(روزنامه بهار – 1396/09/01 – شماره 321 – صفحه 3)
پس از وقایع تلخ سال 88 و ایجاد فاصله میان اصلاح‌طلبان و عرصه رسمی سیاست، آنان نشان دادند با تمام انتقاداتشان مي‌خواهند برای تامین منافع ملی به میدان فعالیت‌هاي رسمی سیاسی و مشارکت در مناسب انتخابی حاکمیت بازگردند. اصلاح‌طلبان با این نگاه در سال‌هاي 92، 94 و 96 فعالیت‌هاي خود را سامان دادند و حال نیز در تلاشند تا در دو انتخابات مهم پیش رو در سال‌هاي 98و1400 بیش از همیشه با روزآمد کردن خود و استفاده از تجربیات پیشین، مشارکت فعالانه‌تری در پیشبرد اصلاحات در کشور داشته باشند و گام‌هاي خود را در عرصه رسمی سیاست محکم کنند.
از همین رو و در روزهای اخیر جدای از مباحث فراوان بر سر ائتلاف یا عدم ائتلاف دوباره اصلاح‌طلبان با اعتدالیون برای انتخابات‌هاي پیش رو، نکته مهم دیگری نیز از سوی برخی اصلاح‌طلبان طرح شده است؛ موضوع گفت‌وگو با برخی نهادهای انتصابی حاکمیت برای ایجاد مفاهمه بیشتر و باز شدن درهای تعامل سازنده در جهت منافع ملی. بر همین اساس و پس از پیشنهاد «ملاقات با رهبر انقلاب» و «رایزنی با شورای نگهبان» آخرین پیشنهاد به گفت‌وگو با سپاه پاسداران انقلاب رسید.
طراح پیشنهاد مذاکره با سپاه
پایه‌گذار پیشنهاد مذاکره با سپاه یکی از اعضای شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان است. مرتضی حاجی در گفت‌وگویی که با خبرآنلاین داشت عنوان کرد: «اصلاح‌طلبان برای حضوری قویتر در انتخابات مجلس شورای اسلامی لازم است با جناح‌های سیاسی، شورای نگهبان و سپاه رایزنی و گفت‌وگو کنند.»در بین گزینه‌هایی که حاجی از آنان برای گفت‌وگو نام برد، شاید حضور سپاه از دو گزینه دیگر قابل تامل‌تر باشد. چه آنکه اساسا در آنچه که تاکنون مطرح شده و در مواردی هم مورد اجرا قرار گرفته، نامی از سپاه برده نشده بود. اینکه چرا باید اصلاح‌طلبان این نهاد را برای مذاکره انتخاب کنند، یک طرف قضیه است و اینکه آیا این موضوع می‌تواند نظر همه یا اکثریت اصلاح‌طلبان را با خود همراه سازد بخش دیگری از ماجراست؛ از همه مهمتر هم اینکه هنوز مشخص نیست که چنین مذاکره احتمالی بر سر چه مسائلی قرار است انجام شود.
چرا سپاه؟
اگرچه مرتضی حاجی اصلاح‌طلبان را منادی گفت‌وگو در کشور مي‌داند اما دلیل مشخصی برای انجام مذاکره اصلاح‌طلبان با نهادی همچون سپاه پاسداران عنوان نکرده است. او تا به حال تنها به ذکر این نکته اکتفا کرده است که وقتی می‌توان با یک دولت خارجی نشست، گفت‌وگو کرد و به نتیجه رسید، پس در درون کشور هم باید این هنر را داشته باشیم که با گفت‌وگو به نتیجه برسیم. اینکه منظور این چهره اصلاح‌طلب از به نتیجه رسیدن در خلال صحبت با سپاه چیست هم نامعلوم است اما، آنچه که از تجربه‌هاي گذشته می‌توان به آن رسید اختلافاتی است که هر از چندگاهی مابین سپاه و اصلاح‌طلبان آن هم در سطح رسانه‌ای بروز می‌کند.
