دوم اردیبهشت سال 1358 شمسی، امام خمینی طی فرمانی به شورای انقلاب اسلامی، رسما تاسیس «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» را اعلام کردند.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در همان روزهای اول پیروزی انقلاب اسلامی به سبب ضرورت حراست از انقلاب، با راهنمایی و فرمان امام خمینی مبنی بر نگهبانی از انقلاب اسلامی تشکیل شد. تشکیل این نهاد مقدس دفاعی، نظامی و حماسی از تیز‌بینی‌ها و آینده‌نگری‌های امام خمینی برخاسته بود و بعدا روشن شد که تشکیل این نهاد، تا چه حد توانست مفید باشد و از انقلاب اسلامی حراست نماید. به همین دلیل بود که دشمنان انقلاب اسلامی از همان ابتدا نسبت به تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واکنش و حساسیت نشان دادند و علیه این نهاد به توطئه‌های تبلیغاتی و جنگ روانی پرداختند.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اولین اطلاعیه‌ای که بعد از تاسیس منتشر کرد، وظایف کلی سپاه را چنین توصیف کرد: ا ـ کمک به اجرای امور انتظامی، امنیتی و تعقیب و درگیری عناصر ضدانقلاب 2ـ مبارزه مسلحانه علیه جریان‌های مسلحانه ضدانقلاب 3ـ دفاع در برابر حملات و اشغالگری‌های عوامل یا قوای بیگانه در داخل کشور 4ـ همکاری و هماهنگی موثر با نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مطابق آیین نامه‌های مربوطه 5ـ تربیت و آموزش اخلاقی و عقیدتی و سیاسی و نظامی اعضای سپاه 6ـ حمایت از نهضت‌های رهایی‌‌‌‌‌بخش و حق‌طلبانه مستضعفان جهان تحت نظارت رهبری انقلاب 7ـ کمک در اجرای فرامین انقلاب اسلامی و دادگستری دولت جمهوری اسلامی 8 ـ مشورت و استفاده از نیروهای انسانی و تخصصی سپاه به هنگام بروز بلایا و حوادث غیرمترقبه کمک به پیشبرد طرحهای عمرانی دولت جمهوری اسلامی ایران به منظور استفاده هر چه بیشتر از نیروی سپاه پاسداران.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در زمینه نگهبانی از انقلاب اسلامی، از همان ابتدا بار سنگینی بر دوش گرفت و اساسا تاسیس این زمینه کارنامه بسیار درخشانی از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی باقی مانده است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سالهای نخست انقلاب اسلامی در هر عرصه‌ای که توسط عوامل ضدانقلاب به آشوب کشیده می‌شد، حضور فعال و قاطع داشت و به سرعت، دشمنان انقلاب را سرکوب می‌کرد. در جنگ تحمیلی نیز نقش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بسیار درخشان و تعیین کننده بود. همچنان که در حفاظت از چهره‌های موثر انقلاب نیز پاسداران نقش اساسی داشته و دارد. علاوه بر همه اینها، سپاه در سازندگی و عمران میهن نیز بسیار فعال بوده است.
اکنون سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یکی از اساسی‌ترین نهادهایی است که موجب ترس دشمنان از تهاجم به میهن اسلامی است.