(روزنامه اطلاعات – 1395/11/10 – شماره 26644 – صفحه 12)
اقدامات ضد روسي اوباما؛ آيا ترامپ تبعيت خواهد کرد؟
«اوباما» کاخ سفید را ترک کرد اما با این وجود وی در آخرین روزهای ریاست خود اقدامات جدیدی را علیه روسیه انجام داده که به نظر می رسد بیشتر جنبه نمادین دارند.دخالت در انتخابات آمریکا و هک کردن رایانه‌های آمریکایی آخرین بهانه‌هایی هستند که «باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا، به واسطه آنها دست به اقدامات ضد روسی زد.باراک اوباما در دور اول ریاست جمهوری خود از در دوستی با روسیه وارد شد و حتی ماجرای «ری ست» از سوی وزیران خارجه دو کشور به اجرا گذاشته شد اما بروز رویدادهایی هچون بیداری اسلامی، بحران سوریه و درگیری‌های اوکراین موجب شد تا مسکو و واشنگتن از هم فاصله بگیرند و در برخی از مواقع شدت تنش‌ها میان دو کشور به حدی رسید که برخی از کارشناسان از آغاز مجدد جنگ سرد میان روسیه و آمریکا سخن گفتند. از پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶آمریکا، زمزمه‌های دخالت روسیه در این رویداد سیاسی شنیده شد و با نزدیک شدن به زمان برگزاری انتخابات این زمزمه شدت یافت. بعد از قطعی شدن پیروزی «دونالد ترامپ» در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، نیز گزارش‌های متعددی درباره دخالت روسیه در انتخابات آمریکا منتشر شد .
تحریم‌های جدید و اخراج دیپلمات‌های روس از آمریکا
در پی وارد شدن این اتهامات به روسیه، اوباما دستور وضع تحریم‌های جدید علیه روسیه را به خاطر دخالت مقام‌های مسکو در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶صادر کرده و هشدار داد که واشنگتن اقدامات بیشتری را اتخاذ خواهد کرد.اوباما در این باره تاکید کرد: این اقدامات پس از هشدارهای مکرر خصوصی و علنی که به دولت روسیه داده‌ایم، انجام شده است و این اقدامات یک واکنش مناسب به تلاش‌هایی است که با هدف ضربه زدن به منافع آمریکا و مغایر با معیارهای بین المللی صورت گرفته است. البته این اقدامات همه پاسخ ما به فعالیت‌های تجاوزکارانه روسیه نبوده است. ما به اتخاذ اقدامات مناسب به موقع ادامه خواهیم داد، برخی از این اقدامات به صورت علنی اعلام نخواهد شد.
گزارش دولت آمریکا درباره تلاش‌های روسیه برای دخالت در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶به زودی و طی روزهای آینده به کنگره ارسال خواهد شد.باراک اوباما همچنین دستور اخراج ۳۵دیپلمات روس را به اتهام جاسوسی صادر کرده و دو آژانس جاسوسی روسیه را نیز به خاطر دخالت در هک کردن گروه‌های سیاسی آمریکا در انتخابات ۲۰۱۶تحریم کرد.این تدابیر در روزهای آخر ریاست جمهوری اوباما اتخاذ شده و نشانگر آن است که سطح روابط دو کشور به پایین ترین سطح پس از جنگ جهانی دوم رسیده است. اوباما پیش از این قول داده بود که روسیه با تبعات منفی اقداماتش در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶روبرو خواهد شد. مقام‌های آمریکایی به طور مستقیم ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه را متهم کرده‌اند که شخصا دستور حملات سایبری به گروه‌های سیاسی دموکرات در آمریکا را صادر کرده است.
واکنش ترامپ
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری منتخب آمریکا، در واکنش به وضع تحریم‌های جدید علیه روسیه از سوی اوباما، اعلام کرد آمریکا باید به سوی چیزهای بهتر و بزرگ‌تری حرکت کند و از دیدار خود با مقامات اطلاعاتی این کشور برای آگاهی از آخرین اطلاعات درباره روسیه خبر داد. روزنامه «واشنگتن پست» نیز با اشاره به این که ترامپ ادعای دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری این کشور را رد می کند، در این باره نوشت: ترامپ چند ساعت بعد از این که اوباما فرمان اجرایی اعمال تحریم‌های جدید علیه روسیه را صادر کرد در بیانیه ای گفت: کنون زمان آن رسیده که کشور ما به سوی چیزهای بهتر و بزرگ تری حرکت کند. با این حال من به خاطر منافع کشورمان و مردم بزرگ آن، با مقامات عالیرتبه جامعه اطلاعاتی دیدار کردم تا جدیدترین حقایق را در این باره جویا شوم. «کلیان کانوی» مشاور ارشد ترامپ، نیز می‌گوید به اعتقاد وی برخی از اقدامات اوباما در قبال روسیه، نمادین به نظر می رسد. کانوی در مصاحبه با سی‌ان‌ان در پاسخ به سئوالی درباره تحریم‌های آمریکا علیه روسیه گفت: زمان حرکت روبه به جلو فرا رسیده است.
