الف) ریشه‌های اصلی این وضعیت؛
1- تضعیف قدرت خرید در اقتصاد: کاهش درآمدهای واقعی خانوارها و افزایش هزینه‌های زندگی باعث شده خرید خودرو و مسکن برای بسیاری دشوار شود و تقاضا به طور قابل توجهی کاهش یابد.
2- محدودیت‌های تامین مالی: تسهیلات بانکی با نرخ بهره بالا و کمبود منابع باعث شده دریافت وام برای خرید خودرو و مسکن به هزینه‌ای سنگین تبدیل شود و انگیزه خریداران کاهش یابد.
3- بی‌ثباتی انتظارات تورمی و سیاسی: نبود ثبات در سیاست‌های اقتصادی و نگرانی‌های سیاسی، فضای عدم اطمینان را تشدید کرده و بسیاری از سرمایه‌گذاران و خریداران را از ورود به بازار منصرف ساخته است.
4- نوسان نرخ ارز: تغییرات پی‌درپی و شدید نرخ ارز ریسک سرمایه‌گذاری را بالا برده و موجب شده افراد به دنبال دارایی‌های کم‌ریسک‌تر مانند طلا و دلار بروند، نه خودرو و مسکن.
5- اختلالات سمت عرضه: سیاست‌های قیمت‌گذاری دستوری خودرو، کندی در اجرای پروژه‌های ساختمانی، و انباشت واحدهای فروش‌نرفته باعث کاهش عرضه موثر و افزایش فشار بر بازارهای مسکن و خودرو شده است.
ب) تاثیر افزایش نرخ ارز بر بازار خودرو و مسکن، بسیار زیاد است:
افزایش نرخ ارز باعث بالا رفتن هزینه واردات قطعات خودرو و مصالح ساختمانی شده که قیمت تمام شده را افزایش داده است. همچنین، افزایش نوسان ارز سرمایه‌ها را به سمت دارایی‌های ارزی و طلا سوق داده و این امر تقاضای خرید خودرو و مسکن را کاهش داده است؛ تحلیل‌ها پیش‌بینی می‌کنند رکود مسکن حداقل تا دو سال آینده ادامه داشته باشد.
ج) نتیجه نهایی وضعیت بازار چندان مثبت نیست:
بازار خودرو و مسکن، هم در تولید و هم در معاملات دچار رکود شده‌اند، اما هزینه‌ها همچنان در حال افزایش است؛ این ترکیب رکود تورمی بخشی، می‌تواند به سایر بخش‌های اقتصادی نیز سرایت کند و فشارهای اقتصادی را افزایش دهد. این شرایط نیازمند سیاست‌گذاری دقیق و هدفمند برای کنترل و اصلاح بازار است.
د) راه‌حل‌ها و پیشنهادات چیست:
1- تقویت قدرت خرید خانوار: با مهار تورم، افزایش درآمد و قدرت خرید مردم، به ویژه حمایت از اقشار کم‌درآمد، تقاضای موثر در بازار افزایش می‌یابد و روند رکود شکسته می‌شود.
2- تسهیل تامین مالی: فراهم کردن منابع مالی کافی و پایدار، باعث می‌شود مردم بتوانند وام‌های کم‌هزینه‌تری برای خرید خودرو و مسکن دریافت کنند و خریدها افزایش یابد.
3- تثبیت سیاست‌ها و پیش‌بینی‌پذیری: اتخاذ سیاست‌های اقتصادی و سیاسی شفاف و پایدار، فضای اطمینان را ایجاد کرده و ریسک سرمایه‌گذاری و معامله را کاهش می‌دهد.
4- اصلاح سیاست‌های عرضه: حذف قیمت‌گذاری دستوری،تسریع در اجرای پروژه‌های مسکن، مدیریت موجودی انباشت شده و حمایت از تولیدکنندگان واقعی و حل‌و‌فصل موضوع ناترازی‌ها، عرضه بازار را بهبود می‌بخشد.
5- مدیریت بازار ارز: کنترل نوسانات نرخ ارز و جلوگیری از سفته‌بازی و سوداگری در بازارهای مالی، موجب ثبات بیشتر بازارهای موازی و افزایش تمایل به سرمایه‌گذاری در بخش تولید می‌شود.
6- توسعه بازار سرمایه: هدایت سرمایه‌ها به سمت بازارهای مولد و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت به جای خرید دارایی‌های سفته‌بازانه، به رشد اقتصادی پایدار کمک خواهد کرد.
منبع: پرسمان سیاسی هفته شماره 19