دیپلمات های ارشد ایران، چین و روسیه درحالی ۲۴ اسفندماه در پکن برای احیای مذاکراتی جدید درباره گره‌گشایی از پرونده مذاکرات هسته‌ای و موضوع رفع تحریم ها گردهم آمدند که در پایان این نشست معاونان وزرای خارجه سه کشور با صدور یک بیانیه مشترک با اشاره به ضرورت لغو تمامی تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه، تاکید کردند که تعاملات دیپلماتیک، سیاسی و گفتگوی مبتنی بر اصل احترام متقابل، تنها گزینه عملی و معتبر در پرونده احیای برجام و رفع تحریم‌های ایران است.
در این نشست چین، ایران و روسیه، آخرین وضعیت موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها را به‌طور مفصل مورد بحث و بررسی قرار دادند. سه کشور بر ضرورت لغو تمامی تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه تأکید کردند. سه کشور مجددا تاکید کردند که تعاملات دیپلماتیک، سیاسی و گفتگوی مبتنی بر اصل احترام متقابل، تنها گزینه عملی و معتبر در این خصوص است. سه کشور همچنین بر اهمیت اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، شامل زمانبدی‌های مندرج در آن، تاکید کرده و از طرف‌های ذی‌ربط خواستند تا از انجام هر اقدامی که موجب تشدید وضعیت شده اجتناب کنند تا فضا و شرایط مناسب برای تلاش‌های دیپلماتیک ایجاد شود.
نشست پکن به ریاست «ماجائوشو» معاون وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین و با مشارکت «کاظم غریب آبادی» معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و «سرگی الکسویچ ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه، برگزار شد.
«اسماعیل بقایی» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام کرد نشست سه جانبه ایران-چین-روسیه در سطح معاونان وزارت امور خارجه سه کشور، با تمرکز بر تحولات مرتبط با موضوع هسته‌ای و رفع تحریم‌ها در چارچوب رایزنی‌های مستمر جمهوری اسلامی ایران با طرف‌های مختلف برنامه‌ریزی شد.
کاظم غریب‌آبادی پس از پایان این نشست یک روزه با اشاره به عضویت دائم چین و روسیه در شورای امنیت سازمان ملل متحد و حضور آنها در جمع اعضای فعلی برجام، رایزنی های انجام شده را بسیار مهم و ضروری توصیف کرد.
چین با ایفای نقش کلیدی در این نشست اعلام کرد شورای امنیت نباید تصمیمات شتاب زده علیه ایران بگیرد. مائو نینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین در کنفرانس مطبوعاتی جمعه ۱۴ مارس (۲۴ اسفند) خود با اشاره به نشست مشترک سه جانبه چین، ایران و روسیه درباره موضوع هسته ای ایران به میزبانی پکن، از ارائه پیشنهادهای پنج گانه چین از سوی وانگ یی وزیر امور خارجه این کشور برای کمک به روند حل مساله هسته‌ای ایران خبر داد.
وی افزود: سه طرف در خصوص موضوع هسته‌ای ایران تبادل نظر عمیقی داشتند و بیانیه مشترکی صادر کردند و بار دیگر تاکید کردند که تعامل و گفت وگوی سیاسی و دیپلماتیک تنها گزینه موثر و عملی است و از طرف‌های ذی‌ربط خواستند تا از انجام هر اقدامی که موجب تشدید وضعیت شده، اجتناب کنند تا فضا و شرایط مناسب برای تلاش‌های دیپلماتیک ایجاد شود.
چین انگیزه‌های خاص خود را برای ورود به دیپلماسی مرتبط با ایران دارد. پس از میانجی‌گری موفقیت‌آمیز میان عربستان سعودی و ایران در سال ۲۰۲۳، چین به دنبال فرصت‌های بیشتری برای تقویت تصویر خود به عنوان یک قدرت بزرگ مسئول است. پکن اما ضمن حمایت از اجرای کامل برجام، بر ضرورت رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران تأکید دارد؛ به‌ویژه آن دسته از تحریم‌هایی که فعالیت‌های اقتصادی عادی مانند بانکداری و بیمه را تحت تأثیر قرار داده‌اند. در مجموع، چین با اتخاذ سیاستی متعادل میان حمایت از ایران و حفظ روابط خود با غرب، به دنبال حفظ ثبات منطقه‌ای و جلوگیری از تشدید بحران است.
