ترامپ در حالی برای دومین مرتبه وارد کاخ سفید شد که از محورهای اصلی سیاست‌های وی را اجرای راهبرد امنیت ملی آمریکا یعنی مقابله با اتحاد و همگرایی ایران، روسیه و چین تشکیل می‌داد. برآوردهای اطلاعاتی، اقتصادی، نظامی و امنیتی آمریکا حکایت از آن داشت که همگرایی این سه کشور به صورت دو جانبه و سه جانبه تهدیدی بزرگ برای منافع و امنیت ملی و جایگاه جهانی آمریکاست چرا که کشورهای مذکور از ناظمان و بانیان نظم نوین چند جانبه گرایی جهانی به جای یکجانب گرایی آمریکا هستند. بر اساس همین راهبرد ترامپ مجموعه‌ای از سیاست‌ها را در قبال این کشورها در پیش گرفت. در یک سوی معادله ترامپ برآن بوده که تا معکوس سیاست ویلسون رئیس جمهور سابق آمریکا که با حل اختلافات با چین به دنبال مهار شوروی سابق بودف را اجرا نماید بگونه‌ای که با مذاکره و جتی دادن امتیازاتی به روسیه در اوکراین، مسکو را از پکن دور سازد. در همین راستا نیز مذاکراتی میان طرفین در عربستان برگزار شد.
از فشار و تهدید گرفته تا مذاکره و ادعای تعامل، در حالی صورت گرفت که یک هدف اصلی از آن مطرح بوده و آن برهم زدن انسجام و تعاملات میان ایران، روسیه و چین بوده است
از سوی دیگر آمریکا در کنار اعمال برخی محدودیت‌های اقتصادی علیه چین، تقویت ژاپن و کره جنوبی و رویکرد تعاملی با تایوان برآن بوده تا تمامی نقاط راهبردی چین را هدف قرار دهد که اقدام آمریکا علیه پانان و نیز تاکید بر تسلط بر گرینلند در این راستا قابل ارزیابی است. آمریکا حلقه تکمیلی این فرایند را اجرای تعرفه‌های اقتصادی علیه 185 کشور قرار داد در حالی که محور آن را دور سازی کشورها از چین تشکیل می‌دهد. در قبال ایران نیز ترامپ در نخستین روز کاری با اشاره به نقش و ارتباط ایران با چین و روسیه و آنچه نقش منفی ایران در معادلات خاورمیانه نامیده، از اعمال فشار حداکثری علیه ایران سخن گفت. واکنش قاطع ایران در برابر فشار حداکثری آمریکا، زمینه ساز عقب گرد ترامپ از رفتارهای ادعایی گردید که نتیجه آن نیز رویکرد آمریکا به سناریوهای مهار از طریق مذاکره بوده است. اقدام ترامپ مبنی بر ارسال نامه به تهران و نیز اصرار وی بر انجام مذاکره مستقیم با ایران در این چارچوب قابل ارزیابی است در حالی که ابتکار عمل ایران در انتخاب عمان به جای امارات و نیز تاکید بر رد مذاکره مستقیم و رویکرد به مذاکره غیر مستقیم این معادلات را نیز با ناکامی همراه ساخت. مذاکره‌ای که در عمان برگزار گردید و طرف ایرانی به پردازش میزان جدیت و صداقت آمریکایی‌ها در مذاکرات پرداخت که خود سندی بر اقتدار ایران در معادلات جهانی است.
در نهایت آنکه مجموع این تحرکات از فشار و تهدید گرفته تا مذاکره و ادعای تعامل، در حالی صورت گرفت که یک هدف اصلی از آن مطرح بوده و آن برهم زدن انسجام و تعاملات میان ایران، روسیه و چین بوده است. ترامپ با این رویکرد در ماه‌های ابتدایی ورودش به کاخ سفید در حالی به دنبال نمایش قدرت بویژه برای تثبیت موقعیت خود در داخل است که برایندها از روند تحولات شکست زودهنگام این طراحی را نشان می‌دهد.
