تغييرات مثبت منطقه به نفع جبهه مقاومت، عربستان را وادار به پذيرش قدرت منطقه‌اي ايران كرده و به نظر مي‌رسد حكام سعودي به دنبال یافتن راهي براي ازسرگيري روابط با جمهوري اسلامي ايران هستند. اين موضوع را مي‌توان از پالس‌هاي ارسال شده از سوی عربستان درك كرد. اين در حالي است كه روابط ايران و عربستان از دي ماه سال 94 به دليل مناقشات مختلف در خصوص حادثه منا، اعدام شيخ نمر روحاني شيعه عربستاني و حمله به سفارت اين كشور در تهران به طور كامل قطع شده بود؛ روندي كه حتي باعث شد، حجاج ايراني سال گذشته براي برگزاري مناسك خود نتوانند به عربستان سفر كنند.
نقطه آغازين روند ارسال پالس‌هاي مثبت براي برقراري روابط میان ایران و عربستان ، موفقیت آمیز بودن مذاکرات برای اعزام حجاج ایرانی به مناسک حج امسال بود؛ اتفاقي كه پس از يك سال وقفه به علت وقوع حادثه تلخ منا روي داد و حجاج ايراني سرانجام توانستند در امنيت كامل اعمال مذهبي خود را در عربستان انجام دهند. جالب آنجا بود كه امسال تغيير لحن آشكاري نيز در ادبيات مسئولان عربستاني نسبت به حجاج ايراني صورت گرفته است و امير مكه در جريان برگزاري يك نشست خبري گفت كه «ايرانيان برادران ما در اسلام هستند و ما از آمدن‌شان به اين سرزمين مقدس استقبال كرديم.»
دومين پالس مثبت در خصوص از سرگيري روابط ميان ايران و عربستان در خصوص ملاقات كوتاه محمدجواد ظريف وزير امورخارجه كشورمان و عادل الجبير وزير امورخارجه عربستان در حاشيه نشست كميته اجرايي سازمان همكاري‌هاي اسلامي در استانبول بود. محمدجواد ظريف پس از اين ديدار گفته بود: «هر چند اختلافاتي ميان دو كشور وجود دارد، اما سياست ما همواره بر اين بوده است كه با همسايگان رابطه‌ای خوب داشته باشيم، اما اين سياست نيز در گرو احترام متقابل است.» اما سومين و مهم‌ترين پالس مثبت در اين حوزه را نيز مي‌توان سفر ديپلماتيك نمايندگان عربستان به ايران براي بازديد از اماكن ديپلماتيك خود و همچنين سفر متعاقب مقامات ايراني به عربستان با هدفي مشابه دانست. اين خبر را يك روزنامه كويتي به نقل از «يك منبع آگاه ايراني» اعلام كرده و از سفر يك هيئت ديپلماتيك از عربستان سعودي به تهران يك روز بعد از عيد قربان خبر داده است.
روزنامه كويتي الجريده در اين خصوص مدعي شده هدف از سفر اين هيئت ارزيابي ميزان خسارات وارده به سفارت و كنسولگري عربستان در تهران و مشهد است. اين در حالي است كه اول شهريورماه امسال محمدجواد ظريف وزير خارجه جمهوري اسلامي اعلام كرده بود هيئت‌هاي ديپلماتيك دو كشور پس از پايان مراسم حج از سفارتخانه‌هاي خود در دو كشور بازديد خواهند كرد. ظريف همچنين گفته بود ويزاي اعضاي هيئت‌هاي دو كشور براي انجام اين سفر صادر شده و بايد «اقدامات نهايي» در اين باره انجام شود.
