سخنان اخیر رهبر انقلاب درباره «اتحاد ملی» در بحبوحه تحولات منطقه‌ای، نقشه‌راهی روشن برای آینده کشور ترسیم کرد. اتحاد، واژه‌ای است که در طول تاریخ ایران همواره با مقاومت، پیشرفت و ایستادگی پیوند خورده، اما در دهه‌های اخیر گاهی فقط به عنوان یک شعار تکرار شده است. آ‌چه این بار متفاوت بود، شکل‌گیری خودجوش وحدت در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونی بود؛ جریانی برخاسته از دل جامعه، نه تحمیل‌شده از بالا. این پرونده می‌کوشد راه‌های حفظ و تعمیق این وحدت را بررسی کرده و ابعاد اجرایی نسخه‌ای را که رهبری در سخنرانی‌شان ترسیم کردند، به تصویر بکشد.
ایمان اسلامی بنیان وحدت واقعی
رهبر انقلاب در سخنانشان تأکید کردند که «ایمان اسلامی ملت» زیربنای اصلی وحدت است. در بسیاری از صحنه‌های بحران، آنچه مردم را گرد هم آورده نه الزامات سیاسی بلکه باور دینی مشترکشان بوده است. این ایمان، عنصر بی‌بدیلی است که در کنار عواطف ملی، زمینه‌ساز حرکت‌های بزرگ و تصمیم‌های تاریخی می‌شود. برای حفظ این عنصر، نیازمند تقویت آموزش‌های دینی، گسترش اخلاق اسلامی در رسانه‌ها و بازسازی رابطه نسل جوان با معنویت هستیم.
دانش ایرانی موتور پیشرفت و همبستگی
رهبری با اشاره به «دانش ایرانی» و نقش آن در اقتدار ملی، روشن ساختند که علم، نه‌تنها ابزاری برای توسعه، بلکه پیونددهنده‌ای برای جامعه است. تولید دانش در عرصه‌های راهبردی مثل فناوری نظامی، نانو، انرژی و پزشکی، موجب غرور ملی شده و جامعه را در برابر تبلیغات تفرقه‌افکنانه بیمه می‌کند. امروز باید با حمایت جدی از نخبگان، تأمین زیرساخت‌های پژوهشی، و ارتباط مؤثر بین دانشگاه و صنعت، این دانش را در خدمت انسجام ملی قرار داد.
اتحاد سرزمینی خط قرمز ملت
از مهم‌ترین خطوط قرمزی که در بیانات رهبری برجسته شد، مسئله «اتحاد سرزمینی» بود. در ماجرای جنگ اخیر، شاهد بودیم که حتی اقوام و مذاهب مختلف در ایران، یک‌صدا از تمامیت ارضی و استقلال کشور دفاع کردند. این همبستگی، پاسخ قاطعی بود به رسانه‌هایی که سال‌ها در پی تصویرسازی جعلی از گسست قومی در ایران بودند. دولت، رسانه و نهاد‌های فرهنگی باید با سرمایه‌گذاری فرهنگی در مناطق مرزی و تقویت عدالت منطقه‌ای، این انسجام را حفظ کنند.
ایستادگی در برابر دشمن وحدت در میدان عمل
آنچه وحدت را از شعار به شعور و سپس به عمل بدل می‌کند، ایستادگی در میدان‌های واقعی است. رهبری تأکید داشتند که دشمن در حال جنگ ترکیبی است؛ جنگی رسانه‌ای، اقتصادی، امنیتی و روانی. وقتی مردم در جریان حملات رژیم صهیونیستی، پشتیبان کامل پاسخ ایران شدند، نشان دادند که وحدت فقط در حرف نیست. ادامه این روحیه نیازمند شفاف‌سازی صادقانه دولت، پاسخگویی مسئولان و حضور فعال مردم در تصمیم‌گیری‌هاست.