من در جریان گزارش‌ها در مورد اعمال تلافی جویانه برخی تحریم‌ها از سوی دولت اوباما علیه روسیه قرار دارم، برخی از این تحریم‌ها تا حد زیادی نمادین به نظر می رسد، ما باید همه گزارش‌های اطلاعاتی در این زمینه را ببینیم.کانوی گفت: تا زمانی که ترامپ نشست خود با مسئولان اطلاعاتی را برگزار کند من کماکان معتقدم که به جای بحث درباره موضوع هک روس‌ها، زمان حرکت به سوی چیزهای بزرگتر و بهتر برای کشور است. این موضوع در حقیقت مربوط به رخنه در کمیته ملی دموکرات‌هاست که امنیت مناسبی ندارد و باعث شده تا برخی افراد قادر به هک اطلاعات آن باشند.کانوی گفت:همانطور که ما موافق دخالت دولت‌های خارجی در انتخابات و یا امور اطلاعاتی نیستیم، با مداخله سازمان‌های اطلاعاتی در انتخابات هم موافق نیستیم.
اقدامات نمایشی و ماموریت غیر ممکن
در همین رابطه برخی صاحبنظران تحریم‌های اخیر دولت اوباما علیه روسیه را اقدام اوباما برای دشوار کردن ماموریت دونالد ترامپ در مسیر بهبود روابط با مسکو می‌دانند.برای مثال استاد دانشگاه جورج واشنگتن و مریلند در گفتگو با شبکه تلویزیونی الجزیره گفت: تصمیم جدید در تحریم روسیه تصمیم ریاست‌جمهوری آمریکا است، چنین تصمیمی در آمریکا می‌تواند با تصمیم ریاست جمهوری بعدی ملغی شود یعنی ترامپ می‌تواند با صدور فرمانی این تحریم‌ها را لغو کند،اما اوباما در آخرین روزهای ریاستش سعی کرد با رایزنی کنگره، آن هم نه فقط نمایندگان دموکرات، بلکه حتی با جمهوریخواهان سنتی و با همکاری نهادهای اطلاعاتی، چنین تحریم‌هایی را علیه روسیه تحمیل کند، در ادامه همین دو نهاد یعنی کنگره و نهادهای اطلاعاتی کار ترامپ را برای صدور فرمان رئیس جمهوری جهت لغو چنین تحریم‌هایی دشوار خواهند کرد .«جان بولتون» نماینده اسبق آمریکا در سازمان ملل متحد نیز در واکنش به این تحولات گفت: مجموعه اقدامات تنبیهی جدید علیه روسیه توسط دولت باراک اوباما رئیس جمهوری کنونی آمریکا احتمالاً تأثیر چندانی نخواهد داشت.
بولتون که این اظهارات را در مصاحبه با شبکه فاکس نیوز بیان می‌کرد گفت: فکر نمی‌کنم اقدامات اخیر دولت اوباما علیه روسیه تأثیر چندانی داشته باشد. دولت اوباما تلاش می‌کند با اینگونه اقدامات، آخرین ضربات خود را به روسیه وارد کند اما با شکست روبرو خواهد شد. هر چند به نظر می رسد که ترامپ با آغاز دوره ریاست جمهوری خود از در دوستی با روسیه وارد شود و اقدام به لغو برخی از اقدامات ضد روسی دولت اوباما کند اما با این حال روسیه دشمنان بزرگی همچون سناتور «لیندسی گراهام» و سناتور «جان مک کین» در سنای آمریکا دارد که دوستی ترامپ با پوتین بدون شک با واکنش‌های این افراد ضد روس مواجه خواهد شد .
از طرفی،«رکس تیلرسون» معتقد است که ایالات متحده آمریکا باید از دسترسی چین به جزایر مصنوعی جدیدش جلوگیری کند. جهت رسیدن به این هدف باید جزایر را محاصره دریایی کرده که این به معنای جنگ با چین است.امروز ۲۰ژانویه، «دونالد ترامپ» وارد کاخ سفید شده و پست ریاست جمهوری را تحویل می گیرد. هنوز کارشناسان سیاسی و سیاستمداران در مورد سیاست خارجی ترامپ دچار ابهام بوده و نمی دانند که آیا اظهارات وی و اعضاء تیمش در مورد اروپا، چین، روسیه، خاورمیانه و برجام واقعا عملی می شود یا خیر. «میخائیل اچ فوچس» معاون سابق وزیر امورخارجه آمریکا در حوزه آسیای شرقی و پاسیفیک، در مقاله ای با عنوان « آیا آمریکا چین را به جنگ تهدید می کند؟ »، ابعاد سخنان «رکس تیلرسون» نامزد وزارت امور خارجه دولت ترامپ نسبت به چین را شرح داده است. این مقاله در سایت دفنس وان منتشر شده که ترجمه آن پیش روی شماست.«رکس تیلرسون» اخیرا گفته است: ایالات متحده آمریکا باید از دسترسی چین به جزایر مصنوعی جدیدش جلوگیری کند. جهت رسیدن به این هدف باید جزایر را محاصره دریایی کند که این به معنای جنگ با دولت چین است.
