به گزارش خبرنگار انرژی هستهیی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی روز سهشنبه اعلام کرد، با استقرار دولت دهم، جمهوری اسلامی ایران با پشتوانهی جمهوریتی قوی و منطقی روشن با اقتدار آماده ارایه بسته پیشنهادی برای تحقق عدالت، پیشرفت و صلح در عرصه بینالمللی است.
نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی در جمع رسانههای تصویری تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران با اقتدار و بهرهگیری از ظرفیتهای ملی و منطقهیی خود آمادهی همکاری برای رفع نگرانیهای مشترک در عرصه بینالمللی است.
جلیلی، تحقق عدالت، پیشرفت و صلح در عرصه بینالمللی را هدف اصلی کشورمان در ارایه بسته پیشنهادی جدید خواند و یادآور شد: سال گذشته پس از ارایه نخستین بسته پیشنهادی گفتوگوهای ژنو برگزار شد اما به دلیل مشکل طرف گفتوگو دچار وقفه شد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی با اشاره به برخی دلایل طرف مقابل برای توقف گفتوگوها از جمله بحران گرجستان، بحران اقتصاد جهانی و انتخابات ریاست جمهوری آمریکا افزود: در ابتدای سال جاری پیشنهاد ادامهی گفتوگوها مطرح و با استقبال جمهوری اسلامی ایران مواجه شد.
جلیلی افزود: با توجه به گذشت یک سال از ارایهی نخستین بستهی پیشنهادی و بهروز تحولات جدید در عرصهی جهانی، جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد بستهی خود را بروز خواهد کرد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی گفت: اینک پس از برگزاری باشکوه و باعظمت انتخابات ریاست جمهوری در کشورمان آمادهایم با اقتدار و منطق و پشتوانه جمهوریتی قوی بسته پیشنهادی بهروز شده خود را ارایه کنیم.
نماینده مقام معظم رهبری ابراز امیدواری کرد با بسته ایجاد شده همکاریها و گفتوگوها برای تحقق عدالت، پیشرفت و تعالی صلح جهانی شکل گیرد.
برخی کشورها در اظهارنظرهایی درباره اعلام ایران مبنی بر آماده شدن بسته پیشنهادی جدید، آن را تلاش ایران پیش از نشست فرانکفورت و نیز نشست مجمع عمومی سازمان ملل برای کاهش شدت فشارهای بینالمللی خواندند. در عین حال سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته است که واشنگتن به طور جدی هرگونه پیشنهاد جدید ایران درباره برنامه هستهییاش را بررسی خواهد کرد.
به گزارش خبرنگار ایسنا، در تاریخ ٢٥ اردیبهشتماه سال ٨٧ سفارت ایران در بروکسل در بیانیهای اعلام کرد که سفیر ایران بسته جدید پیشنهادی ایران را با هدف حل "چالشهای جمعی" به اتحادیه اروپا تحویل داد. پیشنهادی که "نقطه نظرات کشور ما درباره مشکلات بزرگ جهانی در سطوح مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی و انرژی و مساله استفاده صلحآمیز از انرژی هستهیی را در بر میگرفت".
"ایران در پیشنهاد متقابل خود همکاری در مبارزه با "تهدیدهای امنیتی مشترک" نظیر تروریسم، نظامی گرایی و مواد مخدر و نیز توسعه کنسرسیومهای بینالمللی برای غنی سازی اورانیوم و کشورهای مختلف از جمله ایران را خواستار شد. ایران همزمان بسته پیشنهادی خود را به کشورهای موثر در دنیا از جمله پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان، سوییس، ١١٨ کشور عضو جنبش عدم تعهد و مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی ارایه کرد.
بسته پشنهادی ایران به کشورهای ١+5 در پاسخ به پیشنهادی بود که ١+5 به ایران داده بود و در آن پیشنهاد می شود که مشوقهای اقتصادی و سیاسی در ازای تعلیق غنی سازی اورانیوم به ایران ارایه شود. رسانههای خارجی از این بسته با عنوان بستهی "مدیریت چالشهای جهانی" نام بردند.
