روز ۴ ژوئیه (۱۴ تیر) را «ریشی سوناک» نخستوزیر انگلیس برای برگزاری انتخابات زودهنگام در نظر گرفت. این انتخابات در حالی در مسیر برگزاری قرار گرفته است که حدود سه ماه پیش از این، تعداد قابل توجهی از کرسیهای شورای شهر حزب حاکم، طی انتخابات به حزب رقیب، یعنی «حزب کارگر» واگذار شده است. چنین مسئلهای در کنار دیگر موارد میتواند کار را برای محافظهکاران سختتر کرده و حاکمیت این حزب در مجلس عوام انگلستان را پس از ۱۴ سال به خطر بیندازد. در ادامه چرایی ضعف حزب حاکم و دلایل این تصمیمگیری برای انتخابات زودهنگام بیان میشود. همانطور که ذکر شد، حزب محافظهکار حدود ۱۴ سال چه بهصورت اکثریت قاطع، مانند سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ و چه بهصورت ائتلاف، مانند سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۷ توانسته است قدرت را برای خود حفظ کرده و دولت را اداره کند. این در حالی است که حزب کارگر از ۲۰۱۰ تا کنون توانایی بروز و ظهور دوباره را مانند سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۵ که به رهبری «تونی بلر» صورت گرفته بود، نداشته است؛ حال پس از مدتها شواهد حاکی از آن است که حزب کارگر از هر زمان دیگری برای کسب بیشترین تعداد کرسی در پارلمان و در آخر کسب جایگاه نخستوزیری در این کشور آمادهتر است؛ اما سؤالی که مطرح میشود، آن است که چرا و چگونه پس از ۱۴ سال این فرصت برای حزب کارگر فراهم شده است تا بتواند رقیب جدی خود، یعنی حزب محافظهکار را شکست دهد؟در پاسخ به این پرسش میتوان به سه مورد اصلی که سبب ضعف محافظهکاران شده است، اشاره کرد:
اوضاع نابسامان سیاسی و استعفای پیدرپی نخستوزیران: میتوان گفت بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۶ که انگلیس با نخستوزیری «دیوید کامرون» اداره میشد، انگلیس با وجود برخی مشکلات اقتصادی، وضعیت نسبتاً پایداری داشت؛ اما با روی کار آمدن «ترزا می» وضعیت برای محافظهکاران کمی تغییر یافت؛ زیرا طرح برگزیت که طی یک همهپرسی شکننده پیروز شده بود، در عمل به دلیل وجود اختلافات گسترده سبب شکلگیری شکستهای پیاپی سیاسی و در آخر عدم موفقیت در عملی کردن طرح شد و استعفای ترزا می را با خود به همراه داشت. پس از استعفای ترزا می، شخصیت جنجالی حزب حاکم، یعنی جانسون به قدرت رسید که توانست پروژه برگزیت را به سرانجام برساند؛ اما مسئله «پارتی گیت» و رعایت نکردن شرایط کرونایی از سوی جانسون بهگونهای خشم شهروندان این کشور را برانگیخت که سبب استعفای این نخستوزیر نیز شد. پس از آن «لیزتراس» به نخستوزیری رسید که به دلیل کنترل نکردن فشارهای اقتصادی، تنها دو ماه توانست این مقام را حفظ کند و از سال ۲۰۲۲ تا کنون «ریشی سوناک» نخستوزیری را به عهده دارد که در این دوره نیز بریتانیا شرایط بسیار ملتهبی را به دلیل سوء مدیریت او تجربه میکند.
