افغانستان به تازه‌ترين پرونده‌اي بدل شده است كه روسيه در آن حرفي براي گفتن دارد يا حداقل تلاش مي‌كند مديريت بحران در اين كشور را به نوعي در دست بگيرد. پس از سوريه كه به اصلي‌ترين پرونده منطقه‌اي روسيه در دو سال اخير بدل شده است اكنون كرملين نگران افغانستان شده است. نگراني پس از 16 سال جنگ در كشوري كه پس از 11 سپتامبر سال 2001 ميزبان قشون امريكايي و متحدان بين‌المللي‌اش شد. در حالي كه كمتر از 10 روز پيش فرمانده نيروهاي امريكايي حاضر در افغانستان نسبت به نقش مسكو در معادلات سياسي افغانستان هشدار داده بود، روسيه روز چهارشنبه براي دومين بار در سه ماه گذشته ميزبان نشستي درباره صلح در افغانستان بود. روسيه مي‌گويد به دنبال راه‌حلي براي بحران امنيتي روبه وخامت در افغانستان است اما امريكايي‌ها به نيت كرملين در اين پرونده با شك و ترديد نگاه مي‌كنند.
آخرين نشست در ماه دسامبر برگزار شد و البته انتقادهاي جدي نسبت به حاضران در آن از سوي بازيگران منطقه‌اي و دولت افغانستان صورت گرفت. در نشست ماه دسامبر نمايندگان روسيه، پاكستان و چين دور يك ميز در مسكو نشستند و درباره صلح در افغانستان صحبت كردند. انتقادهايي كه در دو ماه گذشته صورت گرفت در نهايت جواب داد و چين، هند، ايران، پاكستان و روسيه اين‌بار همه با هم مذاكرات درباره وضعيت امنيتي در افغانستان را در مسكو آغاز كردند. نكته جالب در اين نشست اين بود كه با وجود حضور سربازان ناتو در افغانستان اما هيچ نماينده‌اي از يك كشور عضو ناتو در اين نشست حضور نداشت و البته كه امريكايي‌ها بزرگ‌ترين غايبان مذاكرات صلح بودند. روسيه از 1989 تاكنون نقش بسيار كمرنگي در افغانستان ايفا كرده است و دليل آن نيز خاطره خونيني است كه مجاهدان افغان از حضور اين كشور در وطن‌شان دارند. با اين همه از يك سال پيش روسيه بر حجم فعاليت‌هاي خود در افغانستان افزوده است.
كرملين‌نشين‌ها مي‌گويند نگران گسترش بي‌ثباتي از داخل افغانستان به ساير كشورهاي منطقه هستند كه مي‌تواند امنيت ملي روسيه را نيز تحت الشعاع خود قرار دهد. درحالي كه 15 سال از زمان حمله امريكايي‌ها به افغانستان مي‌گذرد اما اوضاع امنيتي در اين كشور هر روز سير نزولي‌تري را طي مي‌كند و تنها در سال 2016 ميلادي دولت افغانستان 15 درصد از اراضي اين كشور را به طالبان واگذار كرد. در حال حاضر بر اساس آمار گفته مي‌شود كه طالبان بيشترين سرزمين‌ها را در افغانستان از سال 2001 تاكنون به تصاحب خود درآورده است. روسيه به افغانستان به عنوان حياط پشتي خود نگاه مي‌كند و مي‌گويد كه اين كشور در حال حاضر با معضل‌هاي بي‌شماري از مساله حضور گروه‌هاي متفاوت تندرو تا قاچاق وسيع مواد مخدر رنج مي‌برد و تمامي اين مسائل در حال اثرگذاري بر امنيت روسيه و كشورهايي هستند كه به نوعي در اين سال‌ها تحت حمايت مسكو بوده‌اند.
از سوي ديگر داعش نيز از سال 2015 در افغانستان اعلام موجوديت كرده است و هر روز هم بر حجم اعضاي اين گروه تروريستي در افغانستان افزوده مي‌شود. درحالي كه امريكايي‌ها و اروپايي‌ها به‌شدت نگران نقشي هستند كه روسيه در افغانستان ايفا مي‌كند اما شواهد امر حاكي از اين است كه دلايل نگراني روسيه منطقي است. با اين همه منتقدان حضور روسيه در افغانستان مي‌گويند كه كرملين تنها به دنبال اثبات نفوذ خود در افغانستان است و مي‌خواهد به منتقدان بين‌المللي خود بگويد مراقب تحركاتي است كه در مرزهايش رخ مي‌دهد. درحالي كه ثبات و امنيت منطقه‌اي و نگراني از فعاليت‌هاي روبه گسترش داعش در افغانستان در ميان تمام شركت‌كنندگان در نشست روز گذشته افغانستان در مسكو ثابت بود اما به نظر نمي‌رسد كه با توجه به فاصله رويكردي كه هركدام از اين كشورها به بحران دارند، بتوان به نتيجه چندان خوش‌بين بود.
