(روزنامه اطلاعات - 1396/04/10 - شماره 26755 - صفحه 12)
قطع روابط عربستان و همپيمانان با قطر از ديد بسياري از تحليگران عرب افزون بر به دنبال داشتن چالش‌ها براي دوحه مي تواند صلح و ثبات در خاورميانه را با آسيب‌هايي جدي مواجه کند.
به گزارش ايرنا، تنش ميان قطر و عربستان که در پي انتشار اظهارات منتسب به امير قطر شدت گرفته بود، پانزدهم خرداد پس از آنکه عربستان، امارات، بحرين و مصر اعلام کردند براي حفظ امنيت ملي خود در برابر خطر تروريسم و افراطي‌گري تصميم گرفته‌اند روابط ديپلماتيک خود را با قطر قطع کنند به اوج خود رسيد. اين کشورها با متهم کردن قطر به حمايت از تروريسم و دخالت در امور داخلي اين کشورها، روابط خود را با دوحه قطع کردند. اين خبر و تحليل‌هاي مرتبط با آن در روزهاي گذشته در رسانه‌هاي جهان بازتاب گسترده‌اي داشت. رسانه‌هاي عربي نيز در بخش مهمي از گزارش‌هاي خود به بررسي زمينه‌ها، دلايل و پيامدهاي اقدام عربستان و همپيمانان آن در قطع ارتباط با قطر پرداخته‌اند.
آثار اقتصادي قطع روابط کشورهاي عربي با قطر تارنماهاي «النيلين» و «البديل» مصر و روزنامه «الحيات» چاپ لندن و نشريه «المنار» فلسطين آثار اقتصادي قطع روابط کشورهاي عربي به سردمداري عربستان با قطر را بررسي کردند.
به نوشته تارنماي النيلين، پيش بيني مي شد روابط قطر با عربستان و همپيمانان آن قطع شود. اين موضوع شگفت‌آور نيست. عربستان، مصر، امارات و بحرين روابط ديپلماسي خود با قطر را قطع کردند و به هيات‌هاي ديپلماتيک قطر و شهروندان اين کشور دو هفته فرصت دادند تا اين کشورها را ترک کنند. بحرين در اين زمينه شتاب کرد و فقط به هيات‌هاي ديپلماتيک قطر 48 ساعت مهلت داد تا اين کشور را ترک کنند. عربستان هم اعلام کرد همه راه‌هاي مرزي، دريايي و هوايي را بر روي قطر خواهد بست و از رفت و آمد قطر در راه‌هاي زميني، هوايي و دريايي عربستان جلوگيري خواهد کرد. چنين تصميم‌هايي معمولا در هنگام حمله نظامي گرفته مي شود. چند دقيقه پس از قطع روابط عربستان با قطر، مصر هم روابط خود را با دوحه قطع کرد. امارات هم از ورود شهروندان قطر به امارات جلوگيري کرد. عربستان تصميم گرفت به حضور قطر در ائتلاف حمله به يمن پايان دهد. برخي از فعالان رسانه‌اي عربستان و مصر هم از شبکه‌هاي رسانه‌اي قطر استعفا دادند و در حرکت هواپيماها اختلال ايجاد شد. شاخص بورس قطر هم کاهش پيدا کرد. به نوشته روزنامه الحيات، قطع روابط کشورهاي عربي با قطر و تحريم اين کشور بر روي شاخص‌هاي بورس قطر تاثير گذاشت.
