، ترکمن ها و اعراب هماهنگ با آنکارا هستند، لذا نتایج این عملیات بیش از هر کشوری تامین کننده منافع ترکیه خواهد بود.
ملکی همچنین با اشاره به ورود نظامی ترکیه به خاک سوریه بدون اجازه دولت دمشق گفت: این اقدام نقض حاکمیت سوریه است که باید سریع پایان پذیرد.
ترکیه سال گذشته نیز حاکمیت عراق را نقض کرد و توجهی به اعتراضات دولت عراق نکرد. اگر اینگونه رفتارها در منطقه تبدیل به یک عرف شود می تواند در هر جای دیگری هم تکرار شود و شرایط سختی را پیش روی منطقه قرار دهد .
وی در تشریح علت دادن اجازه آمریکا به ترکیه برای ورود به خاک سوریه گفت: این اجازه حاصل بحران سازی ظاهری میان آنکارا و واشنگتن پس از کودتای نافرجام ۱۵جولای است. آمریکا با دادن این اجازه قصد دارد تا حدودی از انتقادات علیه این کشور از سوی ترکیه بکاهد.
این اجازه همچنین تا حدودی گرایش تاکتیکی آنکارا به مسکو و تهران را مجددا به مقصد واشنگتن تنظیم خواهد کرد. ملکی در ادامه با اشاره به مجوز آمریکا به ترکیه برای برخورد با کردهای سوریه که از خط قرمز ترکیه یعنی رود فرات با حمایت آمریکایی‌ها گذشته بودند، گفت: دقت داشته باشیم که آمریکایی‌ها از برگ کردها صرفا برای تنظیم معادلات خود در رابطه با ترکیه، سوریه و عراق استفاده می کنند.
این در حالی است که،نیروهای کُرد درگیری را در شهر حسکه آغاز کردند و قصد اشغال کامل این شهر را دارند؛ ارتش سوریه نیز در واکنش به این مسئله تأکید کرد که نیروهای «آسایش» دست به نوعی سرقت زده‌اند.
به گزارش خبرگزاری فارس، درگیری ارتش سوریه با یگان‌های کُرد این روزها تشدید شده و این مسئله برای نخستین بار رخ نداده است؛ چرا که 4 ماه پیش، در شهر «قامشلی» به مدت دو روز شدیداً درگیر شدند.چند روز پیش نیز با شلیک نخستین گلوله از سوی نیروهای کُرد، جنگی آغاز شد که با جنگ‌های پیشین متفاوت بود.
این درگیری این بار به خاطر عوامل شخصی نبود، بلکه برآیند تصمیم‌های دوجانبه است که یگان‌های کُرد با صدور دستوراتی، گروهی از نیروهای دفاع ملی سوریه را مجبور کردند که مناطق خود را ترک کنند؛ این مسئله نیز سبب شد که ارتش سوریه از نیروهای کُرد بخواهد که از مناطق تحت کنترل خود خارج شوند.
به سرعت این کشمکش، به حملات «آسایش» به نیروهای سوریه ختم شد.وبگاه خبری «النشره» لبنان با انتشار گزارشی به بررسی این مسئله پرداخت و نوشت، نکته قابل توجه درگیری‌های اخیر در اصرار نیروهای آسایش برای تخلیه محله‌های شهر حسکه از نیروهای سوری بود. کُردها تلاش دارند به سوی مناطق تحت کنترل ارتش پیشروی داشته باشند و در این زمینه از حملات سنگین توپخانه‌ای نیز بهره بردند. ارتش سوریه نیز برای نخستین بار به حملات هوایی روی آورد تا کُردها جدیت ارتش را درک کنند، ولی این حملات نیز سودی نداشت و نیروهای آسایش به حملات خود ادامه داده و بدین ترتیب همه امور خارج از کنترل شد.
منابع آگاه نیز اعلام کردند از لحظه آغاز درگیری، تماس‌ها برای توقف این جنگ آغاز شد، ولی کُردها مصمم بودند که نیروهای نظامی دفاع ملی و ارتش سوریه را هدف قرار دهند. در واقع نیروهای کُرد قصد دارند نیروهای سوری حاضر در این منطقه را هدف قرار دهند تا هسته حملات احتمالی به آنها در آینده از بین برود.
به گفته این منابع، نیروهای همپیمان سوریه به سرعت وارد عمل شده و تلاش کردند که این حملات را متوقف کنند. ارتش سوریه در این تماس‌ها از نیروهای کُرد خواست که از مناطق تحت کنترلش عقب نشینی کرده و دست از تنش بردارند. از سوی دیگر، کُردها خواستند که مراکز اقامتشان را که تحت سیطره آنهاست تخلیه کنند.