در بسته پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران که سوم خرداد ٨٧ ارایه شد آمده است:
«با تاکید بر ضرورت پایبندی به اصول عدالت قانونگرایی به رسمیت شناختن حقوق ملتها احترام به حق حاکمیت کشورها تحکیم صلح و ثبات منطقهای و جهانی پرهیز از انحصارگرایی و تهدید احترام به دموکراسی ارزشهای انسانی و فرهنگ ملتها و با اعلام برائت از بیعدالتیها و بیقانونیهای اعمال شده نسبت به حقوق ملتها، جمهوری اسلامی ایران معتقد است طیف وسیعی از موضوعات نظیر مسائل امنیتی تحولات منطقهای و جهانی انرژی هستهیی تروریسم دموکراسی و ... وجود دارد که بهطور جدی ظرفیت زیادی را برای همکاری دارا میباشد. این مباحث در کنار موضوعاتی نظیر مبارزه با مواد مخدر و حفظ محیط زیست مسائل اقتصادی تکنولوژیک تجاری و بهویژه انرژی فرصتها و زمینههای بسیار خوبی را برای همکاریهای سازنده فراهم میآورد. لذا با توجه به تحولات حادث در سطح منطقهای و جهان ارائه طرحی نو و تکامل یافته از تعامل ضرورت مییابد.
هدف اصلی جمهوری اسلامی ایران در دور جدید مذاکرات توافق همهجانبه مبتنی بر حسننیت دسته جمعی برای تحقق همکاریهای بلندمدت طرفین و تحکیم صلح و امنیت پایدار منطقهای و بینالمللی مبتنی بر عدالت میباشد. ما بر این باوریم که این مذاکرات ظرفیت آن را دارد که در ادامه از سایر دولتهایی که برای همکاری حول این بسته ظرفیتها و علایق لازم را دارند نیز دعوت به عمل آید. نتیجه اصلی دور جدید مذاکرات توافق درباره «تعهدات دستهجمعی» در زمینه همکاریهای اقتصادی سیاسی منطقهای ـ بینالمللی هستهیی و امنیت انرژی است. لذا ما آمادگی داریم مذاکرات همهجانبه و فراگیری را بر مبنای موضوعات ذیل آغاز میکنیم:
الف) موضوعات سیاسی و امنیتی:
١ـ دفاع از حقوق و کرامت انسانها و احترام به فرهنگ ملتها از مهمترین دغدغههای جامعه بشری است که گفتگو برای تحقق شایسته آن ضرورت دارد.
٢ـ گفتوگو درباره تقویت ثبات و تحکیم صلح عادلانه و پیشرفت مردم سالاری در جهان و منطقه بر مبنای:
3ـ احترام به حقوق ملتها و منافع ملی آنها؛
4ـ کمک به حاکمیت ملی کشورها بر مبنای روشهای مردمسالارانه؛
5ـ جلوگیری از خشونت و نظامیگری؛
6ـ جلوگیری از تروریسم و عوامل ایجادکننده و تقویتکننده آن.
بر این مبنا جمهوری اسلامی ایران آماده گفتگو برای همکاری در جهت تقویت ثبات و تحکیم صلح عادلانه و پیشرفت مردمسالاری در مناطقی است که از بیثباتی نظامیگری خشونت و تروریسم رنج میبرند. این همکاری میتواند در نقاطی از جهان به خصوص خاورمیانه بالکان آفریقا و آمریکای جنوبی شکل گیرد. همکاری برای کمک به مردم فلسطین در جهت یافتن طرحی جامع پایدار دموکراتیک و عادلانه برای حل موضوع ٦٠ ساله فلسطین میتواند نمونهای از این همکاریها باشد.
٣ـ مبارزه با تهدیدهای مشترک امنیتی و گفتگو برای تحقق همکاری دسته جمعی جهت مبارزه با عوامل ایجاد کننده و تقویتکننده تهدیدهای امنیتی ذیل:
1ـ تروریسم؛
2ـ مواد مخدر؛
3ـ مهاجرتهای غیرقانونی؛
4ـ جرائم سازمان یافته.
