ترامپ از اینکه اروپاییان به بازنده اصلی جنگ اوکراین تبدیل شوند، ابایی ندارد و بار‌ها این نبرد را خطایی بزرگ و جبران‌ناپذیر از سوی دولت بایدن و دموکرات‌ها قلمداد کرده است. پیام نشست آلاسکا روشن است: روز‌های خوشی در انتظار قاره سبز نیست.
بیانیه اخیر اتحادیه اروپا در مورد نشست آلاسکا، فریاد بلند نارضایتی آنها از پیامد‌های احتمالی این دیدار برای اوکراین و اروپا است. پیش از این نشست، اروپایی‌ها نگرانی‌های استراتژیک خود را در مذاکرات فشرده با مارک روبیو، وزیر خارجه آمریکا، به روشنی بیان کرده بودند. حالا، بیم آنها از یک توافق دوجانبه بین واشنگتن و مسکو، که منافع آنها را نادیده می‌گیرد، بیش از پیش به واقعیت نزدیک شده است. اروپاییان از ابتدای حضور ترامپ در راس معادلات سیاسی و اجرایی واشنگتن، بار‌ها نسبت به رویکرد یکجانبه‌گرایانه رئیس‌جمهور جدید آمریکا نسبت به جنگ اوکراین نگران بوده و این مسئله را در مواضع آشکار و پنهان خود نیز ابراز نموده‌اند. با این حال چنین نگرانی و دغدغه‌ای اکنون تبدیل به یک کابوس واقعی برای اروپا شده است. اروپاییان که خود در خلق جنگ اوکراین و تقویت ابعاد میدانی آن نقش گسترده‌ای ایفا نموده‌اند، به وضوح می‌دانند که دغدغه‌های حداقلی آنها در معادله‌ای که ترامپ و پوتین در حال شکل دادن آن هستند مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
رمزگشایی از بیانیه اخیر اروپاییان
پس از دیدار پوتین و ترامپ در آلاسکا، رهبران اروپایی بیانیه‌ای صادر کردند که در آن بر لزوم تأمین امنیت قوی اوکراین برای حفاظت از استقلال و تمامیت ارضی‌اش تاکید شد. این بیانیه شامل سه نکته محوری است:
“روسیه حق مخالفت با پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا و ناتو را ندارد.”
“تغییر مرز‌های بین‌المللی با زور غیرقابل قبول است.”
“نباید هیچ محدودیتی بر توان نظامی اوکراین یا همکاری‌هایش با سایر کشور‌ها اعمال شود.”
این سه جمله به وضوح نشان می‌دهد که اروپا با نتایج احتمالی نشست آلاسکا مخالف است. جمله اول به طور ضمنی، طرح واگذاری بخشی از دونباس و کریمه به روسیه در ازای آتش‌بس را به چالش می‌کشد. با این حال، به نظر می‌رسد ترامپ و پوتین مدت‌هاست بر سر این فرمول به توافق رسیده‌اند و احتمالاً این موضوع یکی از نقاط تفاهم آنها در آلاسکا بوده است. اگر پایان جنگ اوکراین فقط به همین گزینه محدود شود، اروپاییان خود را بازنده میدان خواهند دید. گسترش نفوذ ژئواستراتژیک روسیه در قلب اروپا، کابوسی برای ۲۸ عضو اروپایی ناتو است. این در حالی است که آمریکا، کانادا و ترکیه، سه عضو دیگر ناتو، نسبت به این موضوع بی‌تفاوت‌تر به نظر می‌رسند. به عبارت بهتر، اروپا در این معادله نقش یک بازیگر منزوی را ایفا می‌کند. هر اندازه اروپاییان می‌خواهند خود را وارد معادله کنند، با بن‌بستی به نام کاخ سفید مواجه می‌شوند. حتی استقبال اروپاییان نسبت به برگزاری نشست سه جانبه پوتین، زلنسکی و ترامپ (نشست احتمالی آینده) نیز از روی نوعی اجبار دیپلماتیک و ظاهرسازانه بوده است.