سهام شرکت‌هاي هواپيمايي، نقل و انتقال و املاک کاهش قابل ملاحظه‌اي داشت. افزايش بدهکاري قطر و خطرهاي کاهش کارگران خارجي در مسير تکميل طرح‌ها براي ميزباني جام جهاني فوتبال در سال 2022 ميلادي سنگ اندازي مي‌کند. نشريه المنار در گزارشي به نقل از خبرگزاري «بلومبرگ» نوشت: هرگونه تنش در منطقه بر بازارهاي نفتي تاثيرگذار خواهد بود و ممکن است سبب درگيري‌هاي داخلي در کشورهاي حاشيه خليج فارس شود و جاذبيت اين کشورها را براي سرمايه گذاران خارجي از بين ببرد.به نوشته تارنماي البديل، تصميم عربستان، امارات، بحرين و مصر براي قطع روابط با قطر بر اوضاع داخلي قطر تاثير گذاشت. اين کشور توسط همسايگان خود در محاصره قرار گرفت. قطع روابط با قطر نه تنها در عرصه سياسي تاثير گذاشت. بلکه در اوضاع اقتصادي هم اثرگذار است. آثار فوري اين موضوع در برخي از بخش‌ها به ويژه بورس و بازارهاي نفت تاثير خود را نشان داد. به طوري که تحليلگران پيش بيني مي کنند پيامدهاي اين تنش در ديگر عرصه‌هاي اين کشور کوچک هم اثر گذارد و اين کشور را در آستانه انزوا و فروپاشي قرار دهد.
تارنماي البديل افزود: شاخص‌هاي بورس قطر از قطع روابط عربستان و همپيمانان آن با قطر بيشترين تاثير را پذيرفت. شاخص بورس در همان ساعات اول معاملات 7.6 درصد کاهش پيدا کرد. برخي از سهام‌هاي اصلي در بازار زيان‌هاي بسياري ديدند به طوري که سهام وودافون قطر بيش از 10 درصد، سهام بانک ملي قطر 5.7 کاهش پيدا کرد. قراردادهاي نفت نيز از اين رويداد تاثير پذيرفت. به طوري که بهاي نفت يک درصد افزايش پيدا کرد. بسته شدن راه‌هاي هوايي ميان قطر و عربستان و همپيمانانان سبب کاهش گردشگران شد. بسته شدن بندرها و راه‌هاي زميني در اقتصاد قطر تاثير بالايي به دنبال خواهد داشت. قطر تنها با عربستان از طريق گذرگاه مرزي «ابوسمره» داراي راه زميني است و بسته شدن اين راه سبب مي شود قطر بسياري از منافع خود را از دست بدهد. تجارت قطر با کشورهاي همسايه هم به طور کامل فلج مي‌شود. عربستان و امارات مهمترين شرکاي تجاري قطر بودند. حجم مبادله تجاري قطر و عربستان سالانه از حدود 7 ميليارد ريال فراتر رفته است. در بازارهاي قطر 315 شرکت عربستان با مالکيت کامل و سرمايه يک ميليارد و 234 ميليون ريال مشغول فعاليت هستند. افزون بر اين، 303 شرکت مشترک ميان عربستان و قطر با سرمايه قطر در حال فعاليت هستند.
آثار داخلي و خارجي قطع روابط کشورهاي عربي با قطر
روزنامه‌هاي «الدستور» اردن، «راي اليوم» چاپ لندن، «البناء» و «الاخبار» لبنان، نشريه المنار فلسطين، صفحه عربي شبکه «روسيا اليوم» و شبکه خبري «رصد» مصر نيز با اشاره به هدف‌هاي عربستان از قطع روابط با قطر، پيامدهاي اين موضوع براي منطقه و گزينه‌هاي فراروي قطر در اين زمينه را بررسي کردند. به نوشته روزنامه البناء، قطر در شرايط کنوني با گزينه‌هاي سختي روبرو است. نخست اينکه قطر بايد در برابر خواسته‌هاي عربستان و همپيمانان آن تسليم شود. دوم اينکه احتمال کودتا و سرنگوني پادشاه کنوني مطرح است. همانگونه که چنين چيزي در قطر سابقه دارد. سوم اينکه قطر در برابر حمله‌هاي عربستان و همپيمانان آن مقاومت کند که اين موضوع نيز پيامدهاي بي سابقه‌اي به دنبال خواهد داشت.
