رهبر معظم انقلاب اسلامی سال 1402 را سال «مهار تورم، رشد تولید» نام‌گذاری کردند! دغدغه‌ای که سال‌هاست جزء مطالبات نخست و اولویت‌دار رهبری در بهبود وضعیت اقتصادی و خروج از مشکلاتی است که شاید یک سر قضیه آن به تحریم‌ها مرتبط باشد؛ اما رهبری با تأکید بر توان داخلی مسیر اجرایی مهار تورم و رشد تولید را در دستور کار قرار می‌دهند تا مسئولان تکالیف خود را بدانند و برای رسیدن به هدفی به نام توسعه و رفاه اجتماعی که مهم‌ترین مطالبه آحاد مردم است، با چراغ راه رهبری و پله‌گذاری و ریل‌چینی‌های قانونی به مقصود نهایی نائل شوند.
چرایی مهار تورم و رشد تولید
باید گفت اگر چه «مهار تورم، رشد تولید» از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی به عنوان شعار محوری سال ۱۴۰۲ انتخاب و اعلام شد، اما این شعار از جمله مطالبات دائمی رهبری است که در سال‌های گذشته نیز به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به آنها اشاره کرده‌اند، اما انتخاب آن برای سال جاری به دلایل متعدد و اوضاع ویژه کشور نشان‌دهنده اولویت‌دار شدن آن است. اولویتی که در نتیجه ورم تورم و تأثیر ناخوشایند آن بر سفره مردم خودنمایی کرد و باید شخصی در تراز رهبری با فرمانی که تورم را مهار کنید تا تولید رشد یابد و چرخ‌های اقتصاد بچرخد و نان و گوشت و مرغ و رفاه و آسایش بی‌دغدغه سر سفره مردم بنشیند، مسئولان و منابع کشور را در مسیر تحقق این مهم رهنمود کنند. اما نکته مهم و اساسی اینکه موضوع مهار تورم همواره از مشکلات مهم جامعه و مردم طی دهه‌های گذشته بوده است. این مسئله همواره به منزله مشکل اصلی کشور مقابل مسئولان در ادوار گوناگون خودنمایی کرده و موتور حرکت دولت‌ها را از کار انداخته است. از سوی دیگر، به تحلیل کارشناسان و واقعیت‌های موجود، افزایش تورم و مشکلات تولید، همواره یکی از ابزار‌های کارآمد و محور‌های اصلی دشمنان برای به زانو درآوردن ایران اسلامی بوده است.
از دستور تا راهکار
اما مهم این است که این موضوع همواره از دغدغه‌های نخبگان، کارشناسان و متخصصان اقتصادی کشور نیز بوده و برای حل آن راهکارهای فراوانی ارائه کرده‌اند. با این حال، هر چند راهکارهای آکادمیک بسیاری برای مهار تورم در طول سال‌های گذشته ارائه شده است که حاکی از توجه و دغدغه اصلی کشور به این مسئله بوده است؛ اما باید دید حالا که به پایان این دفتر رسیده‌ایم، چقدر این شعار دغدغه‌مند محقق شده و چقدر مسئولان و دست‌اندرکاران در مسیر تحقق آن گام برداشته‌اند؟ آیا اکنون که تنها چند روز تا پایان سال مانده، تورم مهار شده است؟ آیا رشد تولید رخ داده است؟ چه کارهایی انجام شده و چه دستورها و راهکارهایی عملیاتی شده و به اجرا در آمده است؟
رهبر حکیم انقلاب سال‌های سال است با دغدغه رفع مشکلات اقتصادی در کشور به عنوان سال وجهه اقتصادی می‌دهند و از مسئولان می‌خواهند با این دستورالعمل ساده، یعنی مهار تورم در جهت رشد تولید شرایط را بهبود بخشند.