عضویت اوکراین در ناتو: یک خط قرمز برای مسکو
تلاش اوکراین برای پیوستن به ناتو یکی از دلایل اصلی آغاز جنگ بود و روسیه آن را خط قرمز خود می‌دانست. در مذاکرات آلاسکا نیز این مسئله به وضوح مطرح شده و روسیه حتی در ازای الحاق بخشی از خاک اوکراین، حاضر به کوتاه آمدن از این خط قرمز نیست. علاوه بر این، برخی اعضای اروپایی ناتو اساساً با عضویت دائم اوکراین در این پیمان مخالفند. مثلاً فرانسه معتقد است اوکراین در بهترین حالت می‌تواند یک “شریک با اولویت” برای ناتو باشد. کشور‌هایی مانند مجارستان، اسپانیا، اسلوونی و یونان نیز نگرانی‌هایی دارند. آنها معتقدند عضویت اوکراین در ناتو به معنای فعال شدن خودکار بند ۵ اساسنامه ناتو (دفاع جمعی) است و قطعاً نمی‌خواهند ریسک درگیری مستقیم با روسیه را، آن هم به خاطر کشوری که قرار است حداقل ۲۰ درصد از خاکش را واگذار کند، بپذیرند! همین منطق در مورد عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا نیز صدق می‌کند. بسیاری از دولت‌های اروپایی، با وجود حمایت از روند پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا، نسبت به پذیرش کامل آن احتیاط دارند. پذیرش یک کشور بحران‌زده که هر لحظه ممکن است دوباره درگیر جنگ شود، پیامد‌های مثبتی برای اروپا نخواهد داشت. نباید فراموش کرد که اکثر اعضای اتحادیه اروپا همزمان عضو ناتو نیز هستند، و این همپوشانی، شانس عضویت اوکراین در هر دو نهاد را به شدت کاهش می‌دهد.
ترس اروپا از اعمال محدودیت‌های تسلیحاتی علیه اوکراین
مهم‌ترین بخش بیانیه اروپا مربوط به نگرانی از اعمال محدودیت‌های تسلیحاتی علیه اوکراین پس از آتش‌بس است. اروپاییان بدون وارد شدن به جزئیات، می‌گویند: “نباید هیچ محدودیتی بر نیرو‌های مسلح اوکراین یا همکاری آن با کشور‌های ثالث اعمال شود!” این جمله چه معنایی دارد؟ آیا قرار است واشنگتن و مسکو بر سر جلوگیری از تجهیز نظامی اوکراین در آینده معامله‌ای انجام دهند؟ پاسخ تا حدودی مثبت است! اروپایی‌ها به طور غیرمستقیم نگران اعمال تحریم‌های ثانویه آمریکا بر شرکت‌های واردکننده تسلیحات نظامی پیشرفته (سلاح‌های سنگین) به اوکراین هستند. به عبارت دیگر، کشور‌های اروپایی عضو ناتو می‌ترسند که آمریکا از قدرت خود در اعمال تحریم‌های ثانویه برای تضمین دادن به روسیه در دوران پس از جنگ اوکراین استفاده کند. نباید فراموش کرد که آمریکا به عنوان عضو ناتو و با تسلطی که بر سایر اعضا دارد، می‌تواند ابزار‌های تهدیدآمیزی را برای کنترل مناسبات تسلیحاتی اروپا و کی‌یف به کار گیرد.
آینده‌ای نگران‌کننده برای اروپا
شاید در بهترین حالت، اروپایی‌ها باید امیدوار به روی کار آمدن یک دولت دموکرات در آمریکا باشند که تعهدات ترامپ را در مورد پایان دادن به جنگ اوکراین نقض کند، اما در این صورت نیز روسیه بهانه لازم برای مواجهه مجدد با اوکراین را پیدا خواهد کرد. بنابراین، قاره سبز نگران یک بن‌بست استراتژیک دشوار است که به واسطه پیمان آتش‌بس احتمالی باید آن را بپذیرد. لحن بیانیه اروپاییان نشان می‌دهد که تقریباً هیچ یک از نگرانی‌های آنها در نشست آلاسکا در نظر گرفته نشده و به نوعی مارک روبیو، وزیر خارجه آمریکا، به اروپاییان بلوف زده است! بدون شک، اعضای اروپایی ناتو پس از نشست آلاسکا، با نگرانی بیشتری تحولات میدانی و محیطی جنگ اوکراین را دنبال می‌کنند. ترامپ از اینکه اروپاییان به بازنده اصلی جنگ اوکراین تبدیل شوند، ابایی ندارد و بار‌ها این نبرد را خطایی بزرگ و جبران‌ناپذیر از سوی دولت بایدن و دموکرات‌ها قلمداد کرده است. پیام نشست آلاسکا روشن است: روز‌های خوشی در انتظار قاره سبز نیست.