برجام مایه شرمساری کیست؟

روی کار آمدن دونالد ترامپ، با همه مخاطراتی که برای ایران و جهان داشته است، یک پیامد مهم داخلی نیز داشته است؛ پردهبرداری از وارونه نمایی منتقدان دولت در قبال برجام. به عبارت دیگر، دونالد ترامپ با همه مشکلاتی که میتواند برای ایران داشته باشد، حداقل یک کارکرد داخلی نیز خواهد داشت و آن، از رونق انداختن سکه مخالفخوانی دلواپسان درباره برجام است. منتقدان دولت در مدتی که از توافق هستهای میگذرد، هم همه دستاوردهای واقعی برجام را انکار کردند و هم اظهار نظرهای دولتمردان درباره امتیازات برجام برای ایران را زیر سؤال بردند. اما آنان امروز با اظهارات رئیس جمهوری امریکا مواجه هستند که برجام را «مایه شرمساری» امریکا میداند و کسی که چنین توافقی با ایران امضا کرده را «احمق» مینامد. شاید به همین دلیل است که رسانههای منتقد دولت و مخالف برجام، عصبانیت و استیصال ترامپ در مقابل برجام را نادیده میگیرند.

مخالفان برجام چه گفته بودند؟

مخالفان برجام، همچون روزنامه «وطن امروز» در ارزیابیهای خود درباره برنده و بازنده برجام، تا آنجا پیش رفتند که نوشتند رئیس جمهوری امریکا برجام را پاره نخواهد کرد، تنها به این دلیل «برجام معاملهای است که بیش از همه، امریکا را منتفع کرده است.»

وقتی ترامپ از برجام به عنوان «بدترین توافقی بود که تاکنون دیدهام» یاد میکند، روشن میشود که در این سوی جهان، منتقدان داخلی برجام، چه واقعیتهایی را نادیده گرفته بودند و در مسیر مخالفت با دولت، چشم خود را بر چه حقایقی بسته بودند. ترامپ درحالی از دستاوردهای نقد ایران در برجام سخن گفت که رسانههای منتقد، هنوز دست از تکرار این ادعا برنداشتند که محصول ایران از مزرعه برجام، چیزی جز وعدههای نسیه نبوده است. «کیهان» در سوم مهرماه نوشت: «بیش از 7 ماه از تاریخ اجرایی شدن برجام میگذرد و امریکا در مقابل امتیازات نقدی که از ایران اسلامی دریافت کرده است، فقط یک مشت وعده نسیه داده است که تاکنون تقریباً به هیچ یک از وعدههای خود عمل نکرده است.» در همین یادداشت بود که نویسنده کیهان، علاوه بر تکرار ادعای باقی ماندن تحریمها، تأکید کرد که «داراییهای مسدود شده ایران بازنگشته است.»

این رسانه منتقد برجام، در مخالفتهای خود، واقعیتهای محض دیگری را نیز نادیده گرفت، از جمله 11 بهمن 94 نوشت: «دولت محترم هنوز به این سؤال ساده و دم دستی - و البته بسیار ضروری - نه فقط پاسخ روشنی نداده، بلکه اساساً هیچ پاسخی نداده است که در مقابل امتیازات نقد فراوانی که به حریف تقدیم کردهایم، غیر از چند «وعده نسیه» که آن هم یکی پس از دیگری نقض شده و پوچ از کار درمیآید، چه دستاورد دیگری داشتهایم؟! تا آنجا که وقتی گفته میشود «به افتخار برجام دست بزنید»! دقیقاً نمیدانیم باید به کجای آن دست بزنیم؟ و برای کدام دستاورد، هورا بکشیم؟!»

ادامه مخالف‌خوانی پس از پیروزی ترامپ

وقتی ترامپ در مبارزات انتخاباتی خود، عنوان کرد که برجام را پاره خواهد کرد، مخالفان دولت به جای اصلاح رویکرد خود، به توجیه و تبیین این رفتار و اظهار نظر ترامپ روی آوردند تا شاید استدلالهای فروریخته خود در قبال برجام را همچنان سرپا نگه دارند. این اظهار نظر ترامپ برای نویسنده «وطن امروز» ناباورانه بود، که نوشت «چگونه میتوان پذیرفت قراردادی که با سهلانگاری مذاکرهکنندگان ایرانی، بردی تاریخی را برای امریکا رقم زده، توسط رئیسجمهوری این کشور لغو شود؟» نویسنده در ادامه با اشاره به اینکه «اصرار دولت روحانی بر موفقیتآمیز بودن توافق هستهای فقط برای این است که دست دولت خالی نماند»

نتیجه گرفت: «این همان نقطه ضعفی است که ترامپ از آن آگاه شده و احتمالا قصد دارد از همین نقطه، ضربهای مهیب به فعالیتهای هستهای ایران وارد کند. بنابراین نباید نگران پاره کردن برجام بود. حتی باید دعا کرد ترامپ برجام را لغو کند تا هم قدرت هستهای ایران بازگردد هم ضربهای دیگر بر ما و از سمت دولت یازدهم وارد نشود.» روزنامه «جوان» نیز در ادامه چنین رویکردی دلیل خود برای پاره نکردن برجام از سوی ترامپ را این طور بیان کرد: «برجام و قطعنامه 2231منافع ایالات متحده امریکا را در حد اعلی تأمین کرده است و بر اساس بررسیهای تیم تصمیمساز دونالد ترامپ، هیچ توافقنامه جدیدی نمیتواند تا به این حد اهداف غرب را در حوزه صنعت هستهای کشورمان تأمین کند.»