ب) موضوعات اقتصادی:
1ـ همکاری در زمینه انرژی و امنیت آن در عرصههای تولید عرضه انتقال و مصرف.
٢ـ همکاری در زمینه تجارت و سرمایهگذاری.
٣ـ کمک عمومی به رفع فقر از کشورهای ضعیف و تلاش برای کاهش فقر و فاصله طبقاتی.
٤ـ کاهش آسیبهای ناشی از نوسانات شدید قیمتها و باز تنظیم مناسبات پولی و مالی جهان برای حمایت از کشورهای جهان.
ج) موضوع هستهیی
در ارتباط با موضوع هستهیی ایران آماده است در یک نگرش جامع و به عنوان عضوی فعال و موثر از NPT و آژانس موضوعات ذیل را در دستور کار قرار دهد:
١ـ حصول اطمینان بیشتر از عدم انحراف فعالیت هستهیی کشورها؛
٢ـ ایجاد کنسرسیوم غنیسازی و تولید سوخت هستهیی در نقاط مختلف دنیا از جمله ایران؛
٣ـ همکاری مشترک برای دستیابی و بهرهگیری از فناوری صلحآمیز هستهیی و تسهیل بهرهمندی عموم کشورها از آن؛
٤ـ تحقق خلع سلاح هستهیی و تعیین کمیتهای برای پیگیری این موضوع؛
٥ـ تقویت نظارت آژانس بر فعالیت هستهیی کشورها؛
٦ـ همکاریهای مشترک در ایمنی و حفاظت فیزیکی هستهیی.
د) جمهوری اسلامی ایران در چارچوب این بسته آماده شروع مذاکراتی جدی و هدفمند برای نیل به نتیجهای مشخص است.
این مذاکرات میتواند پس از دورهای مشخص (حداکثر ٦ ماه) مورد ارزیابی قرار گرفته و درباره ادامه آن تصمیمگیری شود.»
به گزارش ایسنا، کشورهای ١+5 نیز در پایان خرداد و پس از ارایه بسته ایران به جامعه بینآلملل بسته پیشنهادی خود را توسط خاویر سولانا، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ٢٥ خرداد سال ٨٧ به همراه مدیران کل سیاسی پنج کشور روسیه، چین، فرانسه، آلمان و انگلیس بجز آمریکا به تهران آورد و علاوه بر بسته پیشنهادی کشورهای گروه ١ + ٥، نامهی رسمی سولانا و وزیران امور خارجه شش کشور و یک نامه غیررسمی از طرف خودش را به مقامهای ایران تحویل داد.
به گزارش ایسنا، پس از آن مسوولان ایران اعلام کردند که بسته ١+5 نقاط مشترک قابل توجهی با بسته پیشنهادی ایران دارد که میتواند موضوع گفتوگوها برای آغاز مذاکرات هستهیی باشد.
وزیر امور خارجه ایران پس از آن روز جمعه ١٤ تیر همان سال پاسخ نامه سولانا و شش وزیر خارجه را ارسال کرد، سپس طرفین در گفتوگوهای تلفنی برای ادامه مذاکرات توافق کردند که بر این اساس قرار شد ٢٩ تیرماه ٨٧ ایران به همراه نمایندگان کشورهای ١+5 و خاویر سولانا در ژنو با یکدیگر گفتوگو کنند و برای اولین بار پس از حدود شش سال نماینده آمریکا به طور رسمی در این مذاکرات شرکت کرد.
دیپلماتهای غربی در واکنش مثبت به پاسخ ایران به نامه سولانا و شش وزیر امور خارجه ١+5 خواستار تداوم گفتوگوهای سازنده بین طرفین بر اساس مشترکات دو بسته پیشنهادی شدند.
