(روزنامه جوان ـ 1396/05/22 ـ شماره 5161 ـ صفحه 5)
دونالد ترامپ و تيم مشاورانش از همان روزهاي پيش از ورود به کاخ سفيد همواره مواضع خصمانه‌اي عليه برجام اتخاذ كردند و اين روند پس از حضور آنان در كاخ سفيد نيز ادامه پيدا كرد؛ روندي كه به گفته ترامپ هيچ عايدي‌اي براي ايالات متحده به دنبال نداشت اما اروپايي‌ها كه يك به يك در حال چيدن ميوه‌هاي برجام در داخل ايران بودند، با اين گفته‌ها موافق نبودند و امريكا را در مسيري كه دنبال مي‌كرد، تنها گذاشتند. اما اين اتفاق باعث نشد ترامپ و تيم مشاورانش براي برهم زدن برجام بيكار بنشينند چراكه آنان با درك اهميت بالاي موضوع توانمندي‌هاي دفاعي كشورمان به ويژه در حوزه موشكي، تمركز خود را روي اين هدف قرار دادند و كوشيدند جمهوري اسلامي ايران را تهديدي نظامي براي منطقه و جهان معرفي كنند و از اين مسير عملاً بازي برجام را برهم بزنند. نمونه اين اتفاق طرح تحريم‌هاي جديد عليه صنايع دفاعي كشور و همچنين ادعاي اخير آنان در خصوص «واداركردن تهران به اجازه دسترسي بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به پايگاه‌ها و تأسيسات نظامي» كشورمان است.
حساب جداي برجام و توانمندي‌هاي دفاعي
اين برنامه‌ريزي امريكايي‌ها عليه برجام و پيوند دادن آن با موضوع توانايي‌هاي دفاعي كشورمان در حالي بود كه جمهوري اسلامي ايران از همان روز نخستي كه پذيرفت چالش‌ها با غرب را پشت ميز مذاكرات حل و فصل كند، رسماً اعلام كرد اين گفت‌وگوها تنها در حوزه هسته‌اي است و قرار نيست مذاكراتي در خصوص توانمندي‌هاي دفاعي خود انجام دهد. در همين حال غربي‌ها در جريان مذاكرات با جمهوري اسلامي در خصوص برنامه صلح‌آميز هسته‌اي كشورمان، تلاش زيادي براي محدود كردن توان دفاعي كشورمان به كار بستند و در اين حوزه تمركز بي‌سابقه‌اي روي موضوع موشك‌هاي بالستيك كشورمان انجام دادند. آنها مي‌كوشيدند كه با پيوندزدن پرونده هسته‌اي به برنامه موشكي، اين دو را در يك چارچوب قرار دهند و بتوانند با ايجاد فشار در يك مسير هر دو برنامه را متوقف كنند. اگرچه ديپلمات‌هاي ارشد جمهوري اسلامي ايران در طول اين مذاكرات حاضر به گفت‌وگو در خصوص برنامه موشكي كشورمان نشدند و در اين خصوص هيچ توافقي ميان ايران و غرب صورت نگرفت، اما در بخشي از قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت كه پس از برجام به تصويب اين شورا رسيد و از آن به عنوان ضمانت اجرايي توافق برجام ياد مي‌شود، در خصوص محدود كردن توان موشكي كشورمان تأكيدات مهمي صورت گرفت.
اين در حالي بود كه بلافاصله پس از صدور اين قطعنامه در شوراي امنيت، وزارت خارجه طي بيانيه‌اي ضمن نپذيرفتن تأكيدات اين قطعنامه در خصوص محدود كردن توانمندي دفاعي كشورمان عنوان كرد كه «جمهوري اسلامي ايران تدابير لازم براي تقويت توانمندي‌هاي دفاعي خود به منظور حراست از حاكميت، استقلال و تماميت ارضي خود در مقابل هر گونه تجاوز و همچنين مقابله با تهديد تروريسم در منطقه را ادامه خواهد داد.» علاوه بر اين مقامات مختلف كشورمان نيز بارها تأكيد كردند كه برجام هيچ ارتباطي به حوزه دفاعي كشورمان ندارد.
PMD چيست و چگونه بسته شد؟
اما طرح ادعاهاي تازه مقامات امريكايي در خصوص «بازرسي از پايگاه‌هاي مشكوك نظامي ايران براي اطمينان از استحكام قرارداد هسته‌اي» بيانگر اين واقعيت است كه ايالات متحده بار ديگر به دنبال بازگشايي پرونده قديمي و منسوخ PMD است؛ پرونده‌اي كه سال‌ها محل شكل‌گيري فشار عليه جمهوري اسلامي ايران بود و در جريان مذاكرات هسته‌اي منجر به شكل‌گيري برجام، توافقي جدي براي بسته شدن آن صورت گرفت. بر اين اساس، PMD يا آنچه ايران بارها آن را «مطالعات ادعايي» ناميده، مجموعه‌اي از اتهامات كشورهاي غربي و عمدتاً امريكا، نسبت به وجوه تسليحاتي برنامه اتمي «جمهوري اسلامي» است كه براي اولين بار، طبق ادعاي امريكايي‌ها از كامپيوتر شخصي يكي از كارمندان فراري سابق ايران به‌دست آمد. آژانس طي گزارش معروف خود در نوامبر 2011 ميلادي تمامي اين ادعاها را در يك گزارش جمع‌آوري كرد.
