صبح صادق >>  تاریخ >> صفحه تاریخ
تاریخ انتشار : ۰۷ خرداد ۱۴۰۳ - ۱۲:۵۷  ، 
شناسه خبر : ۳۶۰۱۸۳
پایگاه بصیرت / سیدمهدی حسینی/ گروه تاریخ
در تقویم تاریخی انقلاب اسلامی آزادسازی خرمشهر در سوم خرداد ۱۳۶۱ بازتاب گسترده‌ای داشت. در پی پیروزی ایران، صدام رئیس‌جمهور بعثی حاکم بر عراق بسیار از سران ارتش متجاوز را به دلیل شکستی که متحمل شده بودند، توبیخ کرد. در برخی از آثار منتشر شده توبیخ و تنبیه آن چنان شدت داشت که از آن به زلزله در ارتش عراق یاد کرده‌اند. برای نمونه، در بخشی از گزارش‌ها آورده‌اند: «در تیرماه سال ۱۳۶۱ برابر با جولای ۱۹۸۲ یک دادگاه نظامی صحرایی غیر علنی در بصره تشکیل شد. وزیر دفاع «عزت ابراهیم الدوری» معاون سیاسی صدام، رهبران حزب بعث و چندین نفر از اعضای ستاد فرماندهی نیروهای مسلح عراق که عمدتا از وابستگان صدام بودند در این دادگاه که شبیه دادگاه ویلهلم کایتل و هیتلر بود، شرکت داشتند. جلسه محاکمه هم مملو از داد و فریاد و فحش و ناسزا بود.»
در واقع فتح خرمشهر ضربه سیاسی محکمی به بدنه رژیم بعث حاکم بر عراق وارد کرد و اعدام فرماندهان نیز صرفا واکنشی عصبی به اتفاق پیش‌آمده بود. علاوه بر آن فرآیند اعدام‌ها پس از هر شکستی تکرار می‌شد و امکان سقوط بصره وجود داشت. صدام از عملکرد ارتش خود بسیار ناراحت و ناراضی بود و «کامل جابر» در این زمینه می‌گوید: «پس از بازپس‌گیری خرمشهر توسط ایرانی‌ها، صدام فرماندهان سپاه سوم را در روز ۲۷ می ۱۹۸۲ برای اعطای نشان شجاعت به کاخ ریاست‌جمهوری در بغداد فراخواند؛ اعطای نشان به فرماندهانی که با دست خالی از جبهه خرمشهر باز گشته بودند. بعد از پایان مراسم رسمی و بیرون کردن خبرنگارها از محل جلسه، صدام خطاب به این فرماندهان گفت: من از مقاومت شما «محمره» (خرمشهر) راضی نیستم. اعطای این مدال‌ها به شما صرفا اقدامی برای تسکین افکار عمومی است. آرزو می‌کنم در بند محمره (خرمشهر) کشته می‌شدید، ولی عقب‌نشینی نمی‌کردید. آیا شما واقعا لیاقت دریافت نشان شجاعت را دارید؟ نه اصلا ًندارید. وجدان من آرام نمی‌گیرد مگر وقتی که سرهای له شده شما را زیر تانک‌ها ببینم.»
«سرهنگ رضا البصیری» که روز سوم خرداد در خرمشهر بود، از مشاهداتش در بصره چنین می‌گوید: «وزیر دفاع در بصره در قرارگاه سپاه سوم بود. پس از سقوط خرمشهر تصمیم به ترک بصره و عزیمت به بغداد گرفت، ولی قبل از حرکت تمامی افسران عالی‌رتبه باقیمانده از نبرد خرمشهر را اعدام کرد. سرهنگ احمد زیدان نیز از جمله این ۱۵ افسر بود... در کنار وزیر دفاع نشسته بودم که کسی آمد و آهسته به او گفت: «‌اعدام تمام شد و همه را در نزدیکی النشوه دفن کردیم.»
آزادسازی خرمشهر برای رژیم بعثی صدام سیاه‌ترین ایام بود؛ به گونه‌ای که «رفیق السامرایی» نوشته است سال ۱۹۸۲(۱۳۶۱) برای صدام سالی سخت بود. در واقع عقب راندن بعثی‌ها از خرمشهر حکم شکستی را داشت که وجهه عراق را فرو ریخت و موقعیت بصره را هم به خطر انداخت. پس از عملیات «الی ‌بیت‌المقدس» بود که وضعیت داخلی ایران رو به بهبودی و ثبات امنیتی پیش رفت و ضد انقلاب‌ها فرار را بر قرار ترجیح دادند.