شگردهاى رسانه‌اى امام خمینی (ره)

تاثیر پیام‌ها
بدون رسیدن پیام های رهبر یا رهبری هیچ انقلابی به پیروزی نمی رسد و این امر بدیهی است و حضرت امام علی رغم دوری از وطن راههای زیادی داشتند تا پیام های خود را به مردم برسانند. این پیام ها توسط شبکه روحانیون و مردم مبارز به سرعت تکثیر می شد و به اقصی نقاط مملکت می رسید. ولی در خارج از کشور چطور؟
اهمیت مصاحبه ها
تنها وسیله ای که در آنجا از لحاظ سرعت ترجمه و انتشار سریع در اختیار امام قرار داشت مصاحبه بود. تعداد آنها به نسبت تعداد سخنرانیها و پیامهای امام - در مدت مزبور - حاکی از اهمیت آنها از دیدگاه ایشان و حداکثر استفاده از اوضاع و احوال پیش آمده بود. می توان گفت امام عمدتا با مصاحبه افکار عمومی مردم جهان را به ایران جلب کرد و با بیان مفاسد نظام شاهنشاهی و مزایای نظام اسلامی دنیا را برای قبول نابودی نظام شاهنشاهی و برقراری جمهوری اسلامی آماده ساخت تا جایی که حتی حامیان شاه پذیرفتند که شاه رفتنی است و باید به فکر حکومت جایگزین بود. البته قبل از اینکه آنان به این فکر بیفتند، خمینی بزرگ، حکومت جایگزین را به مردم ایران و جهان معرفی کرده بود.
تعداد مصاحبه ها
امام خمینی در طول عمر پربرکت خود 132 مصاحبه با رسانه های کشورهای گوناگون انجام داده اند. از این تعداد 131 مصاحبه مورد بررسی قرار گرفت.
تعداد مصاحبه ها در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی 117 مورد (2 مورد در نجف اشرف و مابقی در نوفل لوشاتوی فرانسه) و بعد از آن فقط 15 مورد بوده است. 115 مصاحبه نوفل لوشاتو طی حدود سه ماه و نیم صورت گرفته حال آنکه 15 مصاحبه بعدی طی تقریبا دو سال انجام شده است.
در واقع آغاز مصاحبه ها در نوفل لوشاتو تقریبا با اوج قدرت نمایی نظام شاهنشاهی در برابر انقلاب مصادف است.
تعداد مصاحبه ها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به شدت تقلیل یافته است. از این تاریخ تا پاییز 1359، حضرت امام 15 مصاحبه انجام داده اند و از آن پس این وسیله تبلیغی به طور کلی از فعالیتهای تبلیغی امام حذف شده است.
نحوه پیام رساندن قبل و بعد از انقلاب
می توان استدلال کرد که پس از پیروزی و با در اختیار داشتن تمامی امکانات رسانه ای کشور و سهولت صدور مستقیم پیام به تمام نقاط دنیا دیگر نیاز چندانی به مصاحبه نبوده است. خصوصا اینکه به علت درگیری استکبار جهانی با انقلاب اسلامی و اینکه رسانه های دنیا غالبا در اختیار و یا تحت تاثیر دشمنان اسلام بود، دیگر کانالهای مطمئنی - نسبت به پخش مستقیم پیام با امکانات داخلی - به شمار نمی آمده است. مصاحبه های امام در نوفل لوشاتو با رسانه های گوناگون با تعداد زیاد و مصاحبه کوتاه بوده است. یعنی تواتر پیام و پخش سریع آن در سطح گسترده برای اوضاع و احوال زمانی آن دوران مطلوب امام محسوب می شود. امروز هم کسی نمی تواند انکار کند که بهترین حالت استفاده از مصاحبه در آن دوران حساس به همین صورت بوده است.
اما آمار سخنرانیها و پیام های ایشان را بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تا زمان قطع مصاحبه ها یعنی در مدتی که طی آن فقط 15 مصاحبه انجام داده اند در پی می آوریم.
تعداد سخنرانیها 566 مورد ، تعداد پیام 155 مورد (البته بسیاری از پیامها، پیام تشکر و غیره و خطاب به اشخاص بوده است)، تعداد بیانات 78 مورد (بیانات معمولا خطاب به گروه های خاص و کوچکی بوده که با امام ملاقات داشتند)
در واقع همان طور که اشاره شد در تمام دوران پرتلاطم زندگی حضرت امام، سخنرانی مهمترین وسیله تبلیغ ایشان بوده است و صدور پیام، گفتگو، نوشتن کتاب و. . . در سطح بسیار کمتری نسبت به آن قرار دارد. فقط در یک برهه خاص زمانی، پدیده مصاحبه با خبرنگاران رسانه های گوناگون عالم نه تنها مورد توجه واقع شد که در صدر مجاهدتهای تبلیغی ایشان قرار گرفت.
شیوه های تبلیغی امام خمینی
شیوه های تبلیغ در اسلام با استناد به آیات و روایات و نظر محققان در پنج شیوه اصلی طبقه بندی شده که عبارتند از:
1- شیوه های آگاهی دهنده، عقلی و استدلالی
2- شیوه های تایید و موافقت و همفکری
3- شیوه های دعوت و نصیحت و تذکر
4- شیوه های نهی و تحقیر و تهدید .
5- شیوه های احساسی و عاطفی و ایمانی .
متن پاسخهای امام در مصاحبه های مورد بحث با شیوه های مزبور تطبیق داده شد.. در نتیجه مشخص شد که شیوه های آگاهی دهنده، عقلی و استدلال در مصاحبه های امام بسیار بیشتر استفاده شده و کاربرد سایر شیوه ها بسیار نازل است.
علاوه بر این بررسیهای ما نشان داد که حضرت امام رسانه های مکتوب (نوشتاری) را ترجیح داده اند و احتمالا این ترجیح به خاطر آن است که روزنامه علاوه بر اینکه توانایی پخش پیام را با سرعت مناسب دارد، ماندگاری آن را نیز تضمین می کند. به همین دلیل در مجموع، امام پرسشهای بیشتر و حجم پاسخ بیشتری را به رسانه های نوشتاری اختصاص داده اند. حضرت امام از تمامی رسانه ها استفاده کرده اند، لکن رسانه های نوشتاری را برای پیامهای بیشتر و طولانی تر و رسانه های صوتی - تصویری را برای پیامهای کمتر و کوتاهتر مناسب دیده اند. به هر حال رسانه های نوشتاری در مصاحبه های ایشان در درجه اول اهمیت قرار داشته است.