دانشگاه جامع امام حسین(ع) توانست برای سال ۱۴۰۱ در نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشور رتبه دوم را کسب کند. در سال ۱۴۰۰ نیز حائز رتبه هشتم شده بود، که این نشان‌دهنده روند صعودی در مسیر پیشرفت است؛ اما این همه ماجرای پیشرفت این دانشگاه نیست، چه بسیار معیارهایی که در این دانشگاه وجود دارد و بی‌نظیر یا کم‌نظیر است. برای بررسی بهتر این موضوع با «سردار محمدرضا حسنی آهنگر»، رئیس دانشگاه جامع امام حسین(ع) گفت‌وگو که در ادامه می‌خوانید.
در ابتدا درباره ورود دانشگاه به موضوع رتبه‌بندی کشوری توضیح دهید.
بر اساس سند تحول علمی و تعالی معنوی، دانشگاه جامع امام حسین(ع) برای ارزیابی مسیر پیشرفت کسب مرجعیت علمی از یک نقشه راه ۵۰ ساله برخوردار است. بنابراین، از سال ۱۳۹۵ وارد نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌های کشور توسط مؤسسه ISC شده و از رتبه ۲۲ در سال ۱۳۹۵، به رتبه دوم در میان تمامی دانشگاه‌های جامع و صنعتی کشور در سال جاری دست یافته است. مؤسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) گزارشی را منتشر کرده است که نشان می‌دهد، دانشگاه جامع امام حسین(ع) طی هفت سال گذشته، بالاترین رشد علمی را در میان دانشگاه‌های کشور داشته است.
در رتبه‌بندی ISC حجم تولیدات علمی اعضای هیئت علمی و دانشجویان محاسبه می‌شود. بسیاری از فعالیت‌های دانشگاه از جمله فعالیت‌های پژوهشگران، خدمات مستشاری، جنگ نرم و ... در نظامات رتبه‌بندی محاسبه نمی‌شود؛ لذا وجود چنین شرایطی رقابت این دانشگاه را دشوارتر کرده است. البته کم‌برخورداری از دانشجوی مقطع کارشناسی که امتیاز مستقلی در رتبه‌بندی ISC و همه رتبه‌بندی‌های بین‌المللی دارد، موجب پایین آمدن رتبه دانشگاه در معیار آموزش شده است؛ از این رو باید اقدامات لازم برای ارتقای معیار آموزش با پیگیری اخذ مجوز جذب دانشجویان کارشناسی صورت گیرد.
دانشگاه یک شعار ویژه درباره تمدن‌سازی و در تراز بودن دارد، کسب این رتبه با آن شعار ارتباط دارد؟
دانشگاه جامع امام حسین(ع) موفق شده است افزون بر ارائه الگوی دانشگاه تراز اسلامی، برای ایفای نقش در حوزه تمدن نوین اسلامی مبتنی بر منظومه فکری امامین انقلاب اسلامی، رتبه‌های برتر را کسب کند تا نقش پیش‌روندگی و پیش‌برندگی برای سایر دانشگاه‌های کشور در این مسیر را ایفا کند. سیاست‌ها و انتظارات فرماندهی کل سپاه در شتاب‌بخشی به فرامین و تدابیر رهبر معظم انقلاب اسلامی سبب پیشرفت سریع‌تر علمی و فناوری این دانشگاه در مقایسه با سایر دانشگاه‌های برتر کشور شده است؛ البته ادامه پرشتاب مسیر تحول علمی و تعالی معنوی به سمت مرجعیت علمی، موجبات حفظ و ارتقای جایگاه دانشگاه در نظام‌های رتبه‌بندی را تضمین خواهد کرد. حفظ رتبه دانشگاه و حضور در رتبه‌بندی‌های بین‌المللی مستلزم نقش‌آفرینی تک‌تک مدیران، اعضای هیئت علمی، پژوهشگران و دانشجویان دانشگاه است. نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان اسلام باید متناسب با مؤلفه‌های دانشگاه تراز اسلامی بازنگری شود تا بتواند نقش‌آفرینی دانشگاه‌ها در تمدن‌سازی نوین اسلامی را هدایت کند.
چگونه چنین گام‌های بزرگی برداشته شد؟
فرمایش رهبر معظم‌انقلاب مبنی بر در مسیرِ پیشرفت قرار گرفتن دانشگاه‌ها و پر کردن خلأهای موجود در سیاست و فرهنگ و... در دانشگاه جامع امام حسین(ع) چراغ راه قرار گرفت، اقدامات مفصلی در نظام حل مسائل و رفع مشکلات کشور صورت گرفته است.
در دانشگاه جامع امام حسین(ع) اقدامات مفصلی صورت گرفته تا دانشگاه بتواند نقش خود را در تمدن‌سازی ایفا کند. در تمدن‌سازی دو کار مهم پیش رو داریم؛ یکی تربیت انسان‌های تراز تمدن و دوم تولید فکر و دانش و فناوری است تا بتواند نیاز‌های مردم و جامعه را مرتفع کند.
