بررسی میزان بارندگی تا پایان سال 1402 در گفت‌وگو با رئیس مرکز ملی پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور
چند سالی می‌شود که وضعیت بارش‌ها در کشورمان خیلی حال مساعدی ندارد؛ بارش‌هایی که یک روز با شدت بسیار باریدن می‌گیرد، اما به دلیل خشکی زیاد زمین به جای نفوذ در آن و پر شدن آبخوان‌ها و منابع زیر زمینی، روی زمین خشک و سخت سر می‌خورد و به سیلاب‌های ویرانگر تبدیل می‌شود یا آنچنان کم رطوبت و بی‌برکت است که به نم و تر شدنی اندک قناعت می‌کند. در هر حال برف و باران چند سالی می‌شود به جز مناطقی در غرب و شمال غرب کشور خود را از دیگر مناطق کشور دریغ کرده و این خساست آسمانی سبب شده است امروز وضعیت منابع آبی کشورمان چنان بغرنج و بحرانی شود که از همین جای سال آبی باید به فکر جیره‌بندی در تابستان آینده باشیم و مسئولان مستقیم بگویند «آب نیست». ۷۰ درصد سدها و منابع ذخیره آب کشور بحران را رد کرده و خشک شده‌اند و دیگر نمی‌توان برای تأمین آب و نیاز آبی کشور روی‌شان حساب کرد. بی‌آبی‌هایی که در نتیجه کمبود بارش‌ها در کشور خود را نشان داده است.
«صادق ضیائیان» رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی کشور در گفت‌وگو با «صبح صادق» با اشاره به کم بارشی‌ها و محقق نشدن بارش‌های پاییزی به تغییرات اقلیمی سراسری در زمین ـ که نتیجه اصلی گرمایش زمین است ـ اشاره کرده و معتقد است، این خشکی و کم بارشی ادامه خواهد داشت و باران و برفی برای تأمین و افزایش ذخایر منابع آبی نداریم! ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید.
علل اصلی کم بارشی‌های اخیر و محقق نشدن بارش‌های پاییزی را چه می‌دانید؟ این کم بارشی‌ها آیا در ادامه روزهای باقی مانده فصل زمستان ۱۴۰۲جبران خواهد شد؟ بررسی‌ها و پیش‌بینی‌ها چگونه است و وضعیت جوی چگونه پیش خواهد رفت؟
پیش‌بینی‌های انجام شده در شهریور امسال مؤید حرف‌های شما در خصوص پاییز پر بارش است که از بارش‌های خوب در پاییز و زمستان امسال خبر می‌داد، اما متأسفانه وضعیت جوی و تغییر اقلیم به گونه‌ای پیش رفت که آبان ماه پیش‌بینی‌ها عوض شد. پیش‌بینی‌های ما در شهریور این بود که مهرماه بارش بیش از نرمال خواهیم داشت و آبان هم بارش نرمال داریم؛ ولی اواسط آبان متوجه شدیم که در آذر و زمستان کم بارش خواهیم بود و پیش‌بینی کم بارشی هم انجام شد؛ اما متأسفانه این پیش‌بینی کم بارشی رسانه‌ای نشد و بعد از چند ماه و با اینکه اواسط دی ماه هستیم، هنوز پیش‌بینی شهریور در رسانه‌ها تکرار می‌شود؛ در حالی که مدام می‌گوییم کم بارش هستیم و پیش‌بینی‌ها عنوان می‌کند که زمستان کم بارشی هم داریم و سال کم بارشی است و مشکلات زیادی را هم در ادامه از لحاظ تأمین منابع آبی و تأمین آب شرب و... خواهیم داشت! ولی متأسفانه کماکان همان پیش‌بینی شهریور در رسانه‌ها می‌چرخد.
اما درباره دلایل کم بارشی باید گفت، دلایل بسیاری وجود دارد و عوامل بسیاری می‌تواند سبب این خشکی و خشکسالی‌های پی‌درپی شود، از جمله عدم هم‌فازی دور پیوندهای مختلف، مانند دور پیوند نائو و ام‌جی‌او که در شرایطی قرار نگرفتند که سامانه‌های کشورمان رطوبت کافی داشته باشند یا اساساً سامانه‌ای عبور کنند! زمان‌هایی که دور پیوند نائو در فازی قرار گرفته که ما سامانه‌های عبور امواج متنوع از طرف میانگین جوی را داریم؛ شرایط سامانه‌ها به شکل مطلوب و مورد انتظار نیست و متأسفانه سامانه ام‌جی‌او در حالتی قرار نمی‌گیرد که تزریق رطوبت را روی کشور داشته باشیم و بتواند بارش‌های حجیم و پر بازده را بدهد. به طور کلی، کم بارشی‌ها دلایل پیچیده‌ای دارد که فکر نمی‌کنم خیلی برای مردم جذاب باشد؛ ولی در کل استقرار مدام پشته سطوح میانی، همچنین افزایش دما و گرمای هوا بر روی منطقه شرایط را به گونه‌ای پیش برده که امروز شاهد بارش‌های کمتری هستیم و در ادامه زمستان هم بارش‌های کمتری را داشته و بارش خوبی نخواهیم داشت.
گرمایش زمین، به ویژه گرمایش در ایران که عنوان می‌شود هر سال در حد ۵ دهم به آن اضافه می‌شود، چه نقشی در این کم بارشی‌ها داشته و دارد؟
یکی از عوامل اصلی خشکی‌ها و تغییر اقلیم‌های فعلی همین گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی سراسر زمین است. نمود این تغییرات در کشور ما افزایش تعداد سال‌های خشک بوده است. چنانچه اگر بارش باشد، تعداد بارش‌های سیلابی هم زیاد می‌شود و از طرفی سال‌های خشک هم زیاد می‌شود؛ یعنی در عین اینکه سال خشکی است، در برخی جاها می‌تواند همراه با سیلاب باشد. همانطور که سال گذشته شاهد آن بودیم که هم سال خشکی بود و هم در برخی مناطق سیلاب داشتیم، این شرایط ادامه خواهد داشت. به هر حال، این موارد از طریق تغییر اقلیم سبب کاهش بارش‌ها و افزایش خشکی‌ها در سراسر زمین شده که نمودش در کشور ما به دلیل قرار گیری در قسمت خشک و گرم زمین شدیدتر بوده و همراه با کاهش شدید بارش‌ها و خشکسالی‌های پی‌درپی بوده است.