وضعیت روزنامه‌نگاری در جهان

سازمان خبرنگاران بدون مرز در گزارشی تحلیلی آزادی مطبوعات و وضعیت جریان آزاد اطلاع رسانی در قاره‌ها و کشورهای جهانی را ارزیابی کرده و با اعلام اینکه حداقل 24 روزنامه نگار سال گذشته شده‌اند، نتیجه گیری کرده است که توسعه اقتصادی یکی از اصلی‌ترین شرایط برای اجرای دموکراسی و احترام به حقوق بشر است. سازمان خبرنگاران بدون مرز در گزارشی تحلیلی در مورد آزادی مطبوعات در جهان اعلام کرد: «روزنامه نگاران همواره مورد هدف سران دولت‌ها بوده‌اند و دنیا همچنان شاهد به زندان انداخته شدن آنان و یا کاهش قدرت مطبوعات است.» در این گزارش آمده است که هنوز روزنامه نگاران با فشارهای روحی و فیزیکی، تهدید و حملات روبه‌رو هستند. کره شمالی دوباره در لیست شاخص آزادی مطبوعات در جهان رتبه آخر را به خود اختصاص داد و بلافاصله پس از کره شمالی، اریتره، ترکمنستان در رده‌های 166 و 165 این لیست جای گرفته‌اند و می‌توان گفت که در این سه کشور، به رسانه‌های خصوصی و مطبوعات اجازه دخالت در امور سیاسی و داخلی داده نمی‌شود. سازمان خبرنگاران بدون مرز وضعیت سال گذشته میلادی روزنامه نگاران در آسیا را به شدت بحرانی ارزیابی کرده و آورده است: «می‌توان گفت که روزنامه نگاران و خبرنگاران کشورهای آسیای شرقی (برمه، چین، ویتنام و لائوس)، آسیای میانه (ترکمنستان، ازبکستان، افغانستان و قزاقستان) و خاورمیانه (ایران، عراق، عربستان سعودی و سوریه) سال گذشته میلادی با شرایط بسیار سخت کاری مواجه بودند و این سال بسته‌ترین زمان برای ارایه گزارش‌های آنان بوده است. در این کشورها، سران قدرت و گروه‌های نظامی به رسانه‌ها اجازه عملکرد آزاد را نداده‌اند. این گزارش در قسمت ویژه‌ای شرایط عراق را بررسی می‌کند و می‌نویسد: «وضعیت عراق بسیار نامناسب است و شرایط این کشور در طول سال 2005 میلادی از خطوط قرمز فراتر رفته است. حداقل 24 روزنامه نگار و دست اندرکار رسانه‌ها در سال گذشته در این کشور کشته شدند و بنابر گزار‌ش‌های بین‌المللی، این میزان کشمکش و درگیری از زمان جنگ جهانی دوم تاکنون بی‌سابقه بوده است و از زمان آغاز جنگ عراق در سال 2003 میلادی تاکنون، 72 کارمند مشغول فعالیت در رسانه‌های بغداد کشته شده‌اند.» بر خلاف کشورهای آسیایی و منطقه‌ خاورمیانه، کشورهای آفریقایی و آمریکایی لاتین شرایط بسیار بهتری را طی سال 2005 تجربه کرده‌اند. در بین کشورهای این منطقه، بنین، السالوادور، موریتانی، مالی، کاستاریکا و بولیوی به شاخص‌های آزادی مطبوعات نزدیک‌تر شده‌اند. در ادامه این گزارش آمده است، نکته‌ای که بسیار باعث شگفتی کارشناسان جهان شده است، تنزل کشورهای غربی و اروپایی در سال 2005 میلادی است. طبق آخرین آمارهای جهانی، ایالات متحده آمریکا نیز سال مناسبی را نداشته است. پس از زندانی شدن «جودیت میلر» گزارشگر روزنامه نیویورک تایمز و اقدام واشینگتن بر خلاف قوانین بین‌المللی، جایگاه این کشور در این لیست، 20 درصد سقوط کرد. کانادا نیز پس از کاهش یافتن منابع اطلاعاتی در رسانه‌های این کشور و بازجویی از برخی از روزنامه نگاران کانادایی با انتقادهای شدیدی روبه‌رو بود. فرانسه نیز در سال 2005 به دلیل جستجو از ادارات رسانه‌ای، دخالت در امور روزنامه‌ نگاران و معرفی قوانین جدید مطبوعاتی از جایگاه خود در آمارهای جهانی به شدت سقوط کرده است. بین کشورهای اروپایی دانمارک، فنلاند، ایرلند، انگلیس، نروژ و هلند پیشتاز آزادی مطبوعات هستند و کشورهای نیوزلیلند، کره جنوبی، بنین و توباگو در بین دیگر قاره‌های جهان اهمیت ویژه‌ای به مطبوعات می‌دهند. همچنین کشورهایی که به تازگی استقلال یافته‌اند و یا کشورهایی که قدرت در آنان تغییر یافته است، بیشترین آزادی را به روزنامه نگاران خود می‌دهند؛ به طور مثال می‌توان گفت که 15 کشور جدید آماده ورود به اتحادیه اروپا در بین 60 کشور برتر جهان جای گرفته‌اند. کشورهایی نظیر تیمور شرقی، مراکش، هرزگوین، لتونی نیز با در اختیار گذاشتن آزادی‌های مطبوعاتی به کشورهای دموکراتیک پیوسته‌اند. میزان درآمد ناخالص ملی، ثروت کشورها و دستیابی سران به منابع غنی جهانی در افزایش آزادی بیان و مطبوعات تأثیرگذار خواهد بود. بر اساس این گزارش‌، توسعه اقتصادی یکی از اصلی‌ترین شرایط برای اجرای دموکراسی و احترام به حقوق بشر است. البته نمی‌توان گفت که کشورهای فقیر که میزان درآمد ناخالص ملی آنان در سال 2003 کمتر از هزار دلار است، ناقضان حقوق بشر هستند. طبق آمار سازمان خبرنگاران بدون مرز، مالی، بولیوی، موزابیک، مغولستان، نیجریه در میان 60 کشور برتر جهان در زمینه رعایت آزادی بیان جای دارند.