از این روی، مذاکرات به شکست منتهی شد و ارتش سوریه برای نخستین بار با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که نیروهای کُرد دست به سرقت در شهر حسکه زده و تأکید کرد که برای حفظ تمامیت ارضی این کشور دست پاسخ مناسبی به آنان خواهد داد. برخی از منابع نظامی بلندپایه سوری نیز اعلام کردند ارتش سوریه اکنون نمی‌پذیرد کُردها کنترل این شهر را در دست داشته باشند. ارتش سوریه چندین بار تخطی نیروهای کُرد را نادیده گرفت و آنان را رها کرد اما آنها اعلام فدرالی کردند.
همچنین پیش از اینکه آمریکا به کُردها کمک کند، ارتش سوریه به آنان سلاح میداد. افزون بر ارتش سوریه، عشایر استان حسکه نیز مخالف سیطره کردها بر این منطقه هستند؛ هر چند که این عشایر در قالب ائتلاف آمریکا در کنار نیروهای کُرد می‌جنگند. آنان تأکید کردند در صورتی که نیروهای کُرد به چنین اقداماتی ادامه دهند، نیروهای خود را از ائتلاف خارج خواهند کرد و ارتش سوریه نیز به هر گونه تلاش برای پیشروی توسط کُردها پاسخ کوبنده‌ای خواهد داد.
این منابع همچنین تأکید کردند کُردها کسانی بودند که این درگیری را آغاز کردند و و ارتش پس از تشدید درگیری مجبور شد واکنش نشان دهد.به گفته این منابع، ارتش این بار قصد دارد هر گونه پیشروی کُردها را هدف قرار دهد. در واقع مرحله قبلی به پایان رسیده است و رفتار با نیروهای کُرد از امروز به بعد تفاوت خواهد داشت. این بار مرحله تازه ای آغاز شده است که امکان دارد استفاده از هر گونه سلاح در آن ممنوعیت نداشته باشد.
در چنین شرایطی،پایگاه «دیلی بیست» در گزارشی با موضوع محاصره شهر حلب، مدعی شده است که عملیات حصر این شهر به عمد همزمان با داغ شدن رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا، آغاز شده است.
«انس عبده» رئیس ائتلاف معارضین سوری در این باره می‌گوید زمانبندی ابتکار جدید روسیه برای محاصره حلب و ایجاد گذرگاه‌های انسانی، عامدانه در ماه‌های پایانی ریاست‌جمهوری «باراک اوباما» رئیس‌جمهور آمریکا صورت گرفته تا عملا واشنگتن در «کار انجام‌شده» قرار گیرد.
به نوشته دیلی بیست، به واسطه تشدید رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا، عملا آمریکا از ماه سپتامبر به بعد قادر نخواهد بود در یک توافق سیاسی عمده در مورد سوریه، مشارکت داشته باشد. انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا آبان ماه (نوامبر) برگزار می‌شود. با نزدیک شدن به موعد انتخابات، فضای رسانه‌ای داخل آمریکا تا حد زیادی بر این رقابت‌ها متمرکز شده است.
عبده می‌گوید برای روشن شدن سیاست‌های واشنگتن باید تا بهار سال آینده، یعنی زمانی که دولت جدید مستقر شده و سیاست‌هایش را مشخص می‌کند، منتظر ماند.دولت روسیه و سوریه چند هفته قبل همزمان با تکمیل محاصره شهر مهم حلب، چهار گذرگاه را برای خروج ساکنان این شهر اختصاص دادند.
یکی از این گذرگاه‌ها مختص شبه نظامیانی است که تصمیم گرفته‌اند سلاح‌هایشان را بر زمین بگذارند . کشورهای غربی با رد این طرح، به بهانه «وضعیت ناگوار انسانی در حلب» از مسکو و دمشق خواسته‌اند به محاصره این شهر پایان دهند.
«رابرت فیسک» تحلیلگر برجسته مسائل خاورمیانه روزنامه «ایندیپندنت»، دو هفته قبل با انتقاد از رویکرد دوگانه کشورهای غربی در مورد تحولات حلب، نوشت زمانی که این شهر در محاصره معارضین قرار داشت، شبکه‌های ماهواره‌ای غربی توجه چندانی به آن نداشتند، اما حالا که موازنه تغییر کرده اقیانوسی از اشک و آه به راه افتاده است. ادامه دارد...
ش.د9502578