مسکو نیز تهدید علیه تاسیسات هسته ای ایران را غیرقابل قبول دانست. وزارت امور خارجه روسیه در پایان مذاکرات سه‌جانبه این کشور، ایران و چین در پکن درباره موضوع هسته‌ای تهران اعلام کرد: در این نشست درباره چشم انداز و امکان یافتن راه حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت با لحاظ کردن منافع طرفین بحث و بررسی شد.
کرملین تأیید کرده است که روسیه آماده است «هر آنچه که در توان دارد» برای تسهیل مذاکرات انجام دهد. این اقدام نشان‌دهنده تغییری بزرگ در فرآیندهای دیپلماتیک است و روسیه را به عنوان یک بازیگر کلیدی در این عرصه معرفی می‌کند.
همزمان با نشست پکن، نامه ترامپ به ایران ارسال و از سوی انور قرقاش دیپلمات با تجربه اماراتی به وزیر خارجه ایران تسلیم شد. و همان روز آمریکا تحریم های جدید را علیه ایران اعمال کرد که نشان دهنده تناقض در سیاست های دولت ترامپ و مدعی مذاکره است. ترامپ همچنین در واکنش به نشست پکن، گفت که شاید این نشست درباره کاهش تنش های هسته ای باشد. اتحادیه اروپا نیز دیپلماسی را تنها راه حل دانست اما خواستار پایبندی ایران به برجام شد.
«آنورا ال‌انونی» سخنگوی کمیسیون اروپا در امور خارجه و سیاست امنیتی همان روز ۲۴ اسفند در واکنش به نشست سه جانبه ایران، چین و روسیه در پکن تاکید کرد که هیچ جایگزین موثری برای حل‌وفصل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران وجود ندارد. ال‌نونی افزود: «ما نشست سه‌جانبه میان چین، ایران و روسیه را که از طرفین توافق هسته‌ای ایران هستند، مورد توجه قرار داده‌ایم. هیچ جایگزین موثری برای حل‌وفصل دیپلماتیک این مساله وجود ندارد. اتحادیه اروپا همچنان کانال‌های ارتباطی را برای حل‌وفصل دیپلماتیک این موضوع باز نگه می‌دارد.»
این مواضع اتحادیه اروپا درحالی صورت می گیرد که تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) نشست های موضوع محور و متداوم با ایران درباره نقشه راه و سناریوهای پیش رو آغاز کرده اند. اما در همان حال نیز تلاش می کنند تا در شورای امنیت سازمان ملل با همکاری ایالات متحده آمریکا فشارها را بر ایران افزایش دهند.
در شرایطی که تروئیکای اروپایی در میانه سرگردانی از سیاست های احتمالی دونالد ترامپ دست به دامان هشدار درباره استفاده از مکانیسم ماشه شده اند و ایالات متحده نیز همزمان با اتخاذ سیاست فشار حداکثری بر ایران برای امتحان مسیرهای دیپلماتیک به میانجی گری روسیه یا متحدان عربی خود دل بسته، ایران، چین و روسیه تلاش می کنند نقش متوازنی را در این شطرنج پیچیده بازی کنند. در این قالب، جمهوری اسلامی ایران، روسیه و چین می توانند با شکل دهی به یک تروئیکای جدید علیه یکجانبه گرایی آمریکای ترامپ در برابر اقدامات یکجانبه ائتلاف آمریکایی- اروپایی نقش متفاوتی را ایفا کنند.
همچنین نشست پکن، هماهنگی سه کشور را دربرابر فشارهای غرب افزایش داد. حمایت از پایان تحریم ها، مخالفت با تهدید نظامی، تاکید بر دیپلماسی با محور برجام و تداوم همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی از نتایج این اجلاس بود. بنابراین به نظر می‌رسد نشست سه جانبه در پکن بخشی از راهکار مبتکرانه تهران در مواجهه با سیاست یکجانبه‌گرایانه آمریکا باشد؛ به نحوی که این ابتکار راهبردی را می توان یک مسیر تازه برای ایجاد یک تروئیکای جدید در عرصه بین المللی تحلیل کرد.