(روزنامه جوان ـ 1396/12/05 ـ شماره 5318 ـ صفحه 15)
به گزارش «جوان» روز چهار‌‌‌شنبه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دهمین گزارش پایبندی ایران به برجام را منتشر كرد، گزارشی كه در آن تأیید شده كه ایران در زمینه غنی‌سازی اورانیوم در حیطه تعیین‌شده فعالیت می‌کند، ذخایر غیرقانونی اورانیوم یا آب سنگین ندارد و بازرسان نیز «بدون مشکل» به همه اهداف مهم مورد نظر دسترسی داشته‌اند. اما ظاهراً تصمیم‌سازان سیاست خارجی ایران بعد از 26 ماه اجرای مو به موی بند‌های برجام، در حال نزدیك شدن به یك جمع‌بندی جدید هستند. آژانس در گزارش روز پنج‌‌شنبه خود ضمن تأیید پایبندی ایران به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، گفته كه ایران در نامه‌ای به آژانس اطلاع داده است که قصد دارد پیشران هسته‌ای دریایی بسازد. بهروز كمالوندی، گفته كه سرعت دادن به کار پیشران هسته‌ای بی‌ارتباط با رفتار امریکا در برجام نیست. علنی شدن این تصمیم نشان‌دهنده حركت ایران به سمت یك جمع‌بندی جدید از رفتارهای برجامی امریکا است، رفتار‌‌‌هایی كه انعكاس آنها پیش از این جسته و گریخته از زبان برخی مقام‌های دولت دوازدهم شنیده می‌شد، ولی عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه روز پنج‌‌شنبه آن را در اندیشكده چتم‌هاوس انگلیس به زبان آورد:« اگر همین سیاست آشفتگی و بی‌اطمینانی حول برجام ادامه پیدا كند كه شركت‌‌‌ها و بانك‌‌‌ها با ایران كار نمی‌كنند، ما نمی‌توانیم در توافقی بمانیم كه هیچ نفعی برایمان ندارد واین یك واقعیت است.»عراقچی البته به این نكته مهم هم اشاره كرد كه مردم ایران هم انتظارات‌شان از برجام برآورده نشده است:« در ایران، انتظارات مردم از برجام برآورده نشده و بیشتر این نیز ناشی از فضای بی‌اطمینانی است كه پرزیدنت ترامپ ایجاد كرده است.» معاون ظریف، همین موضع‌گیری را در گفت‌وگویی جداگانه با شبكه الجزیره نیز البته با کمی احتیاط تكرار كرد:« اگر توافق هسته‌ای مزایای اقتصادی برای ایران نداشته باشد، تهران ممکن است از این توافق مهم که در سال 2015 حاصل شد، خارج شود.»عراقچی گفت:« فکر می‌کنم موضع ما کاملاً واضح و روشن است. ما مادامی که بتوانیم از توافق هسته‌ای سود ببریم و از مزایای آن بهره‌مند شویم به آن پایبند می‌مانیم.»
برجام بدون آمریکا... ؟
به رغم اینكه برخی تصمیم‌سازان سیاست خارجی در تهران گزینه برجام بدون امریکا را هم ممكن می‌دانند، به نظر می‌رسد موضع سیاست خارجی ایران در این مورد نیز در حال تغییر است. عراقچی می‌گوید:« اگر امریکا از این توافق کنار بکشد، این سؤال مهم مطرح می‌شود که آیا همچنان می‌توانیم از این توافق سود ببریم یا خیر. در حال حاضر، ما متقاعد نشده‌ایم و به این نتیجه نرسیده‌ایم که (بدون حضور امریکا) این توافق بقا خواهد داشت و ایران می‌تواند از مزایای آن بهره‌مند شود.»به گفته معاون ظریف،«این موضوع همچنین به صورت گسترده‌ای به دیگر طرف‌های امضا‌کننده برجام هم بستگی دارد. همان‌گونه که گفتم، فعلاً فکر نمی‌کنم آنها بتوانند بدون امریکا به توافق پایبند بمانند. این یک موضوع مهم است.» معاون وزیر خارجه در بخش دیگری از سخنرانی خود در چتم هاوس، شكست برجام را یك بحران هسته‌ای نه فقط برای ایران، بلكه برای اروپا و جهان خوانده است:« اگر ما برجام را از دست بدهیم، با بحران هسته‌ای دیگری روبه‌رو خواهیم شد. برای اروپاییان یا جامعه جهانی، وقتی كه از حفظ برجام صحبت می‌كنیم، این یك انتخاب بین بازار ایران یا امریکا نیست و انتخابی برای همكاری اقتصادی هم نیست. این (حفظ برجام)، انتخاب بین داشتن امنت و ناامنی است.»عراقچی گفته كه تعهد ایران به اینكه دنبال سلاح هسته‌ای نباشد، یك تعهد دائمی است كه مشمول بند غروب آفتاب نمی‌شود ولی محدودیت‌های تعیین شده برای ایران، دائمی نیست بلكه صرفاً برای اعتمادسازی بوده است: «تعهد ایران برای اینكه دنبال سلاح هسته‌ای نباشد، دائمی است و مشمول بند غروب آفتاب نمی‌شود. دائمی كردن این محدودیت‌‌‌ها معنی‌اش نابود كردن توافق است. ما ده، پانزده سال محدودیت را برای اعتمادسازی پذیرفتیم ولی معنی‌اش این نیست كه باید تا ابد اعتمادسازی بكنیم. اینكه حالا بیایند و برجام را بخواهند به هر مسئله دیگری ربط بدهند، یك اشتباه بزرگ است. این چیزی است كه وقتی ما (برجام) را امضا كردیم بر سر آن توافق كردیم. موضوع توافق هسته‌ای، امنیت است و با مسائل دیگر، باید جداگانه برخورد كرد.»
چرا باید مذاكره موشكی كنیم؟
عراقچی همچنین در گفت‌وگویی جداگانه با شبكه بی‌بی‌سی، گفت كه اینكه ترامپ هر بار می‌گوید كه این «بد‌‌‌ترین توافق است، من می‌خواهم آن را اصلاح كنم می‌خواهم آن را تغییر بدهم، همه این اظهارات نقض توافق است، آن هم نقض متن توافق نه روح آن» او گفته كه به رغم فشارها، ایران در مورد برنامه موشكی خود مذاكره نخواهد كرد:«اینها مسائل امنیت ملی ماست و هیچ كس بر سر مسائل امنیت ملی خود مصالحه نمی‌كند.» او می‌گوید كه ایران «بر سر مسئله هسته‌ای خود مذاكره كرد ولی توافق به دست آمده، تجربه موفقیت‌آمیزی برای ایران نبود. چرا ما باید بر سر مسئله دیگری مذاكره كنیم؟»
ش.د9605238