(روزنامه جوان - 1396/07/24 - شماره 5213 - صفحه 15)
دو روز بعـــد از سخنرانی تند و تیز رئیس‌جمهور امریكا علیه ایران، وزیر خارجه او از لزوم مذاكره با ایران برای دستیابی به یك توافق ثانویه سخن می‌گوید. در حالی كه قرار است طی یكی دو هفته آینده وزیر خارجه فرانسه به ایران سفر كند، منابع خبری می‌گویند امانوئل ماكرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز چندی بعد با «پیامی مهم» به‌تهران خواهد آمد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریكا در سخنرانی جمعه شب خود در مورد ایران، بهرغم همه لفاظی‌ها، نه مانند جورج بوش، رئیس‌جمهور پیشین امریكا جمله «همه گزینه‌ها روی میز است» را تكرار كرد و نه مانند باراك اوباما جمله «هیچ گزینه‌ای خارج از میز نیست» را به زبان آورد. ترامپ گفت تیمی از مقام‌های كاخ سفید را مأمور كرده تا در همكاری نزدیك با كنگره و متحدین امریكا آنچه را كه او «حفره‌های جدی» برجام نامید، برطرف كنند. او با لحنی لفاظانه هشدار داد كه اگر كنگره و متحدین امریكا به توافق نرسند، برجام را پایان یافته تلقی خواهد كرد. پیشتر، اواسط مهر ماه برخی منابع امریكایی گفته بودند كه سه كشور اروپایی طرف مذاكره با ایران بر سر برجام ابتدا با دولت ترامپ و بعد از آن با كنگره امریكا مذاکره کرده‌اند. حالا به فاصله كوتاهی بعد از سخنرانی رئیس‌جمهور امریكا كه حسن روحانی، رئیس‌جمهور آن را «مشتی اتهامات واهی» علیه ایران توصیف كرد، ركس تیلرسون از لزوم مذاكره مجدد با ایران سخن می‌گوید؛ مذاكره‌ای كه به گفته او لازم است نه برای تغییر دادن متن برجام بلكه با هدف ایجاد یك «توافق تكمیلی» با ایران انجام شود.
در حالی كه محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه مذاكره مجدد بر سر برجام را «یك افسانه» خوانده و حسن روحانی، رئیس‌جمهور هم توافق هسته‌ای ایران با 5+1 را به «ساختمانی» تشبیه كرده كه اگر «یك آجر آن كشیده شود فرو می‌ریزد»، ركس تیلرسون روزگذشته در گفت‌وگو با سی ان ان گفته كه نظر امریكا تغییر دادن برجام نیست: «می‌خواهیم توافق هسته‌ای را به شکل کنونی آن داشته باشیم... و سپس به بررسی اشکالات برجام بپردازیم.» وزیر خارجه امریكا می‌گوید: واقعاً به توافقی نیاز داریم که دامنه بیشتری از تهدیدات از جانب ایران را شامل شود.»
در حالی كه ترامپ، در سخنرانی جمعه شب خود توافق هسته‌ای با ایران را بار دیگر بد‌ترین توافق تاریخ امریكا خواند كه او نمی‌تواند پایبندی ایران به آن را تأیید كند، تیلرسون در گفت‌وگوی دیروز خود با سی‌ان‌ان گفته با اظهارات اخیر «جیمز ماتیس» وزیر دفاع امریكا موافق است كه باقی ماندن در برجام «در جهت تأمین منافع امنیت ملی امریکا است و رئیس‌جمهوری امریکا نیز همین عقیده را دارد.» وزیر خارجه ترامپ می‌گوید كه اصلاح ایرادات برجام ممکن است از طریق یک توافق ثانویه صورت گیرد، نه با تغییر در مفاد برجام. همزمان با سخنان ترامپ، «نیکی هیلی»، سفیر امریکا در سازمان ملل نیز در گفت‌وگو با شبکه «ان‌بی‌سی» گفت كه امریكا در برجام می‌ماند ولی قصد دارد آن را بهتر كند.