چه تفاوتی بین دانشگاه جامع امام‌حسین(ع) و سایر دانشگاه‌های کشور وجود دارد که شما به دنبال چنین مأموریتی رفتید؟
تفاوت ما در بحث مأموریت‌گرایی است، خب به چه شکل؟! برای تربیت کادر تراز تمدنی، به آمایش سرزمینی نیاز داریم و این کار برای مجموعه بزرگ سپاه انجام گرفته و برهمین اساس سعی کردیم کادر مورد نیاز سپاه در حوزه فرماندهان، مدیران و کارشناسان و مربیان و استادان را تأمین کرده و رشته‌ها را با این کار تناسب بخشیم. همچنین، برای تولید دانش و فناوری‌های مورد نیاز سپاه در حوزه‌های هوایی، دریایی، زمینی و... این اتفاق صورت گرفته و سازماندهی دانشگاه براساس این امر شکل گرفته است. دانشگاه امام حسین(ع) به صورت یک دانشگاه مأموریت‌گرا برای رفع نیاز‌های سپاه و کشور و مردم سازماندهی شده است.
متأسفانه سایر دانشگاه‌ها مأموریت‌محور نیستند.
چه نکات و موضوعات تحولی دانشگاه امام حسین(ع) را موفق به کسب رتبه دوم در میان دانشگاه‌های کشور کرده است؟
طراحی که برای دانشگاه انجام گرفته، برای ایفای نقش در ایجاد تمدن اسلامی است، در ابتدا به فکر این نبودیم که بخواهیم در نظام رتبه‌سازی شرکت کنیم و بیشتر به دنبال آن بودیم که در کادرسازی، سازماندهی و پشتیبانی همه جانبه از مأموریت‌های سپاه در انقلاب اسلامی تلاش شود که این امر تا حدود زیادی محقق شده است و در کنار آن به دنبال آن بودیم تا کار خوبی که در دانشگاه جامع امام حسین(ع) صورت گرفت، به جهت ارائه الگوی احصا و کسب دانشگاه تراز اسلامی، به جامعه دانشگاهی ارائه شود، به همین دلیل در نظام رتبه‌بندی ISC، شرکت کردیم و در مؤلفه‌های شش‌گانه سنجش و ارزیابی، مانند آموزش، پژوهش، فناوری و نوآوری، اثر بخشی اقتصادی و بین‌المللی‌سازی و زیرساخت‌ها و فعالیت‌های اجتماعی، توانستیم رتبه دوم را کسب کنیم.
علت اینکه از مؤلفه تربیت در کنار آموزش در دانشگاه بسیار استفاده می‌شود، چیست؟
تربیت دانشجو از دیگر اقدامات مهم صورت گرفته در دانشگاه است. در دانشگاه جامع امام حسین(ع)، دانشجو را در بدو ورود درگیر حل مسئله‌های واقعی می‌کنیم و جذب دانشجو کاملاً هدفمند انجام می‌گیرد. در واقع، دانشجو ذیل نقشه راهی که دانشگاه برای استادان تعریف کرده، با مسئله و موضوعی که مورد نیاز دانشگاه است، وارد می‌شود و در این مسیر، درگیر حل مسئله‌هایی می‌شوند که نوظهور و بدیع است و سبب مرجعیت علمی می‌شود و مستند‌سازی آن هم با گزارش‌هایی که ارائه می‌شود، ثبت خواهد شد. این فرآیند به دانشجو منتقل می‌شود و تدریس‌ها را هدفمند می‌کند.
مهم‌ترین مؤلفه دانشگاه تراز انقلاب اسلامی از منظر شما چیست؟
مؤلفه‌هایی که مبتنی بر اندیشه‌های امام و رهبری برای دانشگاه تراز انقلاب اسلامی در نظر گرفته شده، هفت مورد است. جهت‌سازی که الگوی دانشگاه را تعریف می‌کند و استاد که شاگردپروری می‌کند، نمونه‌ای از این مؤلفه‌ها هستند. مؤلفه دانشجو که با جذب هدفمند دانشجو همراه است و رشته و پژوهش و نوآوری از دیگر مؤلفه‌هاست که دانشگاه را به اقتدار علمی و مرجعیت علمی می‌رساند. فضا و محیط از مؤلفه‌هایی است که باید دانشگاه را به عنوان نمادی از انقلاب اسلامی و ایرانیت و اسلامیت تعریف کند و آخرین مؤلفه، سازماندهی و تعاملات است که مأموریت‌گرایی دانشگاه را دنبال می‌کند. از نظر ما مهم‌ترین مؤلفه، استاد است و اگر استاد دغدغه‌های دانشگاه تراز اسلامی را داشته باشد، با قاطعیت می‌توان‌گفت و می‌توان امیدوار بود که دانشگاه به این سطح از انتظار برسد.
درباره اقدامات دانشگاه در تحقق بیانیه گام دوم توضیح بفرمایید.
