▼ حرف روز
خطوط قرمز مذاکرات
یکی از واژه‌های پرتکرار در مذاکرات مختلف، از جمله مذاکرات ایران و آمریکا، «خطوط قرمز» است. به‌طور طبیعی، خط قرمز در مذاکرات به حوزه‌هایی اطلاق می‌شود که طرف ذی‌نفع مذاکره، ورود به آن‌ها را کاملاً منتفی می‌داند. خطوط قرمز معمولاً محدود هستند و آن‌قدر گسترده نیستند که جایی برای مذاکره باقی نگذارند.در مذاکرات اخیر بین ایران و آمریکا در موضوع هسته‌ای، خطوط قرمز ایران شفاف و حداقلی است؛ اما طرف آمریکایی و بوق‌های تبلیغاتی آن‌ها، به‌گونه‌ای القا می‌کنند که ایران خواسته‌های زیادی دارد و باید از آن‌ها دست بردارد.در ادامه، نگارنده تلاش میکند برخی از خطوط قرمز ایران در مذاکرات اخیر را مورد اشاره قرار دهد. لازم به ذکر است موارد زیر به‌صورت تحلیلی و بر اساس منطق جمهوری اسلامی ایران استخراج شده و برای اطلاع دقیق از خطوط قرمز مذاکرات هسته‌ای، نیاز به منابع خبری دست‌اول داریم:
نخستین خط قرمز ایران، که در حال حاضر نیز چالش‌های زیادی حول آن شکل گرفته، حق غنی‌سازی اورانیوم در داخل کشور است. در بند چهارم NPT به‌صراحت آمده است: «هیچ چیز در این معاهده نباید به معنی تأثیرگذاری بر حق مسلم تمامی اعضای این پیمان برای تولید، تحقیق و استفاده از انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز، بدون تبعیض و مطابق با بندهای یک و دو این پیمان باشد.» در حال حاضر، بسیاری از کشورها از جمله برزیل، آرژانتین، ایتالیا، بلژیک و... بر پایه همین قانون فعالیت غنی‌سازی انجام می‌دهند و تأکید شده که هیچ‌گونه تبعیضی بین کشورها در این زمینه وجود ندارد.
تحقیق و توسعه از دیگر خطوط قرمز ایران است، چراکه پذیرش محدودیت در این زمینه به‌معنای عقب‌ماندن تدریجی در مسیر علمی و در نهایت، توقف فعالیت‌های غنی‌سازی خواهد بود؛ که این موضوع با اصل حق غنی‌سازی در تعارض است.
برگشت‌پذیری تعهدات در صورت نقض عهد از سوی طرف مقابل، یکی دیگر از خطوط قرمز ایران است. اگر طرف مقابل، همان‌گونه که پیش‌تر از برجام خارج شد، در مذاکرات فعلی نیز بدعهدی کند، باید این امکان برای ایران وجود داشته باشد که به‌سرعت مقابله‌به‌مثل کند.
خط قرمز دیگر ایران، تأمین سوخت مورد نیاز است؛ یعنی سوخت نیروگاه بوشهر، راکتور تحقیقاتی تهران و یا مواد مورد نیاز برای تولید رادیوداروها باید تأمین شود.
البته خطوط قرمز دیگری نیز وجود دارد که به موضوع هسته‌ای مربوط نمی‌شود اما در این مذاکرات باید مدنظر قرار گیرد؛ مثلاً در موضوعات غیرهسته‌ای مانند برنامه موشکی، ایران وارد مذاکره نمی‌شود. همچنین بازرسی از مراکز نظامی خاص ایران، با هیچ بهانه‌ای ـ از جمله بهانه هسته‌ای ـ قابل‌پذیرش نیست.
همان‌گونه که مشاهده می‌شود، خطوط قرمز ایران بر اساس منطقی روشن و حداقلی تنظیم شده و نظام و مردم ایران بر ایستادگی بر این خطوط، همفکر و هم‌نظر هستند.(علی کارگر)
▼ گزارش روز
از خرمشهر نظامی تا خرمشهر اقتصادی
خرمشهر را خدا آزاد کرد، اما با مشارکت مردم و با دستان آن‌ها. این جمله تاریخی، معنایی فراتر از یک پیروزی نظامی دارد؛ گواهی است بر قدرت اراده ملت در لحظات حساس تاریخ. فتح خرمشهر صرفاً نتیجه تاکتیک‌های نظامی متعارف یا ابزارهای کلاسیک جنگ نبود، بلکه نقطه عطفی در تاریخ دفاع مقدس بود؛ نقطه‌ای که در آن، با تکیه بر مردم و کنار گذاشتن قالب‌های سنتی جنگ، فصلی نو از مقاومت فعالانه شکل گرفت. مردمی که نه‌تنها در میدان نبرد، بلکه در پشت جبهه، با همت، پشتیبانی و حضور بی‌دریغ خود، سرنوشت یک ملت را تغییر دادند.