رشد مسلمانستیزی و همراهی با رژیم صهیونیستی: رژیم صهیونیستی در میان محافظهکاران در مقایسه با سایر احزاب از محبوبیت بیشتری برخوردار است که این مسئله بیارتباط با روابط مالی و اقتصادی این حزب با لابیهای یهود در این کشور نیست. همچنین مسئله نژادپرستی سالیان سال است که در کشورهای اروپایی به یک چالش جدی بدل شده است و اقلیتهای دینی و نژادی، همچون مسلمانان و شهروندان کشورهای دیگر، نظیر هند و پاکستان در این کشورها به ویژه انگلیس، مورد ظلم واقع میشوند. همچنین، باید توجه داشت حمایت حزب حاکم و دولت این کشور از نسلکشی در فلسطین اشغالی سبب رشد نارضایتیهای گستردهای شده است؛ بهگونهای که میتوان گفت مسلمانان ساکن در این کشور دیگر تمایلی به احزاب موجود، همچون محافظهکار و کارگر ندارند و قصد ایجاد جریانی مستقل از این دو جریان را دارند که این خود معادلات سیاسی را تا حدودی به هم میزند، هرچند همچنان مسلمانانی در این کشور هستند که از حامیان حزب کارگر هستند و رویکرد جدید این حزب درباره توقف جنگ در غزه میتواند تا حدودی رأی مسلمانان این کشور را به خود جذب کند.
مشکلات جدی اقتصادی: مدتی است که اقتصاد انگلیس دچار ضعف محسوسی شده است و بسیاری منشأ این ضعف را سیاستهای غلط محافظهکاران، همچون خروج از اتحادیه اروپا و سوء مدیریت نخستوزیران و همچنین سیاستهای غلط مالیاتی میدانند. درباره این بحث میتوان به آمار مرکز آمارهای ملی انگلیس (ONS) که هر ماه وضعیت اقتصاد کشور را گزارش میکند، اشاره کرد. طبق آمار این مرکز رشد اقتصادی انگلیس از ۰/۴ درصد در ماه مارس گذشته به صفر درصد در ماه آوریل رسیده است. بر اساس این گزارش، شاخص ساختوساز ۱/۴ درصد و تولید ۰/۹ درصد کاهش داشته است. همچنین، در این گزارش آمده است: «بانک مرکزی انگلیس از دو سال پیش که تورم در پی سیاستهای بحثبرانگیز دولت لیز تراس به ۱۱ درصد رسید، نرخ بهره پایه را با هدف جلوگیری از تشدید اوضاع، ۱۴ مرتبه افزایش داد و از ۰/۱ درصد به ۵/۲۵ درصد رساند. بهاینترتیب ماهانه صدها پوند به اقساط وام مسکن انگلیسیها اضافه شده و مردم را بهطورجدی با بحران هزینههای زندگی مواجه کرده است.» هرچند ریشی سوناک وعده اصلاح این امور را پس از پیروزی در انتخابات داده است؛ اما نظرسنجیها نشان میدهد، حدود نیمی از مردم دیگر به محافظهکاران برای اداره کشور اعتماد ندارند.
جمعبندی
با توجه به موارد بیان شده، تصمیم ریشی سوناک برای انتخابات زودرس را میتوانیم یک فرار رو به جلو، اما پر ریسک تلقی کنیم؛ چراکه معمولاً انتخابات زودرس با دو هدف، یعنی جلب حمایت عمومی و جلوگیری از بدتر شدن اوضاع صورت میگیرد؛ البته فشار حزب رقیب نیز در تسریع زمان برگزاری انتخابات بیتأثیر نیست و از آنجایی که نمایندگان فعلی حزب حاکم با سیاستهای دولت کاملاً همسو نیستند و طبق آمارها در مجموع ۷۵ نماینده آنها در انتخابات سراسری پیش رو در انگلیس نامنویسی نکردهاند و حزب حاکم در صدد آن است که ترکیب جدید نمایندگان خود در مجلس عوام را با افراد جدید جایگزین کند که شاید این ترکیب جدید سبب همراهی بیشتر شود و این کار بتواند تا حدودی میل مردم را به پیروزی دوباره محافظهکاران بیشتر کند، میتوان گفت هر دو هدف بیان شده مورد توجه قرار گرفته است؛ ولی موضوع اصلی آن است که ضعفهای اصلی محافظهکاران که شامل سیاست غلط مالی، حمایت از ظالمانی همچون رژیم صهیونیستی، عدم ثبات سیاسی، اختلافات درونحزبی و شکلگیری جنبشهای دانشجویی بهاندازهای است که بتواند سبب پیروزی دوبارهٔ حزب کارگر در ۱۴ تیرماه بشود.