با اين‌همه به نظر مي‌رسد همان‌طور كه داعش در سوريه بازيگران متفاوت منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي را در نهايت با هم متحد كرد در افغانستان نيز مبارزه با داعش بتواند مركز ثقلي باشد كه كشورهاي همسايه افغانستان را با هم همراه سازد. هرچند كه افغان‌ها به روسيه به دليل سابقه تاريخي فعاليت‌هايش در اين كشور خوش‌بين نيستند اما برخي از دولتمردان افغان اعتقاد دارند كه روسيه مي‌تواند طالبان را پشت ميز مذاكره بازگرداند. از سوي ديگر رابطه روسيه با چين نيز مثبت است و به نظر مي‌رسد كه كرملين با توجه به تحولات منطقه‌اي بتواند پاكستان را نيز تا حدودي از فعاليت‌هاي مخربش در افغانستان كه مانع صلح است، بازدارد. درشرايطي كه تاكنون سخني از دعوت طالبان به نشست مسكو به ميان نيامده است اما سخنگوي اين گروه مي‌گويد كه مخالفتي با حضور در اين نشست‌ها در مسكو ندارد. ضبيح‌الله مجاهد اخيرا در اين باره گفته بود: اگر سوژه اين نشست‌ها برقراري صلح در افغانستان باشد، نمايندگان ما نيز مي‌‌توانند در اين نشست‌ها در مسكو شركت كنند.
طالبان بارها و بارها در 15 سال گذشته تاكيد كرده است كه تنها راه برقراري صلح با اين گروه زماني است كه تمام نيروهاي خارجي از اين كشور خارج شوند. روسيه پس از قدرت گرفتن داعش در افغانستان بارها اعلام كرده كه بايد از طالبان به عنوان ابزاري براي مبارزه با داعش استفاده كرد. استراتژي‌اي كه چندان مدنظر امريكا در افغانستان نيست و فرمانده نيروهاي امريكايي در افغانستان اخيرا در يكي از كميته‌هاي سنا هشدار داده بود كه اگر تماس‌هاي روسيه با طالبان به اينجا ختم شد كه طالبان از جانب روس‌ها احساس حمايت كند، وضعيت براي امريكايي‌ها و ناتو در افغانستان سخت و خطرناك خواهد شد.
همزمان برخي از تحليلگران هم ميان دخالت‌هاي روسيه در مساله افغانستان و حضور پررنگ اين كشور در پرونده سوريه ارتباط‌هايي مي‌بينند و اعتقاد دارند كه مسكو در حال افزودن بر نقش خود در كشورهايي است كه امريكا اخيرا در آنها به نوعي غايب شده است اما بسيار بعيد به نظر مي‌رسد كه روسيه در افغانستان نيز همان ميزان دخالت و سرمايه‌اي را هزينه كند كه در سه سال اخير در سوريه كرده است.
كردها در مسكو
درحالي كه مسكو روز گذشته ميزبان نشست چندجانبه درباره افغانستان بود همزمان برخي رسانه‌هاي كردي از برگزاري كنفرانسي در مسكو با عنوان كنفرانس ملي كردي نام بردند كه در آن نمايندگان كردي از ايران، تركيه، عراق و سوريه حضور دارند. هرچند منابع خبري مي‌گويند نام اين كنفرانس رسما اعلام نشده است اما گفته مي‌شود كه دعوتنامه‌هايي از سوي برگزار‌كنندگان براي احزاب سياسي در تركيه، ايران، عراق و سوريه فرستاده شده است. مساله كردي با توجه به اختلاف‌هايي كه داخل تركيه ميان دولت مركزي و جريان‌هاي كردي وجود دارد و همچنين مخالفت آنكارا با فعاليت‌هاي كردها در مرز سوريه با تركيه و حساس‌تر شدن مساله كردي در عراق به يكي از دغدغه‌هاي اصلي مسكو بدل شده است.
ماه گذشته ميلادي بود كه سرگئي لاوروف با نمايندگاني از اتحاد دموكراتيك كردستان در سوريه ديدار كرد. اين ديدار پس از آن صورت گرفت كه تركيه مانع از حضور جريان‌هاي كردي در مذاكرات آستانه شده بود. لاوروف در آن نشست كردها را به شكل مستقل در جريان دستاوردهاي نشست آستانه پيرامون سوريه قرار داد. درحالي كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور تازه‌نفس امريكا هنوز سياست‌هاي خود در قبال سوريه را اعلام نكرده است اما روسيه با كردها ارتباط‌هاي جدي گرفته است و اين در حالي است كه كردها به شكل سنتي با حضور امريكا در كنار خود به نسبت روسيه راحت‌تر بوده‌اند. ماه گذشته ميلادي بخش‌هايي از متن قانون اساسي مدنظر روسيه براي سوريه افشا شد و در آن مسكو براي كردها در شمال سوريه نوعي خودمختاري لحاظ كرده بود.
مساله‌اي كه در تناقض با سياست‌هاي پيشين روسيه در سوريه بوده است. روسيه در حال تلاش براي حل كردن مساله كردي به گونه‌اي است كه رضايت تركيه را هم جلب كند. برخي منابع خبري مي‌گويند كنفرانسي كه پيرامون مساله كردي در روسيه برگزار مي‌شود، نشان مي‌دهد كه روسيه مي‌خواهد جريان كردي در اين كشورها را به عنوان جرياني مستقل بپذيرد و با آنها وارد رايزني‌هايي هرچند محدود شود سياستي كه مي‌تواند مخالفت گسترده دولت‌هاي مركزي در اين كشورها را به دنبال داشته باشد.
http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=68460
ش.د9504376