آيا عربستان تغيير كرده است؟
اما در خصوص علت گردش عربستان به سوي جمهوري اسلامي و تلاش براي ازسرگيري روابط با جمهوري اسلامي ايران، يك سؤال بسيار مهم اذهان را به خود مشغول كرده و آن اين است كه آيا به راستي تفكر حكام سعودي تغيير كرده است؟ پاسخ به اين سؤال را شايد نتوان در كوتاه‌مدت يافت اما آنچه مشخص است اينكه رقابت منطقه‌اي ميان ايران و عربستان همواره به صورت جدي وجود داشته است. واقعيت غيرقابل انكار آن است كه مقامات سعودي همواره در تلاش بوده‌اند ايران را با چالش‌هاي مختلفي درگير كنند تا از اين راه بتوانند يكي از رقباي منطقه‌اي خود را كه از موقعيتي بسيار استراتژيك‌تر نسبت به خود با تسلط بر تنگه هرمز و نوار شمالي خليج‌فارس برخوردار بود، از دور خارج كنند.
اين اقدامات در حالي صورت گرفت كه عربستان همزمان تلاش زيادي براي ايجاد فاصله ميان ايران و متحدان استراتژيك به كار بست؛ تلاشي كه در نهايت تبديل به يك جنگ تمام‌عيار در سوريه، عراق و يمن شد و كار را تا جايي پيش برد كه سعودي‌ها درآمدهاي ميلياردي خود از فروش نفت را جهت مقابله با ايران در اختيار گروه‌هاي تروريستي فعال در سوريه و عراق قرار دادند و خود نيز وارد يك جنگ مستقيم با يمن شدند؛ اقداماتي كه نه تنها از آنها نتيجه نگرفتند بلكه حكمرانان سعودي را دچار بحران‌هاي داخلي كرد.
در اين بين نكته مهمي كه مي‌تواند اشتياق سعودي‌ها براي از سرگيري روابط با جمهوري اسلامي را توجيه كند، اين است كه جمهوري اسلامي در تمامي اين ميدان‌ها دست برتر را دارد و توانسته با حمايت از دولت‌هاي قانوني در عراق، سوريه و يمن سياست‌هاي آل‌سعود را با شكست همراه كند. در اين بين پيروزي‌هاي محور مقاومت در عراق كه عملاً توانستند كل خاك عراق را از نيروهاي تكفيري كه حمايت‌هاي گسترده‌اي نيز از سعودي‌ها دريافت مي‌كردند، پس بگيرند و همچنين بازپس‌گيري سرزمين‌هاي اشغال‌شده توسط ديگر گروه‌هاي تروريستي در سوريه توسط ارتش اين كشور و حزب‌الله لبنان و در نهايت گره خوردن جنگ يمن همه دست به دست هم دادند تا به سعودي‌ها اثبات كنند كه سياست‌هاي آنان در منطقه اشتباه است. علاوه بر اين شكل‌گيري يك ائتلاف مهم ميان ايران، تركيه و روسيه در كنار سوريه و عراق كه مي‌تواند آينده منطقه را به گونه‌اي ديگر رقم بزند، سعودي‌ها را به اين نتيجه رساند كه براي جلوگيري از اضمحلال و تضمين نقش‌آفريني در آينده منطقه خود را به جبهه پيروز نزديك كند.
ايران استقبال مي‌كند
اما در طرف مقابل، نكته مهم ديگر آن است كه جمهوري اسلامي ايران نيز به واسطه سياست‌هاي صلح‌طلبانه خود و همچنين تأكيدات مقامات ارشد نظام در خصوص لزوم وحدت در دنياي اسلام، همواره به دنبال برقراري ارتباط دوستانه با همسايگان خود به ويژه كشورهاي اسلامي جنوب خليج‌فارس بوده و هميشه پيام صلح و دوستي خود را به كشورهاي مختلف منطقه ارسال كرده است. اگرچه در موضوع عربستان و تلاش براي ازسرگيري روابط، به دليل حمايت اين كشور از تروريست‌هايي همچون منافقين كه عليه كشورمان فعال بودند و تکفیری‌ها و همچنين عدم‌عذرخواهي رسمي در موضوع حادثه منا، نياز به تأمل بيشتري است اما به نظر می‌رسد در مجموع جمهوري اسلامي اين روند را مثبت ارزيابي کند.
ش.د9602592