از تعاملات دو جانبه تا همگرایی سه جانبه
طراحی آمریکایی‌ها برای شکاف میان بزرگان نظم نوین جهانی در حالی صورت گرفت که ایران، جین و روسیه با درایت و عقلانیت راهبردی به مقابله با این وضعیت پرداخته‌اند. روابط میان ایران و روسیه در هفته‌های اخیر شاهد تحرکات گسترده‌ای براساس همگرایی راهبردی بوده است. در حالی که معاهده راهبردی ایران و روسیه در همان شب آغاز ریاست جمهوری ترامپ امضا گردید که در تحولی مهم در اجرایی شدن این معاهده، دومای دولتی (مجلس سفلی) فدراسیون روسیه روز سه‌شنبه ۱۹ فروردین ۱۴۰۴ لایحه دولت این کشور در زمینه امضای معاهده جامع راهبردی با جمهوری اسلامی ایران را تصویب کرد.همچنین در این پیوند، ولادیمیر جباروف معاون اول کمیته امور بین الملل شورای فدراسیون روسیه گفت: شورای فدراسیون روسیه ۱۶ آوریل ۲۰۲۵ برابر با ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ معاهده مشارکت راهبردی روسیه و ایران را بررسی می کند؛ سناتورها از آن حمایت خواهند کرد.درمقابل در تهران نیز قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی از دولت خواست تا لایحه توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه را هرچه زودتر به مجلس ارائه کند تا خارج از نوبت رسیدگی شود. در همین حال کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی در روسیه با نیکلای اسپاسکی معاون بین الملل شرکت دولتی روس اتم، دیدار و درباره توسعه مناسبات دوجانبه در عرصه انرژی اتمی گفت‌وگو کرد. از سوی دیگر گزارش ها از توافق و تلاش ایران و روسیه برای اجرایی سازی هر چه سریع‌تر خط رشت -آستارا حکایت دارد.
در حوزه روابط ایران و چین نیز دو کشور با ارتباطات گسترده توسعه روابط و نهایی سازی توافقنامه راهبردی 25 ساله میان طرفین را در دستور کار قرار داده‌اند. در چارچوب همین تعاملات نیز کاظم غریب آبادی، معاون امور حقوقی و بین المللی وزیر امور خارجه با ماجائوشو، معاون وزیر امور خارجه چین دیدار و گفتگو کرد.طرفین در این دیدار در خصوص آخرین وضعیت روابط دوجانبه و راهکارهای توسعه و تقویت آن، تقویت همکاری و هماهنگی در سطح بین‌المللی و آخرین وضعیت گفتگوهای هسته‌ای و رفع تحریم به تبادل نظر پرداختند.
در چارچوب همین تعاملات بر اساس معادلات منطقه، یو شیائویونگ فرستاده ویژه وزارت امور خارجه چین در امور افغانستان با مجید تخت روانچی معاون وزیر امور خارجه ایران در امور سیاسی دیدار و درباره موضوعات مربوط به افغانستان و نگرانی‌های مشترک در این زمینه رایزنی کرد. قابل توجه آنکه ایران و چین بر هم‌افزایی برای حفاظت از محیط زیست و گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر در نشست وزرای بریکس تاکید کردند.در همین حال علی اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل در دیدار با زونگ پی‌وو، سفیر جمهوری خلق چین در تهران بر گسترش روابط راهبردی بین ایران و چین تاکید کرد. قابل توجه آنکه به رغم تلای آمریکا برای اجرای فشار حداکثری در حوزه انرژی با محوریت برهم زدن خرید نفت ایران توسط چین، شواهد از استمرار و گسترش این روابط حکایت دارد.
همزمان با مذاکرات میان روسیه و آمریکا، برخلاف طراحی آمریکایی‌ها، روسیه نه تنها از پکن دور نگردیده بلکه بر توسعه مناسبات میان طرفین تاکید کرده است. اخیرا وانگ یی وزیر امور خارجه چین در کاخ کرملین با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دیدار کرد. وی در این دیدار تأکید کرد: همکاری میان روسیه و چین به هیچ‌وجه متوجه کشورهای دیگر نیست و اجازه هیچ گونه مداخله خارجی را نیز نخواهد داد.پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز در این دیدار گفت که برنامه غنی و مناسبی برای سفر شی جین پینگ رئیس جمهور چین به روسیه در ماه مه آماده شده است.