به نوشته روزنامه الدستور، قطر از قدرت مانور بالايي برخوردار نيست. موجي که اين کشور را تهديد مي کند، قدرتمند است. شکاف در منطقه ديگر اجازه حل بحران در ميان کشورهاي حاشيه خليج فارس را نمي دهد. اين اختلاف با اختلاف‌هاي گذشته تفاوت دارد. به نظر مي رسد دو راه بيشتر فراروي قطر نيست يا اينکه کشور بايد در برابر شرايط چهار کشور مصر، عربستان، امارات و بحرين تسليم شود. انتخاب اين گزينه براي قطر حکم خودکشي را دارد و همه دستاوردهاي اين کشور طي دو دهه گذشته را نابود مي سازد. افزون بر اين، انتخاب اين گزينه، اعتراف آشکاري به اتهاماتي است که به قطر زده شده است. اين اتهامات کافي است که قطر کشوري سرکش خواند شود. شايد اين گزينه داراي پيامدهاي داخلي نيز باشد و به نظام حکومتي قطر لطمه وارد کند. دوم اينکه قطر به سوي محور ديگر گرايش پيدا کند و با محور مقاومت روابط خود را محکم کند. اين موضوع نيز اوضاع منطقه‌اي قطر را پيچيده خواهد کرد و اين کشور را در رويارويي با آمريکا قرار خواهد داد.
به نوشته نشريه المنار، «مهران کامروا» مدير مرکز پژوهش‌هاي بين المللي و منطقه اي در دانشگاه «جورج تاون» قطر مي گويد: اختلاف‌ها و تنش‌هاي داخلي چيز تازه‌اي نيست. اما آنچه اهميت دارد زمان و سطح بي سابقه اي فشارها است که پس از سفر «دونالد ترامپ» رئيس جمهوري آمريکا به منطقه صورت مي گيرد. اين نشان مي دهد عربستان و آمريکا خواهان امتيازهاي کاملي از قطر هستند و اگر قطر در اين راه مقابله کند اين موضوع منطقه را بي ثبات تر خواهد کرد.
شبکه خبري روسيا اليوم در گزارشي با عنوان «دوحه ميان انزوا و قيموميت» نوشت: اقدام کشورهاي خليج فارس و مصر در قطع روابط ديپلماتيک با قطر سوال‌هاي بسياري را درباره نتيجه اين اقدام در تغيير وضعيت موجود مطرح مي‌کند. دوحه معتقد است هدف از قطع روابط ديپلماتيک تحميل قيموميت بر اين کشور است. به طور خلاصه مي توان هدف کشورهاي عربي از قطع روابط با قطر را تمايل براي پايان دادن به وضع موجود و منزوي کردن قطر و مجبور کردن آن به تغيير سياست دانست. احتمال دارد رياض و همپيمانان آن قطر را زير فشار قرار دهند تا سياست حمايتي خود از اخوان‌المسلمين را تغيير دهد. شايد هم آنها براي فراهم کردن تغييرات ريشه‌اي در قطر با برکناري پادشاه کنوني از راه سوء‌استفاده از تعارض‌هاي داخلي عمل کنند. شايد هم اين کشورها به طور گسترده قطر را زير فشار قرار دهند و با منزوي کردن سياسي و اقتصادي آن در بلند مدت اين کشور را از شوراي همکاري خليج فارس اخراج کنند. اما امکان تلاش براي تغيير نظام از راه قدرت دور از ذهن به نظر مي‌رسد.
به نوشته روزنامه الاخبار، «محمد بن سلمان» و «محمد بن زايد» خواسته‌اند قطر را تسليم کنند. آنها مي خواهند بيشتر قطر را ادب کنند. مصر و بحرين هم از آنها پشتيباني کرده و به طور آشکار گفته‌اند قطر در شرايط کنوني هيچ جايگاهي ميان آنها ندارد. اين اختلاف پيامدهاي بسياري به دنبال دارد و در پيش بردن اقدام‌هاي سياسي، امنيتي و اقتصادي در حاشيه خليج فارس تاثير گذار خواهد بود. به نظر مي رسد اين بحران تازه به وجود آمده با طوفان‌هاي تازه‌اي همراه خواهد شد و تا زماني که پادشاه قطر در برابر امارات و عربستان تسليم نشود، فروکش نخواهد کرد.
