وضعیت انرژى در چین (بخش هشتم)

به سبب رشد سریع اقتصادى، نیاز چین به انرژى روز به روز افزایش مى یابد. طى سالهاى ۱۹۷۸ تا ۲۰۰۵ میلادى مصرف انرژى در چین هرساله بطور میانگین ۱۶/۵ درصد افزایش یافته است. طبق آمار منتشره توسط سازمان تجارت جهانى (WTO) سهم واردات سوخت چین از ۲/۹ درصد کل واردات در سال ۲۰۰۰ به ۲/۱۱ درصد در سال ۲۰۰۶ افزایش یافته است.
چین ۴/۳۷ درصد از میزان کل تولید زغال سنگ در جهان را تولید مى کند و در تولید نفت خام مقام پنجم را در جهان دارد. میزان تولید کل انرژى چین ۳۸/۲ میلیارد تن زغال سنگ (۲۰۰۶)، ۱۸۶ میلیون تن نفت (۲۰۰۷) و ۵۵/۵۸ میلیارد مترمکعب گاز طبیعى (۲۰۰۷) است. بنابه برآورد انجمن صنایع شیمیایى و نفتى چین (CPCIA) میزان تولید نفت خام این کشور به ۱۸۹ میلیون تن و میزان تولید گاز طبیعى به ۷۶ میلیارد مترمربع در سال ۲۰۰۸ رسیده است.
زغال سنگ در ساختار مصرف انرژى چین با ۷/۶۸ درصد مقام اول را داراست. توان تولیدى نیروگاههاى آبى چین (۲۰۰۶) ۵۷/۱۲۸ گیگاوات است. همچنین چین داراى ۱۰۰ میلیون مترمربع تجهیزات جمع آورى انرژى خورشیدى، ۹۱ نیروگاه بادى با ظرفیت ۶/۲ میلیون کیلووات و یازده نیروگاه هسته اى با توان تولیدى ۷/۸ گیگاوات است.
براساس گزارش اداره آمار دولتى چین، تولید گاز طبیعى این کشور در سال ۲۰۰۶ به ۵۵/۵۸ میلیارد مترمکعب رسید که نسبت به سال ۲۰۰۵ ، ۷/۱۸درصد افزایش نشان مى دهد. به گفته «یانگ جى یى» معاون شرکت نفت و گاز سینوپک (Sinopec)، تولید گاز طبیعى چین تا سال ۲۰۱۰ به ۹۰ میلیارد مترمکعب خواهد رسید که معادل ۳/۵ درصد از مجموع مصرف انرژى این کشور خواهدبود. با این وجود چین در آن زمان همچنان ناگزیر به واردات حدود ۲۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعى (۱۰ میلیون تن) است.
بنا بر آخرین برآوردها از سوى دولت چین، نیاز مصرفى این کشور به گاز مایع تا ۲۰ سال آینده (۲۰۲۷ میلادى) به ۵۴/۲۲۷ تا ۵۴/۲۹۶ میلیارد مترمکعب بالغ خواهد شدکه از این میزان، منابع داخلى چین فقط قادر به تأمین ۱۲۰ میلیارد مترمکعب خواهند بود و همواره یک شکاف ۵۴/۱۰۷ تا ۱۴/۱۷۶ میلیارد مترمکعبى بین تقاضا و میزانى که منابع داخلى توان تأمین آن را دارند باقى خواهد ماند.
مصرف نفتى چین تا اواخر سال ۲۰۰۷ حدود ۳۵۰ میلیون تن برآورد شده است که تقریباً کمتر از نیمى از این میزان از طریق واردات تأمین مى شود. وابستگى چین به واردات نفت خام نیز روبه تزاید است.
چین در سال ۲۰۰۶ ، ۱۸/۱۴۵ میلیون تن نفت خام (۱ میلیارد و یکصد میلیون بشکه) و ۳۸/۳۶ میلیون تن نفت پالایش شده وارد کرد که نسبت به سال ،۲۰۰۵ به ترتیب ۵/۱۴ و ۷/۱۵ درصد افزایش نشان مى دهد.
میزان واردات نفت خام چین در سال ۲۰۰۵ میلادى به ۱۶۳ میلیون و ۱۷۰ هزار تن رسید.