یک دلیل دیگر را هم نمی‌توان از نظر دور داشت و آن قرار گرفتن نام سپاه در بین نهادهایی است که نقش مهمی در پاسخ به استعلامات شورای نگهبان در ارتباط با موضوع احراز صلاحیت‌ها دارد. نقشی که به جز نهاد نظارتی انتخابات، نماینده ولی فقیه در سپاه هم آن را تایید می‌کند. سعیدی نماینده رهبری در سپاه در بحبوحه انتخابات مجلس دهم درباره این ابهام که سپاه در تایید صلاحیت‌ها دخالت داشته است توضیح داد که «شورای نگهبان ممکن است از سپاه در تایید صلاحیت‌ها استعلام گرفته باشد که سپاه هم پاسخگو بوده است، زیرا ممکن است افراد محکومیت قضایی نداشته باشند، اما دارای سوابقی باشند که در مراجع رسمی ثبت نشده است. پاسخ به استعلام شورای نگهبان به معنای دخالت در انتخابات نیست، بلکه این اقدام به معنای پاسخگویی به نهادهای قانونی کشور است.» با این حال این دلیل بیشتر از مورد نخست می‌تواند هدف اصلاح‌طلبان از گفت‌وگو را مشخص سازد. بحضور پررنگ تر در عرصه رسمی سیاست که تنها از طریق انتخابات امکانپذیر است، می‌تواند آنان را به دنبال گزینه‌هایی بفرستند که نقش مهمی را در تایید یا رد صلاحیت‌ها ایفا می‌کنند.
موافقان و مخالفان این پیشنهاد
جدای از سخنگوی سپاه که تنها عضو رسمی این نهاد بود که نسبت به طرح اصلاح‌طلبان واکنش مثبت نشان داد، در میان اصلاح‌طلبان هم واکنش‌‌هایی صورت گرفت که به هر دو شکل مثبت و منفی ظاهر شد.
صادق زیباکلام دلیل جالبی برای موافقت خود با طرح حاجی مطرح کرد و گفت: «من مدافع هر نوع گفت‌وگو در سطح جامعه هستم، زیرا اعتقاد دارم هرنوع گفت‌وگو به معنی اذعان به وجود طرف مقابل است. زمانی که سپاه با اصلاح‌طلبان گفت‌وگو کند، عملا نشان می‌دهد که جریان اصلاح‌طلب و اعتدالی در صحنه کنش سیاسی وجود دارد و این پذیرش گامی به جلوست، اما گفت‌وگو درباره نتیجه موضوعی دیگر است. این نهاد قدرت دارد و موقعیت خود را خوب می‌داند.»حجتالاسلام حسین انصاریراد دیگر نماینده مجلس ششم نیز از جمله موافقان مذاکره اصلاح‌طلبان با سپاه است. از نگاه وی اصلاح‌طلبان از گفت و گو با سپاه پاسداران انقلاب بهتر از مذاکره با شورای نگهبان نتیجه مي‌گیرند. انصاریراد در توضیح این نظرش عنوان کرد: «بحران‌هايي در منطقه و عرصه بین الملل وجود دارد. اسرائیل، آمریکا و عربستان سعودی علیه ایران اتفاق نظر دارند. نباید گذاشت خدای نکرده کار به جاهای باریک بکشد. سپاه پاسداران در حوزه سیاست خارجی زبان خودش را دارد و استراتژی خاصی را دنبال مي‌کند، جریان اصلاحات نیز شیوه اداره بحران‌هاي خارجی را دیپلماسی مي‌داند. بنابراین اصلاح‌طلبان مي‌توانند با سپاه تفاهم کنند و دیدگاه هایشان بیشتر به یکدیگر نزدیک شود.»