از این منظر، خرمشهر تنها یک شهر نیست؛ یک نماد است. نمادی از آنچه می‌توان با اتکا به توان مردم، امید به پیروزی و باور به تغییر مسیرهای سنتی محقق ساخت. اگر آزادسازی خرمشهر با تغییر رویکرد در جنگ ممکن شد، بی‌تردید خرمشهرهای اقتصادی نیز با دگرگونی در نگرش اقتصادی ما و عبور از مسیرهای متعارف اقتصاد دولتی، امکان‌پذیر خواهند بود. شرط تحقق این هدف، مردمی‌سازی اقتصاد است؛ رویکردی که بنیان آن بر مشارکت گسترده مردم در تولید، سرمایه‌گذاری، تصمیم‌سازی و توسعه استوار است.
تجربه‌های درخشان پس از انقلاب، در نهادهایی چون جهاد سازندگی، بنیاد مسکن و بنیاد مستضعفان، نشان داد که اعتماد به مردم نه‌تنها ممکن است، بلکه ضامن آبادانی و توسعه واقعی است. این نهادها، برخاسته از دل مردم و هم‌سو با نیازهای آنان، با بسیج منابع مردمی و همت جوانان، جانی تازه به مناطق محروم کشور بخشیدند. مردمی‌سازی در این تجربه‌ها، فقط یک شعار نبود؛ بلکه راهکاری عملی و اثربخش بود که کارآمدی خود را به‌خوبی اثبات کرد.
همین باور ریشه‌دار در ظرفیت‌های مردمی، موجب شد که رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۸۴ با درایت، سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی را ابلاغ کنند. این سیاست‌ها، با هدف گسترش مالکیت عمومی، کاهش تصدی‌گری دولت، و فراهم کردن بستر رقابت سالم در اقتصاد، راهبردی روشن برای عبور از چالش‌های اقتصادی با اتکا به مردم ترسیم نمودند. همان‌گونه که در دفاع مقدس، دشمن تنها زمانی به عقب رانده شد که مردم پا به میدان گذاشتند، در عرصه اقتصاد نیز چالش‌ها تنها با حضور واقعی و فعال مردم قابل‌حل خواهد بود.اقتصاد مقاومتی مفهومی بی‌روح نیست؛ زمانی جان می‌گیرد که به مردم میدان داده شود، همان‌گونه که در خرمشهر مردم میدان‌دار بودند. فتح خرمشهر اقتصادی ممکن است، اگر به مردم اعتماد کنیم و مسیر تصمیم‌گیری، تولید و توزیع را با مشارکت آنان هموار سازیم. تحقق شعار امسال که کلید رونق تولید بوده و زیربنای فتح خرمشهرهای اقتصادی است، نیز به دست مردم و با استفاده از سرمایه و نقدینگی آن‌ها امکان‌پذیر خواهد بود.(علی محمدی)
▼ حدیث دیگران
تاریخ ساز قرن بیستم
دکتر «مصطفی ایوب»، استاد مطالعات ادیان در دانشگاه «تامبل» آمریکا، امام را «بزرگ‌ترین شخصیت قرن بیستم» خواند و تأکید کرد که امام با نبوغ سیاسی و دینی خود، مفهوم ولایت فقیه را احیا و به‌گونه‌ای نو تفسیر کرد که الگوی جمهوری اسلامی ایران به جنبش‌های اسلامی جهان الهام بخشید. وی امام را نه فقط یک فرد، بلکه سازنده تاریخ توصیف کرد. از سوی دیگر، «فهمی هویدی» نویسنده سرشناس مصری، با اشاره به دستاوردهای امام، تأکید کرد که ایشان نظریه مارکسیستی «دین افیون ملت‌هاست» را باطل کرد و نشان داد که دین، عامل بیداری و تحرک ملت‌هاست. او امام را نماد مقاومت در برابر استکبار و احیاگر عزت ملت ایران دانست.
(از امروز تا ۱۳ خرداد، در این ستون، دیدگاه‌ها و نظرات اندیشمندان و صاحب نظران جهان درباره حضرت امام خمینی (ره) بازخوانی می‌شود.)