او گفته است: «در حال حاضر شما شاهد ماندن ما در این توافق هستید، ما در این توافق هستیم تا ببینیم چطور می‌توانیم آن را بهتر کنیم». سفیر امریکا در سازمان ملل می‌گوید: «رئیس‌جمهور می‌خواهد با کنگره برای رسیدن به چیز مناسب‌تری همکاری کند.» هیلی گفته است: «ما می‌بایست اطمینان حاصل کنیم که همیشه این توافقات را بررسی می‌کنیم تا ببینیم که آیا به بهترین شکل در راستای منافع ما است.» او در عین حال با انتقاد از جامعه بین‌الملل گفته است: «جامعه بین الملل طوری رفتار می‌کند که گویی برجام آنقدر بزرگ است که نمی‌تواند شکست بخورد.»
تمایل اروپایی به مذاكره
مقام‌های امریكایی پیش از این گفته بودند كه برخی كشورهای اروپایی در خصوص برجام با كاخ سفید مذاكره كرده‌اند ولی بعد از بی نتیجه ماندن این گفت‌وگو‌ها، مذاكرات خود را با كنگره امریكا شروع كرده اند، موضوعی كه دونالد ترامپ نیز در سخنرانی جمعه شب خود آن را تأیید كرد و گفت: «حفره‌های توافق همچنین شامل تقویت كافی و متوقف كردن تقریبی برنامه موشکی ایران است كه كنگره همین حالا هم كار برای رسیدگی به این موضوع را شروع كرده است.» مقام‌های ایران از جمله محمد‌جواد ظریف در موضع‌گیری‌های خود از جمله دیروز به صراحت گفته‌اند كه بر سر برنامه موشكی مذاكره نمی‌كنند، به همین دلیل مشخص نیست كه طرف‌های اروپایی در گفت‌وگو با مقام‌های دولت روحانی چنین بحثی را مطرح كرده‌اند یا نه، با این حال، امانوئل ماكرون، رئیس‌جمهور فرانسه اولین نفری بود كه مذاكره مجدد با ایران را پیش كشیده بود. اواخر شهریور ماه، یک مقام ارشد فرانسوی گفته بود «امانوئل ماکرون»، رئیس‌جمهور این کشور در دیدار با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، پیشنهاد مذاکرات هسته‌ای جدید با ایران پس از سال 2025 را مطرح کرده است.
همان موقع رویترز در گزارشی نوشت: «مقام فرانسوی گفت که ماکرون در جریان دیدار دوجانبه‌اش با حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای جدید با تهران پس از سال 2025 را روی میز قرار داد و به وی هشدار داد که تهران باید از تحریک ایالات متحده با فعالیت‌های منطقه‌ای‌اش خودداری کند.» در حالی كه روز شنبه منابع فرانسوی از سفر لو دریان، وزیر خارجه فرانسه به ایران طی هفته‌های آتی خبر دادند، دیروز هم شبکه تلویزیونی فرانس ۲۴ گزارش كرد که امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه نیز به ایران سفر خواهد كرد، سفری كه «پیام مهمی» را با خود به همراه دارد.
فرانس 24 هرچند گفته سفر امانوئل ماکرون به ایران، یك «امکان» است ولی تأکید کرده است: ««الیزه»، کاخ ریاست جمهوری فرانسه، با صدور بیانیه‌ای اطلاع داد که در پی دعوت حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، رئیس‌جمهور فرانسه، احتمالاً به این کشور سفر خواهد کرد.» موضع‌گیری دیروز رهبران انگلیس و آلمان كه یك روز بعد از ابراز مخالفت پاریس و برلین با سخنرانی ترامپ ابراز شد، نشان می‌دهد كه دولت‌های اروپایی بهرغم مخالفت با مواضع برجامی امریكا، به مذاكره مجدد با ایران به طور جدی نظر دارند. بر اساس گزارش بی‌بی‌سی، دفتر نخست‌وزیر بریتانیا، از مذاكره تلفی ترزا می و آنگلا مركل خبر داده و گفته كه این دو رهبر روز یک‌شنبه ۲۳ مهر (۱۵ اکتبر) بر «تعهد جدی» دو کشور بریتانیا و آلمان بر توافق جامع هسته‌ای ایران تأکید کردند ولی در عین حال بر سر این نکته توافق داشتند که جامعه جهانی باید اقدامات خود را برای مقابله با «فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران در منطقه» ادامه دهد و راه‌‌هایی را برای برطرف کردن نگرانی از برنامه موشکی بالستیک ایران در نظر بگیرد.
ش.د9604628