پرهیز از اختلافات بی‌اهمیت راهبردی برای آرامش اجتماعی
رهبر انقلاب در کلامی هشدارگونه، نسبت به اختلافات سلیقه‌ای بی‌اهمیت هشدار دادند؛ دعوا‌های جناحی، چالش‌های زودگذر مجازی، و رقابت‌های سطحی سیاسی، سمّ مهلک وحدت‌اند. فضای رسانه‌ای کشور باید به‌جای دمیدن در این اختلافات، زمینه گفت‌وگوی ملی را تقویت کند. احزاب و گروه‌ها نیز باید بپذیرند که رقابت، نباید مانع همکاری بر سر منافع ملی باشد. این نکته کلیدی‌ست: سیاست‌ورزی باید در چارچوب منافع جمعی و زیر سایه آرامش اجتماعی صورت گیرد.
پیشرفت هدف وحدت نه پیامد آن
بسیاری تصور می‌کنند وحدت ملی فقط وسیله‌ای برای عبور از بحران‌هاست، در حالی‌که رهبر معظم انقلاب صراحتاً گفتند وحدت برای پیشرفت است. جامعه متحد، بهتر می‌تواند به اهداف اقتصادی، فناورانه، فرهنگی و رفاهی دست یابد. بنابراین، اگر وحدت را صرفاً برای دوره‌های بحران تعریف کنیم، در زمان صلح و ثبات، آن را از دست خواهیم داد. وحدت باید به یک فرهنگ دائمی در مدرسه، دانشگاه، رسانه و خانواده تبدیل شود.
گام‌های اجرایی برای تحقق نسخه وحدت
برای تحقق نسخه‌ای که رهبر انقلاب ارائه دادند، باید مجموعه‌ای از اقدامات عملی در نظر گرفت:
۱- رواج گفت‌و‌گو‌ها بین نخبگان فکری کشور حول مفهوم وحدت
۲- اصلاح سیاست‌های تمرکزگرایانه و توجه به توسعه متوازن
۳- تولید محتوای رسانه‌ای وحدت‌محور به زبان اقوام و نسل جوان
۴- تقویت دیپلماسی عمومی در تبیین مواضع رسمی در جهان
۵- آموزش مهارت گفت‌وگوی بین‌نسلی برای کاهش شکاف‌های اجتماعی
این گام‌ها اگر در سیاست‌گذاری عمومی نهادینه شوند، وحدت دیگر یک راهبرد اضطراری نخواهد بود، بلکه بخشی از زیست‌جهان روزمره ما خواهد شد.
اگرچه اتحاد ملی در بزنگاه‌هایی همچون جنگ ۱۲ روزه ایران و رژیم صهیونی جلوه‌ای عینی و الهام‌بخش یافته، اما این اتحاد نباید فقط در شرایط بحرانی فعال شود و پس از آن به فراموشی سپرده شود. نیاز امروز ما، تبدیل «وحدت» از یک شعار مناسبتی به یک «شعور اجتماعی نهادینه» است؛ شعوری که در عملکرد نهادها، در گفتار و کردار مسئولان، و در سلوک رسانه‌ها و گروه‌های مرجع بازتاب یابد.
پرهیز از دوقطبی‌سازی، کنار گذاشتن رقابت‌های فرسایشی و جناحی، گفت‌وگوی ملی میان اقشار و اندیشه‌ها، بازسازی سرمایه اجتماعی و توجه به مطالبات واقعی مردم، از الزامات نهادینه‌سازی اتحاد ملی است. چنان‌که رهبر انقلاب هم تأکید داشتند، نباید اجازه داد حاشیه‌ها، متن وحدت را تحت‌الشعاع قرار دهند.
اکنون که کشور با چالش‌های اقتصادی، فشار‌های بین‌المللی و تحولات منطقه‌ای مواجه است، تقویت انسجام داخلی یک ضرورت امنیتی، سیاسی و حتی اقتصادی است. بی‌تردید، اتحاد ملی سرمایه‌ای است که نه‌فقط در روز‌های سخت، بلکه در مسیر پیشرفت و توسعه نیز راهگشا خواهد بود. این موضوع اگر به فرهنگ عمومی تبدیل شود، نه‌تنها تداوم امنیت را تضمین می‌کند، بلکه پایه‌گذار اقتدار پایدار ملی در تراز تمدنی ایرانی اسلامی خواهد بود.