▼ اخبار
قدرت نمایی تسلیحات ایرانی در جهان
ایران با بیش از ۵۰ دستاورد نظامی در دوازدهمین نمایشگاه بین‌المللی تسلیحات بلاروس (MILEX) حضور یافته است. این نمایشگاه از ۳۱ اردیبهشت تا ۳ خرداد در «مینسک» برگزار می‌شود و همزمان نمایشگاهی مشابه در «مالزی» نیز در حال برگزاری است که غرفه ایران با استقبال قابل توجه روبه‌رو شده است. حضور پررنگ ایران در نمایشگاه‌های دفاعی جهان باعث افزایش چشمگیر تولیدات بومی و توسعه همکاری‌های نظامی با کشورهای مختلف شده است. رسانه‌های بین‌المللی، از جمله «جروزالم پست»، مشارکت ایران در این نمایشگاه را بخشی از تلاش کشورهای ضدغربی برای ایجاد نظم جهانی جدید ارزیابی کرده‌اند. پایگاه خبری «بلتا» نیز گزارش داده که بیش از ۱۵۰ شرکت و ۷۵۰ نوع سلاح در این رویداد حضور دارند و رایزنی‌های نظامی ایران و بلاروس برای توسعه همکاری‌ها ادامه دارد.
شکاف ترامپ و نتانیاهو عمیق‌تر شد
به گزارش «پالتیکو»، روابط میان «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا، و «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی، به مرحله‌ای از تنش رسیده که حتی حادثه کشته شدن دو کارمند سفارت این رژیم نیز نتوانسته آن را ترمیم کند. منابع آگاه می‌گویند اختلافات بر سر جنگ غزه، ایران و خواسته‌های بی‌پایان تل‌آویو، ترامپ را به‌سوی همکاری نزدیک‌تر با اعراب خلیج فارس سوق داده است. در حالی که ترامپ همچنان خود را حامی اسرائیل می‌داند، اطرافیانش از رویکرد نتانیاهو ناراضی‌اند. تصمیم ترامپ برای سفر نکردن به اراضی اشغالی، نادیده گرفتن مخالفت تل‌آویو با مذاکرات با ایران و تاکید بر یهودستیزی در خاک آمریکا، همگی نشانه‌هایی از فاصله‌گیری او از نتانیاهو هستند. پالتیکو می‌نویسد که بسیاری در دولت ترامپ این شرایط را فرصتی برای پایان جنگ غزه و پیشبرد دیپلماسی با تهران می‌دانند؛ در حالی که نتانیاهو خواهان ادامه تنش‌هاست.
حمله رژیم صهیونیستی به ایران فاجعه‌آفرین است
«جان کری» وزیر خارجه اسبق آمریکا، در واکنش به گزارش‌ها درباره برنامه رژیم صهیونیستی برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، گفت:« رژیم صهیونیستی توانایی نابود کردن کامل این تأسیسات را ندارد و چنین حمله‌ای می‌تواند به تحولات خطرناکی منجر شود.»او افزود: «رژیم صهیونیستی می‌تواند به تأسیسات آسیب بزند، اما این امر روندی بسیار خطرناک‌تر را رقم خواهد زد.» کری همچنین درباره مذاکرات جاری ایران و آمریکا گفت: «ترامپ در مسیر درستی برای رسیدن به توافق جدید قرار دارد و امیدوار است توافقی مشابه برجام حاصل شود.» وی همچنین از سیاست‌های اقلیمی دولت ترامپ انتقاد کرد و گفت: «چین در این زمینه بسیار پیشرفته‌تر عمل میکند.»
واشنگتن دیگر آقای جهان نیست!
«جی‌دی ونس»معاون رئیس‌جمهور آمریکا، در مراسم فارغ‌التحصیلی آکادمی نیروی دریایی آمریکا گفت: «سلطه بی‌رقیب ایالات متحده در جهان به پایان رسیده و کشورهایی مانند چین و روسیه در حال رقابت در تمام عرصه‌ها، از فضا و دریا گرفته تا فناوری و زنجیره تأمین هستند.»
به گزارش «آسوشیتدپرس»، ونس تأکید کرد: «دولت ترامپ متعهد به حفظ برتری نظامی و فناوری آمریکاست و تنها در صورتی نیروهای نظامی را به میدان می‌فرستد که اهداف مشخصی تعریف شده باشد.» او با انتقاد از جنگ عراق و مأموریت‌های بی‌پایان گذشته، از طرح بایدن برای ساخت اسکله کمک‌رسانی در غزه به‌شدت انتقاد کرد.
هوش مصنوعی در خدمت کاهش مصرف انرژی
«احسان چیت‌ساز» معاون سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی توسعه فاوا وزارت ارتباطات، از اجرای پروژه بهینه‌سازی مصرف انرژی با کمک هوش مصنوعی در سه‌ماهه آینده خبر داد. به گفته وی:«این طرح بخشی از راهبرد توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور است که هدف آن مدیریت ناترازی انرژی با استفاده از ابزارهای هوشمند است.» چیت‌ساز با اشاره به توسعه شبکه ملی اطلاعات، تأکید کرد: «ایجاد زیرساخت‌های پایدار مانند مراکز داده و توسعه 5G از اولویت‌های وزارت ارتباطات است.» وی همچنین از راه‌اندازی صندوق‌های پروژه و ابزارهای پوشش ریسک ارزی برای جذب سرمایه در حوزه دیجیتال خبر داد. چیت‌ساز افزود: «تاکنون نزدیک به ۶۹.۵ درصد پیشرفت در شبکه ملی اطلاعات حاصل شده و ایجاد قطب‌های داده در مشهد، اصفهان و تهران در دست اجراست.» وی در پایان گفت: «اقتصاد دیجیتال ایران تنها ۴.۹ درصد از اقتصاد ملی را پوشش می‌دهد و هدف برنامه هفتم، رسیدن به ۱۰ درصد است.»
