تلاش ریاض برای صفر کردن کسری بودجه

(روزنامه ايران ـ 1395/10/04 ـ شماره 6389 ـ صفحه 6)

عربستان بودجه سال ۲۰۱۷ را بر اساس نفت ۵۵ دلاری بست و هزینه‌های بخش نظامی را ۷ درصد کاهش داد. این کشور در پی آن است که تا سال ۲۰۲۰ کسری بودجه را به صفر برساند.

ظاهراً مقامات سعودی می‌خواهند که شهروندان و سرمایه‌گذاران را متقاعد سازند که آنها در خصوص طرح ترمیم بودجه و قطع وابستگی اقتصاد این کشور به نفت جدی هستند. این موضوع را می‌توان از مفصل بودن لایحه بودجه این کشور دریافت که نمونه مشابه‌ای نداشته است.

با توجه به ارقام و اعداد آمده در برنامه بودجه سال ۲۰۱۷ این کشور که وزارت دارایی سعودی اعلام کرده است، میزان هزینه پیش‌بینی شده در سال آینده به ۸۹۰ میلیارد ریال سعودی می‌رسد که نسبت به هزینه‌های سال ۲۰۱۶، رشدی ۶ درصدی دارد. اما در این سند دخل و خرج ریاض، درآمدهای پیش‌بینی شده در سال ۲۰۱۷ به ۶۹۲ میلیارد ریال می‌رسد که نسبت به سال ۲۰۱۶، رشدی ۲۱ درصدی دارد.

رقم‌های اعلام شده نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۷، کسری بودجه ۳۳ درصد کمتر از سال ۲۰۱۶ است. این کسری ۱۹۸ میلیارد ریالی پیش‌بینی شده است. سعودی اعلام کرده است که با ادامه این روند تا سال ۲۰۲۰ کسری بودجه کشورش را به صفر می‌رساند و از آن پس حتی با مازاد بودجه نیز مواجه خواهد شد. همچنین در سال ۲۰۱۷، بخش آموزش سهم بزرگی از بودجه سعودی دارد که به ۲۰۰ میلیارد ریال می‌رسد. ۱۲۰ میلیارد ریال هم به بخش بهداشت اختصاص داده شده است.

در سالی که گذشت، درآمدهای غیر نفتی حدود ۳۸درصد از درآمدهای بودجه ۲۰۱۶ سعودی را تشکیل داد. برآوردها نشان می‌دهد که نرخ درآمدهای سعودی در این سال، به ۵۲۸ میلیارد ریال رسید که ۳ درصد از آنچه پیش‌بینی شده بود بیشتر است.

همچنین سال ۲۰۱۶ کسری بودجه ۲۹۷ میلیارد ریالی رقم خورد که ۹درصد از نرخ پیش‌بینی شده بود. پیش‌بینی‌های زیادی درباره این مسأله مطرح شده بود که کسری بودجه چند درصد از تولید داخلی خواهد بود. نتیجه نهایی بهتر از پیش‌بینی‌ها بود به گونه‌ای که کسری بودجه تنها حدود ۱۰ درصد از تولید داخلی است. تولید داخلی 2016 این کشور 2/97 تریلیون ریال بود. این در حالی است که کسری بودجه پیش‌بینی شده در سال ۲۰۱۷، ۸ درصد از تولید داخلی خواهد بود. یعنی 2 درصد کمتر از سال‌جاری. در مقایسه این رقم‌ها با پیش بینی‌های سازمان‌های جهانی، صندوق بین‌المللی پول کسری بودجه ۱۳ درصدی و آژانس اس.‌اند. پی هم کسری بودجه ۹درصدی را از سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ پیش بینی کرده بودند. آژانس فیش هم متوسط کسری بودجه 11/2 درصدی را تا سال ۲۰۲۱ و مؤسسه تحقیقاتی مودیز کسری بودجه 5/9 درصدی را طی پنج سال آینده پیش‌بینی کرده بودند.

اصلاح قیمت سوخت و برق

مقامات ارشد سعودی برای ارائه این بودجه در جریان یک کنفرانس مطبوعاتی چند ساعته ده‌ها صفحه طرح مکتوب و اسلاید به خبرنگاران نشان دادند. دولت عربستان اعلام کرد هزینه‌های خود را در سال‌جاری 16 درصد کاهش داده و کسری بودجه خود را بیش از حد انتظار کاهش داده است.

استراتژی این طرح‌ها کاهش «اعتیاد» اقتصاد این کشور به نفت است. هرچند قیمت نفت برنت امسال ترمیم شده و به حدود 55 دلار در هر بشکه رسیده است، اما همچنان 35 درصد کمتر از متوسط قیمت 10 سال اخیر است. خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان در یکی از پر سر و صدا‌ترین تصمیمات اعلام کرده که قیمت سوخت و برق در عربستان طی 4 سال آینده بر اساس قیمت‌های جهانی تعیین خواهد شد.

البته برخی اقتصاددانان نسبت به درستی ارقام ارائه شده از سوی دولت سعودی ابراز تردید کرده و برآوردهای ارائه شده از افزایش درآمدهای حاصل از فروش نفت در سال آینده و پیشی گرفتن آن از درآمد غیرنفتی را غیرواقع بینانه ارزیابی کرده‌اند.

مقایسه بودجه آتی چند کشور نفتی

پیش‌بینی می‌شود که قیمت نفت خام از ابتدای سال 2017 به سبب کاهش یک میلیون و 750 هزار بشکه‌ای تولید نفت خام به محدوده 55 الی 65 دلار سوق داده شود. این کاهش که در پی توافق اعضای اوپک و غیر اوپک قرار است رخ دهد در بودجه‌نویسی کشورهای نفتی تأثیر گذاشته است،به طوری که عربستان بودجه سال 2016 را با نفت 45 دلاری برای هر بشکه بسته بود اما برای سال 2017 روی نفت 55 دلاری حساب کرده است.

ایران نیز که در سال 1395 نفت را بشکه‌ای 40 دلار در بودجه گنجانده بود در سال 1396 با در نظر گرفتن قیمت 50 دلاری نفت خام و صادرات 2/53 میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی بودجه‌بندی کرده است.

پارلمان عراق نیز قیمت هر بشکه نفت را 42 دلار در نظر گرفته و حجم درآمدهای حاصل از آن 67 میلیارد و 500 میلیون دلار برآورد شده است که همچنان بودجه سال آینده با کسری 185 میلیارد دلاری روبه رو خواهد بود.

در لایحه بودجه قطر بهای هر بشکه نفت 45 دلار، کمی کمتر از میانگین قیمت فعلی پیش‌بینی شده است. این بودجه سال 2017 با کسری 28 میلیارد و 300 میلیون ریالی (هفت میلیارد و 450 میلیون یورو)‌ و کاهش 39 و یک دهم درصدی به تصویب رسید. اما روسیه قیمت نفت را در بودجه 2017، 40 دلار در هر بشکه تعیین کرده است. به همین ترتیب کشورهای دیگر نیز قیمت نفت خام برای بودجه سال آتی خود را که معمولاً مطابق با سال میلادی است در محدوده 40 الی 55 دلار در نظر گرفته‌اند. این عدد مطابق با منابع مورد نیاز هر کشور در سناریویی خوشبینانه یا بدبینانه لحاظ شده است.

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/page/6389/6/163666/0

ش.د9503194