هرچند میتوان نمونه بیشتری از این دیدگاهها بیان کرد، اما مساله این است که این تحلیلها، مغایر و مخالف رویکردی است که رئیس جمهوری جدید امریکا از برجام دارد. به عبارت دیگر، ترامپ برجام را مایه شرمساری برای امریکاییها میداند، اما برخی در داخل همچنان تلاش میکنند برخلاف این نص صریح، امریکا را برنده برجام معرفی کنند. هرچند، در این میان مخالفت با برجام، نقطه اشتراکی میان ترامپ به عنوان مخالف امریکایی برجام و برخی دلواپسان به عنوان منتقد داخلی برجام است.

حسن بیگی: ما امتیاز داده‌ایم

اظهار نظر صریح ترامپ درباره برجام و اینکه امریکا به ایران امتیاز داده است، سبب نشده است که منتقدان داخلی برجام از موضع خود عقب نشینی کنند. چنانکه ابوالفضل حسن بیگی، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و از طیف منتقدان برجام درباره دلایل مخالفت ترامپ با توافق هستهای به «ایران» میگوید: «اینکه در برجام چقدر امتیاز دادهایم یک چیز است و موضع ترامپ درباره آن یک چیز دیگر.» «من همچنان معتقدم که ما با پذیرش برجام امتیازات زیادی به طرف مقابل دادیم و در حالی که دستاورد چندانی نصیب ما نشده است.» او تاکید کرد: «اینکه ترامپ خواستار لغو برجام شده و به آن حمله میکند به این دلیل نیست که در این توافق امریکاییها باختهاند یا امتیاز کمی به دست آوردهاند، بلکه اتفاقاً رفتار ترامپ نشان میدهد که هیأت حاکمه امریکا تا چه اندازه زیادهخواه هستند که حتی توافقی را که تا این حد به سود آنهاست قبول نمیکنند.»

در همین حال حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و از دیگر منتقدان برجام هم معتقد است که «دلیل دعوایی که ترامپ بر سر برجام به راه انداخته، ضعف مفرط و مشهود دولت در مذاکرات هستهای بود.» این نماینده مجلس به «ایران» میگوید: «متأسفانه دولت و تیم هستهای هر چند وقت زیادی صرف مذاکرات کردند اما در عمل نشان دادند که راههای گرفتن امتیاز از آنها توسط طرف مقابل باز است و اکنون ترامپ با اشراف به این مهم قصد دارد با راه انداختن دعواهایی جدید، امتیازات بیشتری از کشورمان بگیرد.» وی در پاسخ به این سؤال که با فرض صحت این استدلال چرا اوباما خود این امتیازات را نگرفت، گفت: «اوباما مشکل زمان داشت و در سال پایانی دولتش باید به فکر دوران بعد از خودش میبود وگرنه معتقدم اگر او هم زمان داشت، به این توافق تن نمیداد و از گارد باز تیم هستهای برای گرفتن امتیازات بیشتر نهایت بهره را میبرد.»

لیلاز: منتقدان منافع خود را از دست داده‌اند

یک تحلیلگر مسائل اقتصادی و سیاسی در پاسخ به اینکه چرا مخالفان برجام رویکرد خود را اصلاح نمیکنند و چشم خود را بر واقعیتها میبندند، به «ایران» گفت: پاسخ این پرسش را باید در منافع این افراد جست و جو کرد، زیرا همان طور که ترامپ براساس منافع و انتظاری که از پیشبرد منافع خود دارد، اظهار نظر می کند در ایران نیز مخالفان برجام، در پس این رویکرد، نارضایتی خود را از کاهش تنش ایران و غرب پنهان میکنند.

سعید لیلاز با اشاره به اینکه مخالفان برجام از کاهش تنش میان ایران و غرب، آسیب های مالی و اقتصادی بسیاری را متحمل شدهاند، اضافه کرد: فقط به یک مورد از این ضرر مالی اشاره می کنم. کاهش قیمت هر تن کالای وارده به کشور در سال 95 نسبت به 91 بیش از 10 میلیارد دلار سود نصیب ملت ایران کرده است، اکنون باید پرسید در سال های تحریم و تنش، این 10 میلیارد دلار به جیب چه کسانی میرفته است. وی با بیان اینکه درصورت نقض برجام از سوی امریکا، تازه به جای نخست باز می گردیم، اظهار کرد: در این صورت ما به دنیا ثابت خواهیم کرد که حق با ایران بود، پس این مخالفان داخلی برجام هستند که باید توضیح بدهند چرا از اثبات حقانیت ایران در جهان نگران هستند؟

لیلاز با اشاره به اینکه ما همچون رقیب، نمی توانیم به مخالفان خود انگ ضدایرانی بودن یا امریکایی بودن بزنیم، افزود: پس تنها چیزی که می توان درباره مخالفت های بی پایان با برجام گفت، این است که برجام باعث شده آنان بسیاری از منافع خود را از دست بدهند و نگرانی آنان نیز تنها از این بابت است، درغیر این صورت باید از ثبات و برقراری روابط اقتصادی میان ایران و جهان خوشحال بوده و آن را به نفع ایران می دانستند.

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/page/6428/3/170311/0

ش.د9503846