▼ اخبار کوتاه
◄ رئیس پژوهشگاه فضایی ایران از قرار گرفتن ماهواره «ناهید ۲» در صف پرتاب خبر داد. «وحید یزدانیان» اعلام کرد: «ساخت مجموعه‌ای از ماهواره‌های پژوهشی با هدف آزمون زیرسیستم‌های ماهواره‌ای آغاز شده و تاکنون ۹۷ درصد این زیرسیستم‌ها در داخل کشور تولید می‌شود.» وی از ساخت ماهواره‌های پژوهش ۱ تا ۴ با مشارکت بخش خصوصی و دانشگاهی خبر داد و افزود: «ماهواره پژوهش ۵ نیز در مرحله تعریف است.همچنین ماهواره «پارس ۲» به‌زودی وارد صف پرتاب می‌شود تا توسعه فضایی کشور شتاب بیشتری گیرد.»
◄سرپرست شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران از افزایش بیش از دو برابری ظرفیت ذخیره‌سازی گاز کشور خبر داد. «بهنام میرزایی» اعلام کرد:« با بهره‌برداری از طرح‌های توسعه‌ای در سراجه قم و شوریجه، ظرفیت ذخیره‌سازی گاز ایران به بیش از ۴.۵ میلیارد مترمکعب در سال خواهد رسید. این پروژه‌ها برای مدیریت ناترازی گاز در فصول سرد طراحی شده‌اند. همچنین برای نخستین‌بار، کمپرسورهایی با فشار ۳۴۵ بار در داخل کشور ساخته شده‌اند.» میرزایی از طرح‌های گسترده دیگر مانند پروژه گنبد نمکی نصرآباد کاشان و احداث خطوط انتقال جدید نیز به‌عنوان بخشی از تحول در صنعت گاز یاد کرد.
◄«ایران‌ایر» اعلام کرد:«هما» با ورود دو فروند «ایرباس »A330 به ناوگان خود، گامی مهم در تحول صنعت هوایی کشور برداشت. این دو هواپیمای پهن‌پیکر که به ناوگان هما پیوست، نمادی از توان و عزم ملی در صنعت هوانوردی کشور است.این پروژه که بخشی از برنامه نوسازی ناوگان هوایی هما است، ظرفیت عملیاتی شرکت را به‌طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
◄نشریه «وال‌استریت ژورنال» گزارش داد ایران و آمریکا در دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم در رم، در تلاش‌اند به یک تفاهم سیاسی اولیه برای تدوین چارچوب توافق نهایی دست یابند. این تفاهم، مشابه توافق موقت پیش از برجام در سال ۲۰۱۳ توصیف شده است. اختلاف اصلی همچنان بر سر میزان غنی‌سازی اورانیوم باقی مانده و بدون حل آن، پیشرفتی حاصل نخواهد شد. این گزارش می‌افزاید توافق چارچوبی می‌تواند در فضای سیاسی فعلی به نفع ایران باشد و فشار رژیم صهیونیستی را کاهش دهد، اما هنوز هیچ تضمینی برای دستیابی به توافق نهایی وجود ندارد.
◄یک قاضی فدرال آمریکا با صدور حکمی، موقتاً مانع اجرای سیاست دولت ترامپ برای محدود کردن پذیرش دانشجویان بین‌المللی در دانشگاه «هاروارد» شد. این اقدام، بخشی از فشارهای دولت ترامپ علیه این دانشگاه به دلیل حفظ استقلال علمی‌اش توصیف شده است. دانشگاه هاروارد هشدار داده بود که اجرای این سیاست، به بیش از ۷۰۰۰ دانشجوی خارجی آسیب فوری وارد میکند. هاروارد در شکایتی رسمی تأکید کرد: «هاروارد بدون دانشجویان بین‌المللی، دیگر هاروارد نیست.»
◄وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز کاهش برخی تحریم‌ها علیه سوریه را صادر کرد. وزارت خارجه آمریکا این اقدام را برای پیشرفت سوریه مهم دانست و اعلام کرد که بر اساس قانون «قیصر»، معافیت‌هایی برای افزایش سرمایه‌گذاری در این کشور صادر شده است.