در روزهای گذشته و پس از گفتوگوی تلویزیونی رئیس جمهور و بیان مسائلی چون مهار یا به عبارتی کاهش شتاب تورم، افزایش فروش نفت و بازگرداندن پول آن به کشور و... برخی از افراد شبهات یا نکاتی را مطرح کردهاند؛ از جمله اینکه اگر نفت میفروشیم یا درآمدهای نفتی افزایش یافته است، چرا قیمتها کاهش نمییابد یا این درآمدها در کجای اقتصاد هزینه میشود؟ در ادامه برخی از موارد مطرح شده را بررسی میکنیم.
واقعیت این است که فروش نفت به ارزانی منجر نمیشود؛ چراکه اصلاً فلسفه درآمدهای نفتی این نیست و بررسی تاریخی اقتصاد کشور نشان میدهد، افزایش درآمدهای نفتی حتی منجر به افزایش تورم نیز شده است! که البته در اینجا این موضوع محل بحث نیست. با علم به اینکه نفت یک سرمایه و ثروت است و نباید درآمد حاصل از آن در بودجههای جاری هزینه شود، اما وقتی کشور در دولت گذشته با کاهش یا عدم فروش نفت مواجه شده بود، منابع مورد نیاز برای اداره کشور را از روشهای دیگری، چون استقراض، خلق پول، فروش اوراق و... تأمین میکرد؛ روشهایی که البته دولت سیزدهم تا به امروز با پیامدهای آن دست به گریبان بوده است؛ اما حالا و با امکان فروش نفت، این هزینهها که در گذشته با روشهای دیگری تأمین میشده، با درآمدهای نفتی تأمین میشود. در واقع، افزایش فروش نفت چیزی به اقتصاد ایران اضافه نکرده که توقع بهبود اوضاع را داشته باشیم، بلکه کشور را از مسیر تداوم مسیرهای ناصواب گذشته در حوزه تأمین مالی هزینههای کشور بازداشته است که نتیجه آن را میتوان در کاهش شتاب رشد تورم و نقدینگی طی ماههای گذشته مشاهده کرد.
سؤال دیگر این است که چرا دولت میگوید روند تورم کاهشی شده، اما قیمتها کاهش نیافته است یا به اصطلاح ارزان نمیشود؟! مشخص است که مطرحکنندگان این موضوع تعریف تورم را نمیدانند، قیمت یک کالا یا خدمت زمانی ارزان میشود که تورم منفی باشد؛ چرا که وجود تورمـ ولو به اندازه 2 درصدـ به معنای افزایش سطح عمومی قیمتهاست. در حالی که صحبتهای رئیسجمهور مبتنی بر تورم منفی یا کاهش قیمتها نبوده؛ بلکه اینجا صحبت از کاهش میزان تورم (نسبت به مدت مشابه) یا به عبارتی کاهش رشد تورم و مهار آن است. برای نمونه، تورم ۵۰ درصدی با کاهش 10 درصدی به ۴۰ درصد رسیده است. اینجا کاهش تورم رخ داده است؛ اما نتیجه آن قطعاً ارزانی یا کاهش قیمتها نیست، به صورت مصداقی نتیجهاش این است که قیمت کالایی که برای نمونه ۱۰۰ واحد است، با تورم ۵۰ درصدی به ۱۵۰ واحد میرسد. حالا با تداوم همان تورم ۵۰ درصدی سال قبل، قیمت این کالا باید به ۲۲۵ واحد برسد؛ اما وقتی تورم به جای 50 درصد به ۴۰ درصد کاهش پیدا میکند؛ قیمت این کالا نیز به جای ۲۲۵ واحد به ۲۱۰ واحد میرسد که این موضوع به معنای کاهش میزان تورم است. در حالی که همچنان قیمت کالا افزایش داشته؛ چراکه ذات و معنای وجود پدیده تورم افزایش قیمت است.