از چراغ راه تا عملیات اجرایی
باید اذعان داشت، توجه به امر تولید، رفع موانع تولید، کشف راه‌های علمی و عملیاتی کلیدواژه‌های اساسی در رونق و جهش تولید مورد تأکید رهبری است.
انتخاب شعار سال ۱۴۰۲ از هوشمندی ویژه‌ای برخوردار بود و در علل ناموفق بودن راهکارهای سنوات قبل ریشه داشت که حاکی از نقش مهم این دو در مسیر آینده وطن است. پیوستگی مهار تورم با رشد تولید از یک منطق قوی عقلی، علمی و تجربی برخوردار بود و اساساً یکی از علل موفق نبودن در مهار تورم و رونق تولید نگاه منفصل به این دو موضوع بوده است؛ چنانکه شاهد بوده‌ایم گاهی دست‌اندرکاران اقتصادی با مسئولان درگیر در تولید کاملاً ناهماهنگ عمل کرده‌اند و راهکارهای عملیاتی را به معضلی در حل مشکلات اقتصادی مبدل کرده‌اند.
شعاری برای تحقق در بلندمدت
گاهی یک شعار تنها برای تحقق فوری در آن سال نیست؛ بلکه همانطور که رهبری سال‌هاست این مسیر اصلاحی را آغاز کرده‌اند، باید بپذیریم که شعارهای اقتصادی لازم الاجرا با هم و به ویژه با تولید و تورم رابطه منطقی و تأثیرگذاری دارند.
کلیدواژه‌های اساسی در مهار تورم و رشد تولید
باید تأکید داشت، گام نخست در تحقق شعار «مهار تورم، رشد تولید» کشف و ارزیابی دقیق ریشه‌ها و علل افزایش تورم و کاهش تولید بوده است و حالا باید دید هر یک از این موارد مهم در مهار تورم و رشد تولید تا کجا محقق شده‌اند؟ از جمله این کلیدواژه‌ها می‌توان به «کمبود مواد اولیه برای تولید»، «فقدان تکنولوژی روز در امر تولید»، «تنبلی و ترجیح اقتصاد دلالی و واسطه‌گری به اقتصاد تولید»، «مافیای خام فروشی»، «عدم بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانش‌بنیان»، «اقتصاد دولتی و میل شدید دولت‌ها به بنگاه‌داری»، «جهش دائمی نرخ ارز» و... اشاره کرد و باید دید کدام موارد در دستور کار بوده و کدام‌ها چطور و چقدر در مسیر تحقق قرار گرفته است؟ سؤالی که اقتصاددانان کشور باید با تحلیل و بررسی دقیق به آن پاسخ دهند. با این حال، تحقق شعار سال، به ویژه مهار تورم در گرو این مهم بوده است که وضعیت جنگ اقتصادی در تئوری و عمل پذیرفته شود؛ چرا که باور این این امر مهم از سوی مجریان کشور و آرایش جنگ اقتصادی به خود گرفتن یکی از ارکان مهم مهار تورم شمرده می‌شود.
اما و اگرهای تحقق شعار سال
باید دید آیا سایه شوم و نحس دلار از سر اقتصاد کشور برچیده شده است؟ اگر این مهم اتفاق افتاده باشد، قطعاً یکی از ابعاد مهم تحقق شعار سال رخ داده است! آیا ظرفیت فعالیت‌های دانش‌بنیان افزایش یافته و موانع بر سر راه این شرکت‌ها رفع شده است؟ آیا مردمی‌سازی اقتصاد و کوتاه کردن هر چه بیشتر دست دولت از بنگاه‌داری و تولید رخ داده است؟ آیا قوه مجریه کشور نقش هدایت، بازرسی و نظارت بر فعالیت‌های اقتصادی بخش خصوصی و تعاونی‌ها را به خوبی ایفا کرده است؟
اگر این موارد رخ داده باشد، قطعاً گام‌های اساسی در مسیر تحقق شعار سال برداشته شده است و در غیر اینصورت باید به دنبال موانع تحقق آن گشت.