از سویی دیگر محسن رهامی که خود پیشقدم در امر مذاکره اصلاح‌طلبان با رهبری، مراجع تقلید و شخصیت‌های اصول‌گرا است، در برابر این پیشنهاد، صراحتا مخالفت خود را اعلام کرد. او در این ارتباط عنوان کرد: «اینکه ما برویم و با جریان سپاه بنشینیم و گفت‌وگو کنیم مثلا برای بستن لیست انتخاباتی، همانند یک حزب و تشکل سیاسی، اصلا صحیح نیست. زیرا هم طبق قانون و هم طبق نظر صریح بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی و هم نظر مقام رهبری، نیروهای نظامی و انتظامی از فعالیت‌های سیاسی رسمی ممنوع شده‌اند. بنابراین ما اگر به عنوان جریان سیاسی بخواهیم از جایگاه یک حزب با نظامیان گفت‌وگو کنیم، کار درستی نیست. درست نیست که به عنوان یک جریان سیاسی دور میزی بنشینیم که یک طرف آن فرماندهان نظامی و سرهنگ‌ها و سرتیپ‌ها باشند، مثل دو جناح حزبی و سیاسی، هیچ جای دنیا چنین چیزی مرسوم نیست.»
آنچه که رهامی از آن صحبت کرده و به عنوان دلیل مخالفتش مطرح کرده، واقعیتی است که شاید بسیاری از اصلاح‌طلبان آن را به عنوان دلیل اصلی مخالفت خود با این پیشنهاد مطرح کنند. آنگونه که مصطفی معین نیز همین موضع را اتخاذ کرد تا دامنه مخالفت‌ها با این پیشنهاد مرتضی حاجی، با اظهارات وزیر علوم دولت اصلاحات بیشتر هم شود. او نیز همچون بسیاری از اصلاح‌طلبان از این پیشنهاد حاجی متعجب بود و اینگونه نظر خود را گفت: «برای من و بسیاری از اصلاح‌طلبان هنوز این مساله مشخص نشده که آیا طرح این پیشنهاد دیدگاه شخصی یکی از افراد منتسب به جریان اصلاحات است و یا اینکه این مساله حاصل تصمیم جمعی گروهی اصلاح‌طلب بوده است. حضرت امام(ره) همواره تاکید داشتند که نیروهای نظامی نباید در جناح‌بندی‌های سیاسی دخالت داشته باشند. در نتیجه گفت‌وگوی سپاه پاسداران به عنوان یک نیروی نظامی با یک جریان سیاسی مانند جریان اصلاحات و یا جریان اصول‌گرایی برای من ابهام دارد.
با این وجود اگر این گفت‌وگو برای نزدیک کردن دل‌ها و ایجاد وحدت و اعتماد در بین نیروهای انقلاب و نظام باشد مثبت خواهد بود.با وجود موافقت‌ها و مخالفت‌هایی که طی هفته‌هاي گذشته با پیشنهاد مرتضی حاجی مبنی بر گفت‌وگو و رایزنی با سپاه پاسداران انقلاب صورت گرفته است، هنوز هم معلوم نیست که این چهره اصلاح‌طلب در آن گفت‌وگو که چنین پیشنهادی از دل آن درآمد، بر چه مبنایی سخن گفته و اینکه آیا چنین سخنی را به نمایندگی از جریان اصلاحات مطرح کرده یا نظر شخصی خود را بیان کرده است و آیا بر روی این پیشنهاد و نحوه انجام آن کاری صورت گرفته یا نه. شاید هم به همین دلایل است که پیشنهاد مذکور چندیست دیگر با آب و تاب پی گیری نمی شود اما با این همه، هرچه باشد تجربه نشان داده که سپاه پاسداران انقلاب یکی از نهادهایی است که نوع نگاهش به اصلاح‌طلبان می‌تواند حضور این جریان سیاسی در عرصه رسمی سیاست را تسهیل یا مختل کند.
http://www.bahardaily.ir/fa/Main/Detail/12273
ش.د9603714