در واقع دولت پیش رو ترامپ یک خط قرمز در دریای چین جنوبی طراحی می کند که این طرح نمی تواند بدون رفتن به جنگ با چین اجرا شود.در طی نشست استماع سنا، نامزد وزیر امور خارجه «رکس تیلرسون» در پاسخ به این سوال که رویکرد دولت شما در دریای چین جنوبی چیست؟ گفت: ما می‌خواهیم این پیام روشن را برای چین بفرستیم که اولا ساخت جزایر را متوقف کند و ثانیا دسترسی شما به آن جزایر متوقف خواهد شد و دیگر اجازه دسترسی به آنها را نخواهید داشت. تنها راه اینکه از دسترسی چین به جزایر مصنوعی جدیدش جلوگیری کنیم این است که جزایر را محاصره دریایی کنیم که این اقدام، اقدامی جنگی محسوب می شود. این یک خط مشی سیاسی بسیار خطرناک و غیرمسئولانه است که فقط دو پیامد واقعی دارد: اجرای خط مشی به معنی درگیری و جنگ، اجرا نکردن خط‌مشی به معنای تضعیف اعتبار دولت پیش رو آمریکا در آسیا.حال این دو سناریو را مورد بررسی قرار می دهیم. یک سناریو این است که تیلرسون در اجرای این پیشنهاد جدی است و سناریو دیگر اینکه او اغراق گویی کرده تا سیاست‌های دولت چین را تحت تاثیر قرار دهد.اگر پیشنهاد جدی باشد، تیلرسون یک تغییر مهیج را در سیاست خارجی ایالات متحده و یک بحران فوری با چین را ایجاد خواهد کرد. واقعیت این است که چین سیستم دفاعی جزایر مورد ادعای خود در دریای چین جنوبی را تقویت کرده است.
چین اعلام کرده این مناطق جغرافیایی جزو قلمرو تحت حاکمیت آن است. محاصره دریایی آمریکا به این معنی است که ایالات متحده آمریکا پذیرفته که – بر اساس حقوق بین‌الملل – به عنوان متجاوز و شروع کننده یک جنگ است. آمریکا با این اقدام خود شرکا و متحدان خود را در آسیا که از عواقب بی ثباتی در منطقه هراس دارند، از خود دور خواهد کرد و ایالات متحده در این میدان تنها خواهد بود. باید گفت که اگر پیشنهاد تیلرسون یک بلوف بوده و جهت ترساندن چین و عقب نشینی آن از جزایر، یا مذاکره در مورد مسایل دیگر در نظر گرفته شده باشد، بسیار بعید است که کارساز باشد. اگر تیلرسون قصد ندارد این پیشنهاد تحریک آمیز را اجرا کند، اهمال و قصور لفاظی‌های ترامپ و تیمش اعتبار آمریکا را در سطح جهان تضعیف خواهد کرد. ترامپ و تیمش سیگنال‌هایی را به متحدان و دشمنان خود - کسانی که پیگیری می کنند آیا این حرفها عملی می شود یا خیر؟ - فرستاده اند. اگر سخنان و شعارهای «دونالد ترامپ» که مرتب در صفحه توئيتر وی منتشر شده است با واقعیت سنخیتی نداشته باشند (باتوجه به سخنان اخیرش در مورد چین) وزیر امور خارجه و رئیسش به سختی می توانند راهی پیدا کنند تا از نتایج لفاظی‌های خود در امان باشند. تیلرسون و رئیسش باید در مورد آنچه می گویند، جانب احتیاط را رعایت کنند.طراحی این خط قرمز بدون معنی که به چین ارسال شد، یک سیگنال ضعیف از طرف آمریکا به متحدان، شرکا و دشمنان آمریکا در سراسر جهان است و این فرصت را به آنها می دهد تا در مورد مسئله اعتبار سیاست خارجی «دونالد ترامپ» استدلال کنند.
