نخستین رزمایش مشترک بهداری رزم در شبکه فرماندهی و کنترل سیار سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با حضور «سرلشکر حسین سلامی» فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ستاد کل سپاه برگزار شد. در این زمینه با سردار سرتیپ دوم پاسدار سعید بینات، معاون سلامت، آموزش پزشکی و دفاع زیستی سپاه گفت‌وگو کردیم که متن آن را در ادامه می‌خوانید:
سردار درباره رزمایش بهداری و بهداشت و سلامت سپاه، اهداف و اقداماتی که در این رزمایش به آن توجه شد، توضیح بفرمایید.
حوزه سلامت در نیروهای مسلح و به‌ویژه در سپاه دو وظیفه مهم و اساسی را پیگیری می‌کند؛ اولین آن ایفای نقش در پشتیبانی از مأموریت‌های دفاعی و امنیت سپاه است، یعنی بهداری و حوزه سلامت در سپاه، این وظیفه را دارد که از نظر توانمندی و آمادگی بتواند به تحقق مأموریت‌های دفاعی و امنیتی سپاه کمک کند. در بخشی دیگر این حوزه برای حفظ و نگهداشت و ارتقای سلامت کارکنان و خانواده‌های آنها در تلاش است. این بخش از خدمات را به‌طور معمول ممکن است سپاه و سازمان‌های دیگری بتوانند از بیرون خرید خدمت کنند و با این مراکز درمانی طرف قرارداد باشند، ولی آن بخشی که ایفای نقش حمایتی است، مجموعه بهداری باید دارای پست امدادی و اورژانسی و بیمارستان صحرایی باشد تا بتواند به مجروحان و مصدومان خدمت ارائه دهد.
برای ایجاد توانمندی در این بخش، رزمایش فرماندهی کنترل در بهداری رزم برای اولین بار در سپاه در تاریخ 17 بهمن ماه پیش‌بینی شد و آیین افتتاحیه آن با حضور فرمانده محترم کل سپاه، معاونان ستاد فرماندهی کل سپاه و مسئولان حوزه سلامت در ستاد کل نیروهای مسلح، قرارگاه حضرت خاتم و سایر سازمان‌های نیروهای مسلح انجام شد.
چه اهدافی در این رزمایش دنبال شد؟
این رزمایش در چند مرحله اهدافی را که از قبل پیش‌بینی شده بود، دنبال کرد. اولین مسئله بهره‌مندی رده‌های حوزه سلامت سپاه در سراسر نیروها و سپاه استانی و رده‌های مستقل از مراکز فرماندهی کنترل حوزه سلامت بود تا بتوانند امکانات و لایه‌های ارتباطی بومی امن و پایدار در سپاه را هماهنگ و هم‌افزایی تشخیصی درمانی سپاه را راهبری کنند و هم در لایه‌های ویدئو کنفرانس، بی‌سیم، تله مدیسین (Telemedicine) و ارتباطی تلفن کوثر پیش‌بینی شده بود تا همه دوستان در مراکز فرماندهی و کنترل اگر نقایصی در دسترسی به برخی از این لایه‌ها دارند، در قالب یک رزمایش آن نقایص برطرف شده و با کاربردی کردن این ظرفیت‌ها در حوزه ارتباطات بتوانند در این رزمایش حضور پیدا کنند.
پیش‌بینی مرحله دوم این بود که اگر به هر دلیل در تدابیر حوزه فرماندهی امکان بهره‌مندی از مقرهای ثابت مرکز فرماندهی کنترل حوزه سلامت فراهم نباشد، تمامی لایه‌های حوزه سلامت سپاه مقرهای یدکی و جایگزین را پیش‌بینی کرده باشند و همه ظرفیت‌های ارتباطی در همان لایه‌های چندگانه دوباره در مقرهای جایگزین و یدکی پیش‌بینی شده باشد و بتواند فرآیند ارتباطات و فرماندهی حوزه سلامت را تحقق ببخشد که در این رزمایش تمام دوستان ما در بخش‌های مختلف نیروها، دانشگاه، رده‌های مستقل و سپاه استانی در مقرهای جایگزین حضور پیدا کرده و آمادگی‌های لازم را برای برقراری ارتباط و هم‌افزایی داشتند. پیش‌بینی شده بود در هر شرایطی و بر اساس تدابیری اگر قرار باشد که کار فرماندهی و کنترل از مقرهای ثابت فراتر برود و نیازمند مقرهای سیار باشیم، دوباره