اظهارات تازه دونالد ترامپ در مصاحبه با نشریه تایم، از امکان توافق با ایران سخن گفته و حتی احتمال دیدار با سران ایران را مطرح کرده است. او مدعی شده که میتواند کاری را انجام دهد که «هیچکس دیگری قادر به انجام آن نیست». با این حال، بلافاصله با اشاره به احتمال اقدام نظامی در صورت عدم توافق، چهره واقعی سیاست فشار حداکثری خود را نیز به نمایش گذاشته است؛ موضعی که اندیشه رهبر معظم انقلاب در مذاکره با آمریکا را یادآور میشود که مذاکره تنها در صورتی میتواند توجیهپذیر باشد که از موضع قدرت، عزت و حفظ منافع ملی صورت گیرد.
اظهارات تازه دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در مصاحبه با نشریه تایم مبنی بر آمادگی برای دیدار با سران جمهوری اسلامی ایران و تأکید بر احتمال دستیابی به توافق، بار دیگر موضوع مذاکره با آمریکا را در کانون توجهات قرار داده است. این سخنان، هرچند در ظاهر حامل پیامهای مثبت برای حلوفصل اختلافات است، اما با توجه به غیرقابلپیشبینی بودن رفتار سیاسی ترامپ و سابقه اقدامات خصمانه او علیه ایران، نیازمند تحلیل دقیق و هوشیاری کامل است. در این راستا، اندیشه رهبر معظم انقلاب، بهعنوان چراغ راه، لزوم اتخاذ رویکردی هوشمندانه، عزتمند و مبتنی بر منافع ملی را بیش از پیش برجسته میسازد.
ترامپ: اگر توافقی حاصل نشود، من نفر اول(جنگ) خواهم بود
ترامپ در این مصاحبه با لحنی که به نظر میرسد ترکیبی از اعتمادبهنفس و تهدید است، از امکان توافق با ایران سخن گفته و حتی احتمال دیدار با سران ایران را مطرح کرده است. او مدعی شده که میتواند کاری را انجام دهد که «هیچکس دیگری قادر به انجام آن نیست». با این حال، بلافاصله با اشاره به احتمال اقدام نظامی در صورت عدم توافق، چهره واقعی سیاست فشار حداکثری خود را نیز به نمایش گذاشته است؛ ترامپ در پاسخ به سوال خبرنگار درباره عملکرد نظامی نتانیاهو ابراز کرده: «ممکن است او وارد جنگ [با ایران] شود، اما ما قرار نیست به جنگ کشیده شویم. البته اگر نتوانیم به توافق برسیم، من ممکن است با میل خود وارد جنگ شوم. اگر توافقی حاصل نشود، من نفر اول خواهم بود.» این دوگانگی در گفتار، نشاندهنده همان ویژگیای است که رهبر معظم انقلاب بارها به آن اشاره کردهاند: غیرقابل اعتماد بودن آمریکا و لزوم پرهیز از خوشبینی سادهلوحانه به وعدههای این کشور.
ترامپ: فکر میکنم ما با ایران به توافق خواهیم رسید
هر چند ترامپ با تأکید بر اینکه «فکر میکنم ما با ایران به توافق خواهیم رسید» و با اشاره به توانایی انحصاری خود در این زمینه، بهنوعی نشان میدهد که از سیاست فشار حداکثری دولت بایدن فاصله گرفته و رویکردی عملگرایانهتر را پیشنهاد میدهد. این تغییر لحن در ورود به جنگ با ایران و هشدار به نتانیاهو درباره پیامدهای ماجراجویی نظامی، نشاندهنده درک واقعبینانهتر واشنگتن از هزینههای سنگین تقابل نظامی با ایران است. جمهوری اسلامی، با تکیه بر قدرت دفاعی و نفوذ منطقهای خود، توانسته معادلات بازدارندگی را بهگونهای شکل دهد که حتی چهرهای مانند ترامپ، که به تصمیمات غیرقابلپیشبینی شهره است، به مذاکره بهجای تقابل روی آورده است.
اعلام آمادگی ترامپ برای دیدار با سران ایران، پیامی روشن به جامعه جهانی است که ایران بهعنوان یک قدرت غیرقابلچشمپوشی در منطقه، در مرکز توجه دیپلماسی جهانی قرار دارد. این موضوع نهتنها دستاورد سیاست مقاومت فعال ایران در برابر فشارهای غرب است، بلکه فرصتی برای تهران فراهم میکند تا با حفظ اصول خود، از جمله دفاع از حق حاکمیت و استقلال، در مذاکرات احتمالی آینده از موضع قدرت وارد شود. البته، تجربه مذاکرات گذشته، از جمله برجام، نشان داده که هرگونه گفتوگو با آمریکا باید با هوشیاری کامل و تضمینهای عینی همراه باشد تا از تکرار بدعهدیهای واشنگتن جلوگیری شود. البته این فرصت برای ایران شکل گرفته که از چنین اظهاراتی برای نشان دادن حسن نیت خود و در عین حال، افشای ماهیت غیرقابل اعتماد آمریکا بهرهبرداری کند. با توجه به موضعگیری اینچنینی ترامپ، هرگونه مذاکره احتمالی باید با شروط صریح و تضمینهای عملی همراه باشد که مانع تکرار بدعهدیهای گذشته شود.
نقش کلیدی تقویت توان داخلی در افزایش قدرت چانهزنی ایران
با این وجود نباید از این موضوع غفلت کرد که از منظر اندیشه رهبر معظم انقلاب، مذاکره با آمریکا تنها در صورتی میتواند توجیهپذیر باشد که از موضع قدرت، عزت و حفظ منافع ملی صورت گیرد. ایشان بارها تأکید کردهاند که آمریکا به دنبال مذاکره برای حل مشکلات نیست، بلکه از آن بهعنوان ابزاری برای تحمیل خواستههای خود و تضعیف استقلال کشورها استفاده میکند. در این چارچوب، سخنان ترامپ باید بهمثابه یک تله سیاسی هم ارزیابی شود که در پسِ ظاهر دیپلماتیک آن، اهداف خطرناکی نهفته است. از یک سو، او با طرح احتمال توافق و دیدار، تلاش میکند افکار عمومی داخلی و جهانی را به نفع خود مدیریت کند و از سوی دیگر، با تهدید به اقدام نظامی، بهدنبال ارعاب و وادار کردن ایران به پذیرش شرایط یکجانبه است.
این موضوع را هم باید در نظر داشت که اظهارات ترامپ درباره نتانیاهو و تمایل به جلوگیری از کشیده شدن آمریکا به جنگ با ایران، نشاندهنده وجود اختلافات در محور آمریکا-اسرائیل است. این شکاف میتواند بهعنوان یک فرصت استراتژیک برای ایران مورد استفاده قرار گیرد تا با تقویت دیپلماسی فعال، فشارهای رژیم صهیونیستی برای ایجاد درگیری نظامی را خنثی کند. در این راستا، تأکید رهبر معظم انقلاب بر تقویت توان داخلی، بهویژه در حوزه اقتصاد مقاومتی و قدرت دفاعی، نقش کلیدی در افزایش قدرت چانهزنی ایران در برابر چنین تهدیداتی دارد.