در همين حال جمهوري اسلامي ايران براي بسته شدن پرونده PMD كه يكي از بزرگ‌ترين ادعاهاي واهي آن در خصوص سايت نظامي پارچين بود، سه بار اجازه دسترسي مقامات آژانس به اين منطقه را داد. بر اين اساس بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در تاريخ 24 دي ماه سال 1383 از محل‌هايي كه خودشان در پارچين تعيين كرده بودند، بازديد كامل و نمونه‌برداري كردند اما نتيجه بازرسي چه بود؟ وقتي بازديد انجام شد، بازرسان مشاهده كردند كه ساختمان V شكل كه به قول آنها مشابه ساختمان آزمايش‌هاي هسته‌اي انگلستان بود، يك ساختمان اداري بيش نبود! و محل‌هايي كه به عنوان تست هسته‌اي تشخيص داده بودند، در حقيقت انبار يا ساختمان نيمه‌كاره يا محل توليد باتري معمولي با ولتاژ پايين و در مواردي سرويس بهداشتي بود. تعداد زيادي نمونه‌برداري نيز انجام شد كه بعداً مشخص شد نشان‌دهنده هيچ آلودگي‌اي نيست و به همين علت آژانس پرونده پارچين را بسته اعلام كرد.
پس از بازديد اول پارچين، آژانس برخلاف قولي كه داده بود دوباره درخواست بازديد دوم از پارچين را مطرح كرد. ايران ضمن اعتراض متعدد به آژانس، سرانجام با توجه به خواهش البرادعي مبني بر اينكه «من با يك بازديد نمي‌توانم جامعه جهاني را قانع كنم» به شرط اينكه پرونده پارچين براي هميشه بسته شود با بازديد دوم از هر محلي كه آژانس تعيين مي‌كند، موافقت كرد. بر اين اساس، آقاي هاينونن قول داد كه اگر نتيجه بازديد دوم نيز همانند بار اول باشد، پرونده پارچين براي هميشه بسته خواهد شد. در نتيجه در تاريخ 10 آبان ماه سال 1384 فردريك كلود از روي نقشه و عكس‌هاي ماهواره‌اي كه خودش برداشته بود، چند جا را تعيين كرد و مورد بازرسي و نمونه‌برداري مجدد قرار گرفت. مجدداً همه ادعاها دروغ از آب درآمد و هيچ نشانه‌اي از مواد هسته‌اي يا فعاليت براي توليد سلاح هسته‌اي مشاهده نشد. پس از اين و با توجه به عدم‌حسن‌نيت آژانس در خصوص بستن پرونده PMD، جمهوري اسلامي دسترسي بازرسان آژانس به اين نقطه را قطع كرد تا اينكه در سال 1394 و در جريان سفر يوكيا آمانو به تهران، وي به عنوان رئيس آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بار ديگر به پارچين رفت و شخصاً از بازرسان ايراني خواست نمونه‌برداري‌هاي مدنظر را در حضور وي انجام و در اختيارش قرار دهند كه اين اتفاق نيز افتاد و نتيجه آن بار ديگر اثبات ادعاهاي واهي سرويس‌هاي جاسوسي در خصوص ابعاد نظامي برنامه هسته‌اي ايران و در نهايت صدور بيانيه از طرف آژانس و بسته شدن پرونده PMD بود.
آيا PMD بازگشايي مي‌شود؟
حال تكرار ادعاهاي واهي ايالات متحده در خصوص لزوم بازرسي از مراكز نظامي مشكوك ايران كه بدون شك بازهم نام پارچين به عنوان نقطه مناقشه ايران و غرب در آن وجود دارد، بار ديگر احتمال بازگشايي پرونده PMD توسط امريكا و متعاقب آن پيوند خوردن برنامه هسته‌اي با برنامه دفاعي كشورمان را به دنبال خواهد داشت؛ اتفاقي كه اگر شكل بگيرد، دستگاه‌هاي جاسوسي و رسانه‌اي امريكا به خوبي خواهند توانست آن را مديريت كنند و بحران تازه‌اي براي كشورمان خلق كنند و نتيجه آن عقب‌نشيني مجدد از دستاوردهاي ارزشمند كشورمان خواهد بود، از اين رو تيم ديپلماسي كشور به ويژه در حوزه هسته‌اي بايد از هم اكنون به دنبال خنثي كردن اين طرح باشد.
ش.د9601932