متناسب با توانمندی‌هایی که دوستان داشتند در تمام بخش‌های سپاه سامانه‌های سیاری تحت عنوان سامانه‌های سیار فرماندهی و کنترل حوزه بهداری رزم پیش‌بینی شده بود تا در جغرافیای متفاوت از محل استقرار حضور پیدا کنند. در همه لایه‌های ارتباطی که پیش‌بینی شده بود از این ظرفیت برخوردار شوند و ارتباطات لازم برقرار شود. متناسب با هر یک از مراحل رزمایش سناریوهایی که از قبل پیش‌بینی شده بود، ابلاغ می‌شد. پاسخگویی دوستان را متناسب با ماهیت آن سناریو یا وضعیت ابلاغی ازشان درخواست شده و به مفاهمه و مذاکره گذاشته می‌شد که بهترین تصمیم ممکن در واقع حاصل بشود. مرحله دیگر این رزمایش غیر از مقرهای ثابت، یدکی یا جایگزین و مقرهای سیار، 23 بیمارستان فعال در سپاه بود که مطابق با ابلاغی که به آنها شده بود، عمدتاً در حوزه تروما و حوزه دفاع زیستی بود، مجروحانی که مبتنی با وضعیت باید مدیریت کرده و خدمات تشخیصی درمانی به آنها ارائه کرده و وضعیت آنها را به مرکز فرماندهی رزمایش منعکس می‌کردند و مورد سنجش و بحث تخصصی و تحلیل کارشناسی قرار می‌گرفت تا به این اطمینان دست پیدا بکنیم که مجموعه بیمارستان‌های سپاه آمادگی‌های لازم را برای ایفای نقش در مأموریت‌های دفاعی امنیتی ابلاغی به آنها دارند، متناسب با شرایط استقراری و جغرافیایی وضعیت‌های مختلفی را داشتند. در مجموع بیمارستان‌های سپاه عملکرد رضایت‌بخش قابل قبولی در حوزه امنیتی برخودار هستند. بخش دیگری از این رزمایش ابلاغ وضعیتی بود که بیمارستان‌های سپاه باید سامانه‌های سیار تشخیصی درمانی خود را در محلی متفاوت از محل استقرار جغرافیایی بیمارستان مستقر می‌کردند و متناسب با وضعیتی که به آنها ابلاغ می‌شد، ایفای نقش می‌کردند. برای نمونه، یک سامانه جراحی سیار از یگان نیروی سپاه در بروجرد و خرم‌آباد حضور پیدا کرده بود؛ یعنی یک مسافت طولانی را طی کرده بود تا آنجا بتواند از ظرفیت‌های تشخیصی درمانی در حوزه پاراکلینیک، آزمایشگاه، تصویربرداری و اتاق عمل فعال برخوردار باشد تا بتواند ارائه خدمت بدهد. خوشبختانه بیمارستان‌های سپاه مبتنی با وضعیت ابلاغی توانستند سامانه‌های سیار خود را در منطقه جغرافیایی متفاوتی مستقر کنند و عملکرد قابل قبولی داشته باشند. بخش دیگری از رزمایش معطوف بر این بود که تعدادی از آمبولانس‌های در اختیار رده‌های سپاه بتوانند در وضعیت برقراری ارتباط از طریق تله مدیسین یا پزشکی از راه دور مورد سنجش قرار بگیرد و توانمندی و آمادگی آمبولانس‌ها و سامانه‌های نصب شده نسبت به انتقال اطلاعات پزشکی مجروح در حال انتقال از نظر علایم حیاتی به مرکز اورژانس یک بیمارستان اقدام کند و آنجا از طریق متخصص طب اورژانس راهنمایی‌های لازم انجام شود تا پرستار و امدادگر اقدامات را بر اساس اولویت‌های بیمار انجام دهد و بر اساس یک الگوی علمی از سوی متخصص راهنمایی شود و در عین حال بیمارستان این آمادگی را پیدا کند که قبل از اینکه مجروح وارد بیمارستان بشود، اقدامات لازم را از نظر کارهای تشخیصی، تصویربرداری و اقدامات تکمیلی برای دریافت خدمات درمانی فوریتی انجام دهد. خوشبختانه، در این مرحله مطابق با وضعیتی که پیش‌بینی شده بود، همه آمبولانس‌ها در سطح شهر تهران موفق شدند با بیمارستان بقیه‌الله ارتباط برقرار کنند و هدف‌گذاری انجام شده از نظر انتقال اطلاعات پزشکی و کسب راهنمایی از طریق متخصص طب اورژانس تحقق پیدا بکند.