سازمان کشورهاى صادرکننده نفت (اوپک) در تازه ترین گزارش ماهانه خود اعلام کرد در سال ۲۰۰۷ ایران با تأمین ۱۳ درصد از واردات نفتى چین در جایگاه سوم صادرکنندگان نفت به این کشور قرار دارد. براساس این گزارش، آنگولا ۲۱ درصد از واردات نفتى این کشور را تأمین مى کند که با توجه به این مسأله بزرگترین صادرکننده نفت به این کشور شناخته مى شود.
عربستان سعودى با ۱۹ درصد در جایگاه دوم قرار دارد. بزرگترین شرکت نفتى اروپا، Royal Dutch Shell PLC موافقت خود براى فروش سالیانه ۲ میلیون تن LNG در بندر شمال شرقى کشور در دالیان و Rudong در استان جیانگسو را اعلام کرده است.
از طریق شل استرالیا نیز سالانه ۳/۳ میلیون تن LNG وارد ترمینال گواندونگ مى شود. CNOOC نیز قراردادهاى واردات این نوع گاز از برخى کشورها نظیر اندونزى با مدت قرارداد ۲۵ ساله و مقدار ۵/۲ میلیون در سال تحویل در فوجیان، مالزى ۳ میلیون تن سالیانه براى شانگهاى و ۲ میلیون تن در سال از قطر دارد. چین در نظر دارد سهم خود در مصرف انرژى از این گاز را از مقدار ۸/۲ درصدى در سال ۲۰۰۵ به ۳/۵ درصد در سال ۲۰۱۰ برساند. در حال حاضر زغال سنگ ۷۰ درصد مصرف انرژى چین را تأمین مى کند.
نگاهى به عملکرد بخش صنعت در چین
در سال ۲۰۰۵ میزان ارزش افزوده بخش صنعت در چین به رقم ۹۴۰ میلیارد دلار رسید که نسبت به مدت مشابه در سال قبل از آن ۴/۱۱درصد رشد نشان مى دهد.
از این رقم مبلغ ۹۶ میلیارد دلار مربوط به ارزش افزوده تولیدات صنعتى با فنآورى پیشرفته بوده است.
علاوه بر این میزان سرمایه گذارى در بخش هاى مختلف صنعتى در چین در سال ۲۰۰۵ میلادى رقمى در حدود ۳۹۰ میلیارد دلار گزارش شده است که ۴/۳۸درصد نسبت به ارقام سال قبل از آن افزایش نشان مى دهد.
همچنین بودجه کشور در بخش پژوهش و توسعه (R&D) در سال ۲۰۰۵ حدود ۱۳۶ میلیارد دلار بوده که دومین رقم پس از ایالات متحده و بیش از کشور ژاپن (به ترتیب با ۳۳۰ و ۱۳۰ میلیارد دلار) است.
آمارها در سال ۲۰۰۷ نشان مى دهد چین با تولید ۴۸۹ میلیون تن فولاد، بزرگترین تولیدکننده فولاد جهان است. ژاپن با ۱۲۰ میلیون تن دومین و آمریکا با ۹۷ میلیون تن سومین تولیدکنندگان بزرگ فولاد در جهان هستند.
روابط سیاسى چین و ایران
چین و ایران روابط رسمى دیپلماتیک خود را از سال ۱۹۷۱ میلادى آغاز کردند. روابط دوجانبه جمهورى اسلامى ایران و جمهورى خلق چین نیز در طول سالهاى پس از پیروزى انقلاب اسلامى از رشد زیادى برخوردار بوده است.
تا سالهاى اولیه دهه ۱۳۶۰ تحول خاصى در روابط فیمابین ایجاد نگردید. از اوایل سال ۱۳۶۴ با توجه به تحولات بین المللى و اوضاع خاص جمهورى اسلامى ایران در آن زمان، رابطه با چین نیز وارد ابعاد جدیدترى شد. اما وقوع همزمان حادثه میدان تیان آن من و تحریم چین از سوى غرب بویژه آمریکا در چهار زمینه عدم رفت و آمدهاى سیاسى، عدم صدور فن آورى پیشرفته به چین، عدم همکارى نظامى و... موجب شد تا جمهورى اسلامى ایران با بهره گیرى از فرصت و اتخاذ سیاست نگاه به شرق، با نظر مساعد طرف چینى، اقدام به گسترش بیشتر همکارى هاى دوجانبه کند. در همین زمان، دولت چین در واکنش به تحریم غرب علیه چین، رابطه سیاسى خود با ایران را گسترش داده و در طول ۳ الى ۴ سال بالاترین سطوح تبادل متقابل هیأتها بویژه رهبران دو کشور شکل گرفت.