به نوشته شبکه خبري رصد، هر لحظه کشورهاي عربي به يکديگر حمله مي کنند پس از اينکه عربستان و امارات به روي «تميم به حمد» پادشاه قطر آتش گشوده‌اند و خبرهايي درباره تلاش اين کشورها براي کودتا در قطر مطرح مي شود ترديدهايي درباره حمله اين کشورها به پادشاهي عمان هم وجود دارد. زيرا عمان براي قطع روابط ديپلماتيک با قطر زير بار عربستان و امارات نمي رود. در اين زمينه «احمد ياسين» فعال رسانه‌اي لبناني معتقد است پس از قطر، پادشاهي عمان قرباني خواهد شد. او تاکيد کرد که بلندپروازي و گستاخي عربستان و امارات هيچ حد و مرزي ندارد. او در صفحه توييتر خود نوشت: ادامه سياست‌هاي عربستان، پادشاهي عمان و کويت را هم به سرنوشت قطر دچار خواهد ساخت و اين موضوع امنيت و اقتصاد کشورهاي عربي حاشيه خليج فارس را تهديد خواهد کرد. روزنامه راي‌اليوم در گزارشي به قلم «عبدالباري عطوان» با اشاره به اختلاف قطر با عربستان و همپيمانان آن نوشت: آنچه اکنون رخ مي دهد اقدامي براي محاصره سياسي، اقتصادي و اجتماعي قطر و منزوي کردن آن در عرصه منطقه‌اي و جهاني و اعلام جنگ ديپلماسي و اقتصادي عليه آن براي مقدمه سازي يک جنگ نظامي است.
جنگ نفس‌گير ميان رسانه‌هاي قطر، عربستان و امارات
پس از به وجود آمدن تنش و قطع روابط عربستان و همپيمان آن با قطر، رسانه‌هاي سعودي و اماراتي حمله‌هاي شديدي را عليه قطر آغاز کرده‌اند و قطر را به حمايت از تروريسم متهم مي کنند. اين موضوع سبب شد رسانه‌هاي قطر در برابر رسانه‌هاي عربستان و امارات واکنش نشان دهند و به دفاع از سياست‌هاي قطر بپردازند.
زماني که خبرگزاري رسمي قطر «قنا» اظهارات «تميم بن حمد بن آل ثاني» امير قطر درباره ايران را منتشر کرد اين خبر مانند آتشي در انبار کاه بود. پس از اين موضوع بلافاصله رسانه‌هاي وابسته به عربستان و امارات به اظهارات امير قطر واکنش نشان دادند. با تداوم بحران در روابط عربستان و همپمانان آن با قطر و قطع روابط ديپلماسي اين کشورها با قطر جنگ رسانه‌اي بين دوطرف شدت گرفت و هريک ديگري را به حمايت از تروريسم و فساد متهم مي کنند. اين گزارش دربردارنده برخي از گزارش‌هايي است که در آن ميان رسانه‌هاي قطر و عربستان و همپيمانان آن جنگ رسانه‌اي در جريان دارد.
