هر چند سفر هفته گذشته «رافائل گروسی» به تهران در چارچوب تعامل و ارتباطات جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سفری عادی و معمولی به حساب می‌آید، اما نکته اساسی و کلیدی آن است که این سفر معمولی، دقیقاً در وضعیت حساس و غیرعادی منطقه غرب آسیا صورت گرفته است[...]
هر چند سفر هفته گذشته «رافائل گروسی» به تهران در چارچوب تعامل و ارتباطات جمهوری اسلامی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سفری عادی و معمولی به حساب می‌آید، اما نکته اساسی و کلیدی آن است که این سفر معمولی، دقیقاً در وضعیت حساس و غیرعادی منطقه غرب آسیا صورت گرفته است.
یک سال از سفر سال گذشته مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران می‌گذرد؛ شرایط و تحولات منطقه نه تنها نسبت به یک سال اخیر، بلکه نسبت به یکی دو ماه گذشته به طرز شگفت‌انگیزی تغییر کرده است. معادلات و ترتیبات سیاسی و امنیتی منطقه به شکل اعجاب‌آوری دگرگون شده است. با در نظر گرفتن همین خصلت‌هاست که کارشناسان سفر اخیر رافائل گروسی را در مقایسه با سفرهای پيشين او متفاوت تحلیل و تفسیر کرده و آن را در چارچوبی متمایز درک و فهم می‌کنند.
تحولات مربوط به فلسطین و مردم ستم‌دیده و مقاوم غزه به خودی خود ارتباطی به روابط و همکاری‌های ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ندارد؛ اما آنجا و آن هنگام که رژیم صهیونیستی به انتحار سیاسی دست زد و حادثه تروریستی در کنسولگری جمهوری اسلامی در دمشق را رقم زد و مقامات این رژيم پس از عملیات وعده صادق مراکز هسته‌ای ایران را به حمله نظامی تهديد کردند، زمزمه‌هایی مبنی بر تغییر شرایط گذشته و روابط ایران و آژانس شنیده شد.
درست در همین زمان بود که «سرتیپ پاسدار احمد حق‌طلب» فرمانده سپاه حفاظت و امنیت مراکز هسته‌ای کشور اعلام کرد: «اگر رژیم جعلی صهیونیستی بخواهد از تهدید حمله کردن به مراکز هسته‌ای کشورمان برای تحت فشار قرار دادن ایران استفاده ابزاری کند، تجدید نظر در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور می‌باشد.» این اظهارنظر به روشنی از اتفاقات جدید در منطقه و نحوه تعاملات ایران و آژانس حکایت می‌کند.
همچنین معطوف به تحولات جدید و مهم منطقه، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ایران در مصاحبه چند روز اخیر خود با «الجزیره» اظهار داشت: «در صورتی که رژیم صهیونیستی جسارت کند و به تأسیسات هسته‌ای ایران لطمه بزند، سطح بازدارندگی ما متفاوت خواهد شد. ما تصمیمی برای تولید بمب هسته‌ای نداریم، اما اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هسته‌ای خود را تغییر دهیم.»
در زمینه ارتباط حوادث اخیر منطقه با موضوع هسته‌ای ایران و آژانس، شخص مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز تأیید کرده است تحولات منطقه بر روی یکدیگر اثر گذاشته و روند شرایط دیگر مانند سابق پیش نمی‌رود. گروسی پس از پایان سفر به تهران در گفت‌وگو با «سی‌ان‌ان» در پاسخ به این پرسش که «آیا جنگ غزه کار آژانس با جمهوری اسلامی ایران را دشوار کرده است؟» این‌گونه جواب داد: «بله، تأثیرگذار بوده؛ چون ما در خلأ کار نمی‌کنیم. سطح تنش در حدی است که همه می‌دانیم تا چه میزان افزایش پیدا کرده است.»
