(روزنامه بهار – 1396/11/15 – شماره 370 – صفحه 3)
* مهم‌ترین عامل به وقوع پیوستن انقلاب اسلامی را چه می‌دانید؟ چرا در آن زمان امکان گفت‌وگوی ملی به جای انقلاب وجود نداشت؟
** اصلی‌ترين دلیل شکل گیری انقلاب 57، انسداد سیاسی ایجاد شده پس از خرداد 1342 و بسته شدن همه راه‌هاي گفت‌وگو و تعامل میان مردم، نیروهای سیاسی و حاکمیت بود. اگر شاه فضایی را که حتی با اندکی مسامحه که در دوره امینی پیش آمده بود، بیش و کم در همان مسیر ادامه می‌داد، چه بسا که از بروز تحولات بعدی و انقلاب اسلامی نیز جلوگیری می‌نمود. انسداد سیاسی از 42 به بعد تمام راه‌هاي گفت‌وگو را مسدود کرد و بیش از هر زمان دیگری، رژیم شاه را از یک رژیم دیکتاتوری به یک استبداد تمام عیار تبدیل نمود. به همین علت مردم راه دیگری جز انقلاب را پیش روی خود نمی‌دیدند.
* آیا فعالان سیاسی می‌توانستند یک گذار آرام را برنامه ریزی کنند و مانع از انقلاب گردند؟
** واقعیت آن است که انقلاب‌ها در مقاطعی خاص از تاریخ، به صورت یک رخداد پیش‌بینی نشده و خارج از اختیار فعالان سیاسی و حاکمیت‌ها به ظهور می‌رسد. اما می‌توان با ایجاد زمینه‌هاي گفت‌وگویی و مشارکت دادن واقعی مردم در تصمیمات از بروز هرگونه حرکات تند و خشونت آمیز ممانعت به عمل آورد. گفت‌وگو راهی است که میان مردم و حاکمیت از منظر منافع ملی و در وضعیت برابر می‌تواند موجب تنظیم و بازسازی و اصلاح و به روز کردن هر سیستم سیاسی در جهان فعلی باشد. ضرورت گفت‌وگو از جمله مسائلی است که تصور آن نیز موجب تصدیق و تایید ضرورت آن می‌باشد. شاه این را دیر متوجه شد.
* گفت‌وگو در تفکر انقلاب اسلامی چه نقشی دارد؟
** انقلاب اسلامی ما که برمبنای تفکر دینی، دعوت مردم به اندیشیدن و انتخاب احسن شکل گرفته است، بیش از هر نظام سیاسی دیگری می‌بایست در جهت فراهم آوردن امکانات گفت‌وگویی تلاش نماید. در غیر این صورت آسیب‌هاي اساسی به سیستم سیاسی و کاهش اعتماد عمومی به عنوان اصلی‌ترين سرمایه حمایتی هر نظام سیاسی ایجاد خواهد.
* تحلیل شما از وضعیت کنونی چیست؟ آیا کشور دچار نوعی انسداد سیاسی شده است؟
** اگر ملاک چنین ارزیابی را آغاز انقلاب اسلامی ایران و یا مقطع دوم خرداد فرض نماییم، متاسفانه علائم خوبی را از سعه صدر سیستم سیاسی دریافت نمی‌کنیم. واقعیت آن است که ظرفیت سیستم‌هاي سیاسی در قابلیت پاسخگویی به مطالبات و تقاضاهای مردم، شاخصی مهم برای پیش‌بینی رخدادهای گفت‌وگویی و اصلاحی و یا سوق دادن به رخدادهای تنازعی و اعتراضی است. امروزه مطالبات مردم نسبت به دوم خرداد 1376 بسیار افزایش یافته اما ظرفیت سیستم سیاسی جمهوری اسلامی به تناسب چنین افزایشی در میان مردم، از توان بیشتر برای پاسخگویی برخوردار نگردیده.
* برای بررسی وضعیت سیاسی موجود اصلی‌ترين معیارها کدامند ؟
** دو متغیر «قابلیت دولت‌ها و نظام‌هاي سیاسی در پاسخگویی به مطالبات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه» و «خواسته‌هاي مردم» اگر در وضعیت تعادلی قرار داشته باشند می‌توانند تعادل سیستم و نظام سیاسی هر جامعه‌اي را حفظ کنند. آن چه که امروز موجبات نگرانی بسیاری از دوست داران انقلاب را فراهم آورده این است که سیستم سیاسی از تحرک کمتری به نسبت تحرک در مطالبات اجتماعی و سیاسی مردم برخوردار گردیده و در صورت عدم چاره جویی، خصوصا برای مسئولانی که جزو نسل اولی‌هاي انقلاب هستند، می‌تواند نگران کننده و تهدیدآمیز باشد.
http://www.bahardaily.ir/fa/Main/Detail/13902
ش.د9604852