مراسم اربعین، فراتر از یک رویداد مذهبی ـ سیاسی، به صحنه‌ای برای نمایش ظرفیت‌های مردمی در حل مسائل بزرگ، از جمله چالش‌های اقتصادی تبدیل شده است. میلیون‌ها نفر از داخل و خارج کشور در این رویداد شرکت می‌کنند و بخش عمده هزینه‌ها، خدمات و پشتیبانی آن از همت و سرمایه اجتماعی مردم تأمین می‌شود. هزاران موکب‌دار، خیر، کسب‌وکار محلی و داوطلب با منابع شخصی و مشارکتی، شبکه‌ای خودجوش از خدمات را شکل می‌دهند که امتداد آن از کشورهای شرقی ایران تا شهرهای عراق کشیده شده و پهنه‌ای گسترده از سرزمین دو کشور را دربر می‌گیرد.
مدل اربعین ثابت می‌کند که با جلب اعتماد و انگیزه مردم، می‌توان در کوتاه‌ترین زمان، بزرگ‌ترین حجم خدمات را بدون بار مالی سنگین بر دوش دولت فراهم کرد. این تجربه نشان می‌دهد سرمایه اجتماعی در حل بحران‌های اقتصادی، بازسازی پس از بلایای طبیعی و حتی پیشبرد پروژه‌های زیرساختی نقش کلیدی دارد. هم‌افزایی بین مردم و کسب‌وکارهای خرد در اربعین، از طریق تقویت بخش واقعی اقتصاد (مصرف)، رونق موقتی اما گسترده‌ای به مشاغل محلی می‌دهد و چرخه مالی قابل توجهی را بدون نیاز به سرمایه‌گذاری دولتی به حرکت درمی‌آورد. این رویداد نمونه‌ای زنده از اقتصاد مقاومتی در عمل است؛ جایی که وابستگی به منابع دولتی به حداقل می‌رسد و اتکای اصلی به توان داخلی مردم است.
البته این مدل بدون آسیب نیست. نبود برنامه‌ریزی هماهنگ می‌تواند باعث هدررفت منابع مردمی، تکرار خدمات موازی، اسراف یا فشار بیش از حد بر زیرساخت‌های شهری و روستایی شود. همچنین، اگر این مشارکت‌ها فقط به صورت مقطعی و هیجانی باقی بماند و الگوی حاصل از آن در سایر حوزه‌ها تعمیم نیابد، فرصت طلایی مردمی‌سازی از دست می‌رود. با این وجود، آسیب‌ها در برابر فرصت‌های حاصل از اربعین، به مثابه قطره در برابر دریا هستند.
اقتصاد اربعین به ما می‌آموزد که دولت‌ها می‌توانند با تسهیل‌گری، شفافیت و جلب اعتماد، ظرفیت‌های مردمی را در مدیریت پدیده‌های بزرگ اقتصادی فعال کنند. این مدل می‌تواند برای مقابله با بحران‌های ملی مانند کمبود منابع، حوادث طبیعی یا حتی تأمین مالی پروژه‌های کلان عمرانی به‌کار گرفته شود؛ آن هم در شرایطی که رهبر معظم انقلاب تأکید ویژه‌ای بر مردمی‌سازی اقتصاد دارند. البته کلید موفقیت، انتقال روحیه داوطلبی و همبستگی اجتماعی اربعین به سایر عرصه‌هاست تا اقتصاد کشور، در شرایط محدودیت بودجه‌های دولتی، با مشارکت فراگیر و امیدآفرین مردم، رشد و توسعه یابد.
تجربه اربعین نشان می‌دهد که با اعتماد به مردم و استفاده از ظرفیت‌های مردمی، می‌توان پدیده‌های بزرگ اقتصادی را مدیریت کرد. مهم‌ترین درس این است که دولت‌ها باید به‌عنوان تسهیل‌گر عمل کنند و نقش مردم را در فرآیندهای اقتصادی پررنگ سازند. مراسم اربعین نمونه‌ای موفق از مردمی‌سازی اقتصاد است که می‌تواند الگویی برای سایر چالش‌ها باشد. با تقویت این مدل، می‌توان به توسعه‌ای پایدار و مقاوم در برابر بحران‌ها دست یافت.