نقش سامانه تله مدیسین در بهداری سپاه چگونه است؟
نقش دیگری که سامانه ارتباطی تله مدیسین در سپاه مورد توجه ویژه‌ای قرار داد و همان پزشکی از راه دور می‌شود، این است که در مناطق مرزی و مأموریتی در سپاه در شمال غرب، قرارگاه حمزه سیدالشهداء و قرارگاه بیت‌المقدس در غرب، قرارگاه نجف در جنوب شرق استان سیستان و بلوچستان توانستند از پایگاه‌های محل استقرار رزمندگان پزشک‌یاران و امدادگران فعال در آن پایگاه نسبت به برقراری ارتباط هم با بیمارستان‌های پشتیبان و هم با محل فرماندهی کنترل و فرماندهی رزمایش ارتباط برقرار کنند؛ یعنی با استفاده از این سامانه، پرستار و کارشناس فوریت پزشکی پایگاهی در منطقه سراوان و 120 کیلومتری نزدیک به سمت مرز توانست غیرحضوری نسبت به معرفی بیمار مطابق با سناریو اقدام کنند. این سامانه کمک می‌کند تا ارتباط بهداشتی درمانی از دورترین نقاط جغرافیایی و مأموریتی و مرزی و صعب‌العبور با بیمارستان‌های سپاه برقرار شود و ما بتوانیم تلاش بکنیم که کیفیت لازم به‌ویژه در حوزه فوریت‌ها و اورژانس را به‌ویژه در ایامی از سال که به دلیل شرایط اقلیمی در بخشی از نقاط مأموریتی و صعب‌العبور امکان انتقال مجروح و بیمار به سختی فراهم می‌شود، ارتقا ببخشیم تا به ارتقای رضایتمندی و ایجاد اطمینان در رزمندگان منجر بشود که خدمات حوزه سلامت در دسترس آنها قرار می‌گیرد.
در بخش دیگری از سامانه تله مدیسین، پیش‌بینی برقراری این ارتباط با مواضع سیار بود که خوشبختانه با شناور شهید مهدوی دریایی سپاه ارتباط برقرار شد و تبادل اطلاعات فنی و تخصصی صورت گرفت و راهنمایی‌های لازم انجام شد. در تلاش هستیم تا از این ظرفیت و برقراری ارتباطات در سال‌های آینده به‌ویژه در برنامه پنج ساله هفتم حداکثر گسترش را بدهیم.
رزمایش چند روز طول کشید و چه رده‌هایی در آن حضور داشتند؟
این رزمایش یک دوره یک هفته‌ای را شامل می شد که دو روز آن پیش‌بینی انتقال سامانه‌های سیار و آماده‌سازی سامانه‌های جایگزین بود. دو روز مرحله پیش‌تمرین بود که هم‌افزایی لایه‌های ارتباطی از نظر فنی، تعاملات با معاونت فاوا و مرفوک سپاه بود تا این کار تیمی و مشترک تحقق پیدا کند و یک روز هم روز اصلی رزمایش بود. در واقع یک بازه یک هفته‌ای پیش‌بینی شده بود؛ ولی روز برگزاری رزمایش اصلی یک روز بود.
چند ساعت به طول انجامید؟
از هفت‌ونیم صبح آغاز شد و تا شش‌ونیم عصر طول کشید. همینطور که اشاره شد بهداری ستاد رده‌های نیروی زمینی سپاه، نیروی دریایی سپاه، نیروی هوا فضای سپاه و بهداری همه سپاه‌های استانی و رده‌های تحت امرشان از رده‌های مردم‌پایه، لشکرهای مردم‌پایه در سپاه‌های استانی و بیمارستان‌های تحت پوشش نیروها و سپاه‌های استانی و پایگاه‌های عملیاتی در مناطق دوردست به‌ویژه این سه قرارگاه اصلی مأموریتی سپاه قرارگاه حمزه سیدالشهداء شمال غرب، قرارگاه نجف غرب و قرارگاه قدس جنوب شرق در این رزمایش مشارکت داشتند.
با این رزمایش، ارزیابی‌تان از آمادگی یگان‌ها و رده‌ها در بروز بحران‌ها و حوادث و مأموریت‌های مختلف چگونه است؟
در حوزه ایفای نقش در بحران‌ها، خوشبختانه حوزه سلامت سپاه کارنامه روشنی دارد، به دلیل اینکه نیروها انگیزه جهادی دارند و این بزرگ‌ترین و مهم‌ترین مؤلفه در بحران است. در حوزه سلامت سپاه بیمارستان‌ها، سپاه‌های استانی، بخش‌های مختلف خود برای ایفای نقش در بحران‌ها انگیزه جهادی دارند و داوطلب چنین ایفای نقشی هستند و هم بهره‌مندی‌شان از سامانه‌های سیار که سپاه از آن برخوردار است به‌ویژه بیمارستان‌های سپاه و تجربه حضور و فعالیت‌شان در بحران‌های مختلف کشور در زمان وقوع رویدادها و حوادث مثل زلزله، سیل و ایام اربعین و هم ایفای نقش در مأموریت‌های جبهه مقاومت خوشبختانه آمادگی مطلوبی ایجاد شده، ولی هدف‌گذاری ما در برنامه پنج ساله هفتم این است که هم در بخش مهارت‌های تخصصی نیروی انسانی و هم در زمینه تجهیزات و سامانه‌ها نسبت به ارتقای شرایط موجود پیش‌بینی شود و اقدام کنند.