در این صورت چین به ارسال کشتی‌ها به پایگاه‌های مرزی ادامه می دهد تا فاش کند که خط قرمز تیلرسون یک تهدید پوچ و خالی است.این واقعیت می تواند چین را جسور کند تا دیگر تعهدات آمریکا را در منطقه مانند دفاع از ژاپن در دریای شرقی چین امتحان کند.اینکه ارائه این پیشنهادها عمدی هست یا خیر، نشانه‌ای از ارتفاع بی مسئولیتی در تیم ترامپ بوده و می تواند به یک روند در سیاست خارجی دولت ترامپ تبدیل شود.در دسامبر، ترامپ دهه‌ها سیاست خارجی آمریکا در مقابل تایوان و عادی سازی ۴۰ساله روابط چین و آمریکا را با برقراری تماس با رهبر تایوان شکست و سیاست چین واحد را در دید عموم کشورها مورد سوال قرار داد. چین بسیار بعید است که در تمامی موارد ذکر شده سکوت اختیار کند.نکته مهم این است که اظهارات تحریک آمیز ترامپ و تیمش، چالش‌های جدی که سیاست خارجی آمریکا با آن مواجه است را پنهان می کند.چندین سال است که چین اقداماتی در دریای چین جنوبی انجام داده است از جمله ایجاد جزایر مصنوعی با امکانات نظامی، محدود کردن آزادی کشتیرانی و قلدری کردن برای کشورهای جنوب شرقی آسیا. ایالات متحده و دیگر کشورها در آسیا، چین را به علت اقداماتش در دریای چین جنوبی تحت فشار قرار داده اند، اما چین همچنان استراتژی‌های خود را در مناطقی که ادعا می کند جزو قلمرو آن است، به پیش می برد.ایالات متحده آمریکا به استراتژی قوی‌تری جهت شکل دادن به موقعیت خود در دریای چین جنوبی نیاز دارد.
البته تدوین و اجرای این استراتژی بسیار دشوار است. سیاست‌های عمل گرایانه‌ای که ایالات متحده جهت رسیدن به اهداف خود باید انجام دهد عبارتند از: تقویت توانایی‌های امنیتی نیروی دریایی شرکا در منطقه، گسترش سرعت و حوزه آزادی عملیات ناوبری و حمایت از توانایی‌های دیگر کشورها جهت انجام رفتار مشابه، افزایش حضور نظامی ایالات متحده آمریکا در جنوب شرقی آسیا و انجام مذاکرات سخت با چین در مورد چگونگی حفاظت از توازن قدرتی که از منافع تمامی کشورها حمایت کند.درعوض، تیم ترامپ بازی خطرناکی را آغاز کرده اند. واقعیت این است که پیشنهاد تیلرسون تلاش‌های ایالات متحده را جهت جلوگیری از اقدامات چین در دریای چین جنوبی تضعیف می کند. اگر سخنان تیلرسون تصویب شود، احتمال وقوع تنش‌های بیشتر بین چین و آمریکا خواهد بود.
در این حال،یک کمیته سیاستگذاری تجاری آمریکا در چین اعلام کرد : پکن خود را از هر نظر برای مبارزه تجاری با دولت دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا آماده کرده و ابایی هم از این موضوع ندارد.ترامپ هم از آن سو تاکید کرده است اگر نتواند اختلافات تجاری با دومین اقتصاد برتر را حل و فصل کند هیچ پایبندی به اصل « چین متحد» نخواهد داشت.«لستر راس» رئیس کمیته سیاستگذاری اتاق بازرگانی آمریکا در چین گفت : چینی‌ها خود را از هم اکنون برای اقدامات تلافی جویانه علیه ترامپ آماده کرده‌اند. وی افزود: اطلاعات ما نشان می دهد که اگر ترامپ بخواهد سخت گیری‌های تجاری علیه چین داشته باشد این کشور نیز تدابیر طراحی شده را به اجرا خواهد گذاشت و به جنگ تجاری با دولت جدید آمریکا خواهد رفت.
وی گفت که اینطور نیست چینی‌ها پس از اقدامات دولت جدید آمریکا به دنبال چاره اندیشی باشند بلکه آنها برنامه ریزی‌های خود را پیشتر انجام داده اند. روزنامه ساوت چاینا از هنگ کنگ نوشت: چین احتمال دارد به محض بروز نبرد تجاری میان دو کشور تعرفه‌های بالایی بر روی محصولات کشاورزی وارداتی از آمریکا اعمال کند.گزارش می افزاید؛ با درگیری‌های تجاری میان دو کشور چین هم تلاش خواهد کرد تا حمایت گرایی تجاری را افزایش داده و اجازه ندهد شرکت‌های آمریکایی به آسانی به بازار این کشور دسترسی داشته باشند. همزمان «شی جین پینگ» رئیس جمهوری خلق چین در مجمع جهانی اقتصادی داووس از حمایت گرایی تجاری به عنوان یک پدیده نادرست یاد کرد که جهانی شدن اقتصاد را محدود می کند.
ش.د9503598