نقطه اوج شکست ترامپ در ایجاد شکاف میان ایران، روسیه و چین را در برگزاری نشست‌های سه جانبه آنها و همراهی همه جانبه پکن و مسکو با حقوق هسته ای ایران و محکوم سازی فشار حداکثری علیه تهران تشکیل می‌دهد. در همین راستا در اسفندماه نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه به ریاست معاون وزیر امور خارجه جمهوری خلق چین و با مشارکت معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و نیز معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه برگزار شد. در پایان این نشست سه جانبه بیانیه‌ای 8 بندی منتشر شد که نشانگر پیوند همه جانبه سه کشور بویژه در برابر سیاست‌های بحران‌ساز و تفرقه افکنانه آمریکا است. در ادامه همین روند نیز نشست سه کشور اخیرا در مسکو و در استانه مذاکرات ایران و آمریکا برگزار شد. میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین نشست سه‌جانبه ایران، چین و روسیه در مسکو را سازنده، مفید و نشانه‌ای از تعامل مؤثر برای پیشبرد اهداف مشترک در زمینه برنامه هسته‌ای ایران توصیف کرد.«کاظم غریب‌آبادی» معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پیامی در شبکه ایکس، این نشست را سازنده توصیف کرده و با اشاره به تفاهمات صورت‌گرفته در نشست پیشین پکن، نوشت: هیأت‌های کارشناسی در نشست مسکو دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود را درباره مسیر پیش‌رو، تحولات مربوط به برنامه هسته‌ای، رفع تحریم‌ها و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به اشتراک گذاشتند.در ادامه حمایت از ایران، پکن از آمریکا خواست د در مذاکرات هسته‌ای با ایران «صداقت» نشان دهد. روسیه نیز به آمریکا درباره هرگونه رویکرد خصمانه و غیر اصولی در قبال ایران به آمریکا هشدار داده است.
با توجه به این تحولات به صراحت می توان دریافت که رسما سیاست ترامپ برای برهم دن مناسبات ایران، چین و روسیه با شکست مواجه شده است که نمود آن را در جوسازی‌ها و به بازی رسانه‌ای آمریکا برای کم رنگ سازی این شکست می‌توان مشاهده کرد که اقدامی همچون ادعای واشنگتن پست مبنی بر عدم حضور نماینده آمریکا در عمان در صورت مستقیم نبودن مذاکرات، اعمال تعرفه 145 درصدی آمریکا علیه چین و نیز ادعای آمریکایی‌ها مبنی بر اعمال تحریم‌های گسترده علیه روسیه در صورت به توافق نرسیدن با آمریکا و تمدید تحریم های یک ساله روسیه در این چارچوب قابل ارزیابی است.
به هر تقدیر با عنایت به این فرایند‌ها می توان گفت که اقدام آمریکا در اعمال تعرفه‌های سنگین علیه چین، اصرار بر بازی دوگانه مذاکره و تهدید در قبال ایران و روسیه نه برگرفته از قدرت این کشور بلکه نشات گرفته از شکست‌های آن از جمله در حوزه برهم زدن روابط این سه کشور است که روند تحولات نیز بیانگر استمرار ناکامی‌ها و شکست‌های آمریکا در اجرای این سیاست‌هاست که به زودی ابعاد گسترده آن آشکار خواهد شد بویژه آنکه ایران، روسیه و چین دریافته‌اند که هرگونه دل بستن به وعده‌های آمریکا و فاصله گرفتن از تعاملات سه جانبه تشدید فشارها و زیاده خواهی‌های آمریکا را به همراه خواهد داشت و تنها راه مقابله با این وضعیت ماندن در میدان نبرد تا انتهاست.