مدتی پیش رافائل گروسی اعلام کرده بود شرایط جمهوری اسلامی ایران از حیث فنی و توانمندی‌های هسته‌ای شباهتی به سال ۲۰۱۵ ندارد و ایران سال ۲۰۲۴ به پدیده متفاوتی تبدیل شده است و از این حیث در پیش گرفتن دیپلماسی برای حل مسئله هسته‌ای ایران ضرورت پیدا کرده است. اما به نظر می‌آید به این جملات مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی باید این واقعیت قطعی رخ داده در منطقه غرب آسیا را نیز اضافه کرد که ماهیت و روند تحولات کنونی منطقه نیز در مقایسه با گذشته دچار تغییرات اساسی و بنيادين شده است؛ تحولاتی که به حتم به عرصه‌های دیگر نیز سرایت کرده است.
جمهوری اسلامی ایران همواره ثابت کرده است، در زمینه هسته‌ای بازیگری مسئولیت‌پذیر است. ایران در اجرای برجام نشان داد که بی‌کم و کاست به تعهدات هسته‌ای خودش پایبند بوده و طبق گزارش‌های ۱۶گانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کمترین تخلفی از خود بروز نداده است؛ اما پس از یک سال از خروج یک‌طرفه و غیرقانونی آمریکا از توافق هسته‌ای، جمهوری اسلامی ایران نیز تمام اقدامات اعتمادساز و داوطلبانه فراتر از موافقت‌نامه پادمان جامع از‌جمله اجرای کد اصلاحی ۳/۱ را موقتاً متوقف و استمرار همکاری خود را به تعهدات طرف مقابل منوط کرد؛ اما آژانس توقف اجرای کد ۳/۱ از طرف ایران را به‌مثابه اجرا نشدن موافقت‌نامه پادمان تلقی کرد و رافائل گروسی هم متعاقباً در گزارش‌ها و مصاحبه‌های رسمی و رسانه‌ای خود جمهوری اسلامی ایران را به عنوان ناقض توافقات معرفی کرد.
به طور طبیعی مادامی که طرف مقابل به تعهدات خود برنگردد، جمهوری اسلامی ایران روند فنی و توانمندی‌های تکنیکی هسته‌ای خود را افزایش خواهد داد؛ هر چند آژانس و برخی کشورها ممکن است از این رفتار ایران روایت و تفسیر دیگری ارائه کنند.
برای نمونه، گروسی در همان مصاحبه گفته شده با سی‌ان‌ان در پاسخ به این پرسش که «شما ژانویه گذشته گفتید ایران اورانیوم غنی‌شده کافی برای تولید چند سلاح اتمی دارد. آیا این هشدار همچنان پابرجاست؟» ادعا کرد: «بله همینطور است و چه بسا بیشتر؛ چون آنها به غنی‌سازی اورانیوم ادامه می‌دهند.»
نگاه و نظر جمهوری اسلامی ایران همواره ثابت و منطقی بوده است؛ ایران مایل است در چارچوب و مسیری سازنده و فنی و البته غیر سیاسی روابط خود را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه دهد؛ اما شرط آن این است که آژانس و شخص مدیر کل از رویکرد سیاسی در این زمینه فاصله بگیرند. ایران تمایل دارد در چارچوب توافق هسته‌ای به تعهدات برجامی خود عمل کند؛ اما مشروط بر آنکه تحریم‌های ظالمانه‌ای که با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای وضع شده و حتی افزایش نیز پیدا کرده است، برطرف شود. در غیر این صورت، ایران روز به روز به توانمندی‌های هسته‌ای خود ادامه خواهد داد و کمترین وقعی به تحلیل و تفسیرهای مقامات آژانس و سایر دولت‌های دیگر نمی‌گذارد. خاصه شرایط جدید و نگران‌کننده منطقه و تداوم رفتارهای خصمانه رژیم جعلی صهیونیستی ممکن است به طور اصولی و مبنایی، جمهوری اسلامی ایران را در مسیر تغییر دکترین هسته‌ای خود نیز قرار دهد؛ رویکرد جدیدی که در دوره اخیر بارها مسئولان کشورمان تکرار کرده‌اند.