جنگ رسانه‌اي ميان قطر و کشورهاي عربي حاشيه خليج فارس به ويژه عربستان آغاز شده است. رسانه‌هاي هر يک از اين کشورها ديگري را به حمايت از تروريسم و فساد متهم مي کنند. در اين زمينه روزنامه‌هاي «عکاظ»، «الرياض»، «المدينه»، «الجزيره» عربستان، «الاتحاد» و «الخليج» امارات، از جمله رسانه‌هايي بودند که در گزارش‌هاي خود به قطر حمله کردند. در اين زمينه روزنامه عکاظ عربستان گزارش‌هايي را منتشر کرده است که در آن بر روابط خاندان حاکم قطر و گروه القاعده تاکيد مي کند. اين روزنامه در گزارش خود بر گزارش‌هاي فوريه گذشته تارنماي «اي بي سي نيوز» استناد کرده است. در اين گزارش آمده است «خالد شيخ محمد» مغز متفکر حوادث 11 سپتامبر سال 2001 ميلادي که مجري آن گروه القاعده به رهبري «اسامه بن لادن» بود از حمايت ويژه «عبدالله بن خالد آل ثاني» يکي از اعضاي خاندان حاکم بر قطر برخوردار بود.
در گزارش روزنامه عکاظ آمده است ميان خاندان حاکم بر قطر و القاعده، داعش و گروه اخوان‌المسلمين ارتباط وجود دارد. نويسنده اين گزارش در تيتري با عنوان «ازدواج عرفي ميان قطر و تروريسم» نوشت: اين ازدواج زماني که در قرن پيش «حمد بن خليفه» عليه پدر خود کودتا کرد، آغار شد. او سپس شبکه توطئه گر «الجزيره» را تاسيس کرد و به مدت طولاني به عنوان وزارت مطبوعات و بازوي تبليغاتي براي گروه القاعده فعاليت کرد.روزنامه الرياض در گزارشي با عنوان «قطر به دليل تزريق اموال نقدي براي حمايت از تروريسم و برهم زدن ثبات منطقه آلوده است» بر روي روابط قطر با گروه‌هاي تروريستي تمرکز کرد.
اين روزنامه در گزارش خود بر گزارش وزارت امور خارجه آمريکا که در سال 2015 ميلادي منتشر شد، تمرکز کرد. در آن گزارش آمده است نهاد‌ها و افرادي در داخل قطر هنوز هم از گروه‌هاي تندرو به ويژه جبهه النصره حمايت مالي مي کنند.روزنامه المدينه عربستان در گزارشي به عنوان «قطر چگونه به قبله و پناهگاه امني براي تروريست‌ها تبديل شد» با تکيه به گزارش تارنماي «اي بي سي نيوز» قطر را به حمايت از تروريسم متهم کرد.روزنامه‌هاي «الوطن»، «الرايه»، «الشرق» و شبکه «الجزيره» قطر در برابر حمله رسانه‌هاي عربستان و همپيمانان آن واکنش نشان دادند و اين کشورها را به بحران آفريني در منطقه متهم کردند. روزنامه‌هاي قطر هم حمله به قطر را قابل توجيه نمي دانند. در اين زمينه روزنامه الوطن قطر نوشت: تلاش مي شود به قطر لطمه زده شود و اتهام‌ها و اظهارات بي اساس سرهم مي شود.
روزنامه الوطن در گزارشي ديگر نوشت: جنگ رسانه‌هاي که روزنامه‌هاي عربستان و امارات عليه قطر آغاز کرده اند منطقه را به مرحله پيش از دولت سازي پيش مي برد. شبکه الجزيره هم در گزارشي از ائتلاف حمله به يمن انتقاد کرد. بر پايه گزارش اين رسانه دولت‌هاي عضو ائتلاف حمله به يمن حقوق مردم يمن را ناديده مي گيرد. اين شبکه به نقل از گزارش سازمان حقوق بشري و آزادي «سام» که مقر آن در ژنو است نوشت در شهرهاي عدن، المکلا، سقطري و حضرموت يمن زندان‌هاي سري وجود دارد که توسط تشکيلات نظامي خارجي اداره و قوانين حقوق بشري ناديده گرفته مي شود. نيروهاي امارات بر اين تشکيلات نظارت دارد. برپايه اين گزارش زندانيان اين زندان‌هاي سري با انواع شکنجه‌هاي جسمي و رواني دست و پنجه نرم مي کنند و از ساده ترين حقوق محروم شده اند. ادامه دارد...
ش.د9602488