توصیه جدی رهبر حکیم انقلاب «علم و پژوهش »است و این خواسته ایشان از دانشگاه است. در قطار پیشرفت انقلاب اسلامی نقش پیشرانی برای دانشگاه در نظر گرفته شده است و دانشگاه در بیانیه گام دوم می‌تواند این ایفای نقش را انجام بدهد. برای مأموریت‌گرایی دانشگاه یک نقشه جامع براساس نیاز‌های سپاه و انقلاب اسلامی طراحی کردیم و براساس آن کرسی‌های تخصصی برای دانشکده‌ها و مراکز و گروه‌های علمی مشخص شد و در کرسی‌های تخصصی، استادانی که در دانشگاه جامع امام حسین(ع) بودند، نگاشتی داشتند و پس از آن خلأها شناسایی شد. برای جذب دانشجو از فراخوان‌های متعدد وزارت علوم و فراخوان‌های دانشگاه استفاده کردیم و سعی کردیم این افراد شناسایی شوند. تاکنون بیش از ۴۰۰ پژوهشگر و بیش از ۱۷۰ عضو هیئت علمی جوان را وارد دانشگاه کرده‌ایم. رسیدن به الگوی دانشگاه تراز اسلامی و اسلامی‌سازی دانشگاه مسئله مهم و پیچیده و دشواری است. این مسئله ظرافت‌های بسیاری دارد که رهبر معظم انقلاب فرمودند: «این‌کار هنوز روی دست نظام است.» البته دانشگاه و مراکز علمی در ۴۴ سالی که از پیروزی انقلاب می‌گذرد، توانستند نقش مؤثری ایفا کنند. قطعاً برای تحقق بیانیه گام دوم نیازمند کارگزاران جهادی هستیم و تربیت این کارگزاران به عهده دانشگاه است. ما نیازمند نظامات انقلابی و تولید فکر و دانش و فناوری‌هایی هستیم تا نظام مسائل انقلاب اسلامی و ایران را حل کند. دانشگاه می‌تواند نقش پیشران و لوکوموتیو در قطار پیشرفت جمهوری اسلامی را ایفا کند؛ ۹۷ درصد دانش‌آموختگان دانشگاه جامع امام حسین(ع) در جایگاه‌های گوناگون شغلی مشغول هستند و شایستگی‌های اعتقادی، اخلاقی، مهارتی و تخصصی را در دانشگاه آموخته‌اند که این یکی از افتخارات دانشگاه امام حسین(ع) است و اگر بتوانیم این را به سایر دانشگاه‌ها تعمیم بدهیم، می‌توانیم امیدوار باشیم به اهداف بیانیه دوم دست یافته‌ایم.
برای عرصه‌های فراملی و بین‌المللی هم برنامه‌ریزی دارید؟
تقویت دیپلماسی علمی و بین‌المللی‌سازی دانشگاه را هم مدنظر قرار دادیم، بین‌المللی‌سازی دانشگاه و دیپلماسی علمی یکی از سنجه‌هایی است که نظام بین‌المللی ISI بر روی آن تمرکز دارد و دانشگاه بر روی مباحث تبادلات علمی و تبادل استاد و دانشجو و مباحث و روش‌ها و شیوه‌ها و مدیریت دانش و دانشگاه‌داری که فعلا در اختیار غربی‌هاست، بسیار کار کرده است. از این رو سعی شده است مدل‌های گوناگون مورد انتظار مردم و جامعه اسلامی را طراحی کنیم. همچنین حداقل با ۱۲ تا ۱۵ کشور که تعامل علمی و ارتباطات نزدیک داریم، سعی کردیم استفاده از ظرفیت‌های یکدیگر به صورت هم افزا صورت بگیرد و این در دستور کار دانشگاه است. در بعد بین‌المللی‌سازی دانشگاه جامع امام حسین(ع) رتبه خوبی کسب کرده؛ ولی به این قانع نیستیم و در سال آینده تحرکات بیشتری در این زمینه صورت خواهد گرفت و رفت و آمد‌ها بیشتر می‌شود تا این ادبیات و گفتمان که در دانشگاه جامع امام حسین (ع) تولید شده در اختیار کشورهایی که بسیار علاقه‌مند به این مدل کاری هستند، منتقل کنیم.
از دیگر اقدامات ضروری، تحول در دانشگاه‌هایی است که عمدتاً بر روی ریل تمدن غرب بنا شده‌اند، یعنی داشتن یک الگوی دانشگاه تراز اسلامی در طراحی و پیاده‌سازی دربرنامه پنج ساله با مؤلفه‌های هفت‌گانه می‌تواند به عنوان یکی از اقدامات دانشگاه امام حسین(ع) تعریف شود. تشکیل میز‌های تخصصی از دیگر اقدامات دانشگاه است که مسئولیت آن میز تخصصی با صاحبان مسئله است و استادان و خبرگان آن حوزه تخصصی، گرد این میز برای رفع مشکلات و نیاز‌های جامعه هم‌اندیشی می‌کنند.