در بسته پیشنهادی کشورهای ١+5 به ایران که به روزشده بسته پیشنهادی آنها در ٢٠٠٦ است، آمده است:
«به منظور دستیابی به راهحلی جامع، درازمدت و مناسب برای مساله هستهیی ایران که با قطعنامههای مربوط به سازمان ملل سازگار باشد در تکمیل پیشنهاد ارائه شده به ایران در ژوئن ٢٠٠٦ که هنوز به قوت خود باقی است ، موارد زیر به عنوان سرفصلهای مذاکره مابین کشورهای چین، فرانسه، آلمان، ایران و بریتانیا و ایالات متحده آمریکا به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا پیشنهاد می شود.
تا زمانی که ایران به شکل تصدیق پذیر تمام فعالیتهای مربوط به غنی سازی و بازفراوری خود را ذیل پاراگراف های a)op19 وop15 قطعنامه ١٨٠٣ شورای امنیت سازمان ملل به حالت تعلیق درآورد؛ در راستای این مذاکرات همچنین از ایران انتظار داریم که درخواست های شورای امنیت سازمان ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی را اجابت کند.
در مقابل چین، فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا ونماینده عالی اتحادیه اروپا اعلام آمادگی می کنند تا:
- حق ایران را برای توسعه پژوهش ، تولید و کاربرد انرژی صلح آمیز هسته ای مطابق با تعهدات پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای را به رسمیت بشناسند.
- به محض ایجاد اطمینان از ماهیت کاملا صلح آمیز برنامه هسته ای ایران ، با آن همان رفتاری داشته باشند که با برنامه هر کشور فاقد سلاحهای هسته ای در چارچوب ان پی تی(!)
- تاکید دوباره بر حق ایران نسبت به انرژی هسته ای برای مقاصد صرفا صلح آمیز مطابق با تعهدات این کشور در چارچوب پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای.
- تامین کمک های مالی و تکنولوژیک لازم جهت استفاده صلح آمیز ایران از انرژی هسته ای و حمایت نسبت به از سرگیری پروژه های همکاری فنی در ایران توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی.
- حمایت از ساخت نیروگاههای آب سبک مطابق با آخرین فناوری روز.
- حمایت از تحقیق و توسعه در انرژی هسته ای به موازات بازیابی تدریجی اعتماد بینالمللی.
- تامین تضمین های الزام آور حقوقی عرضه سوخت هسته ای.
- همکاری در جهت مدیریت سوخت مصرف شده و پسماند رادیواکتیو.
پیشنهادات سیاسی
- بهبود روابط شش کشور و اتحادیه اروپا با ایران و ایجاد اعتماد متقابل
- تشویق تماس و گفتگوی مستقیم با ایران.
- پشتیبانی از ایران در جهت ایفای نقش مهم و سازنده در امور بین الملل.
- ارتقای سطح گفتوگو و همکاری در حوزه های منع گسترش سلاح های هسته ای و موضوعات مربوط به امنیت و ثبات منطقهای.
- کار با ایران و دیگر کشورهای منطقه در جهت ارتقای ترتیبات اعتماد سازی و امنیت منطقهای.
- ایجاد مکانیزمهای مناسب مشاوره و همکاری.
- حمایت از برگزاری یک کنفرانس درباره مسائل امنیت منطقهای.
- تاکید دوباره بر اینکه حل مسئله هسته ای ایران به تلاش های منع گسترش سلاح های هسته ای و تحقق هدف خاورمیانه عاری از سلاح های کشتار جمعی شامل سامانه های آنها کمک خواهد کرد.
- تاکید دوباره بر تعهد در چارچوب منشور سازمان ملل که در روابط بین المللی خود از تهدید یا استفاده از زور نسبت تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی هر کشور یا هر رفتار دیگری که مطابق با منشور سازمان ملل نباشد اجتناب ورزند.
- همکاری در مورد افغانستان شامل همکاری جدی تردر مبارزه با قاچاق مواد مخدر ، حمایت از برنامه های بازگشت آواره های افغان به افغانستان، همکاری در بازسازی افغانستان و همکاری بر تامین امنیت مرزهای ایران و افغانستان.
پیشنهادات اقتصادی
- گامهایی در جهت عادی سازی روابط اقتصادی و بازرگانی از قبیل تسهیل دسترسی ایران به اقتصاد ، بازارها و سرمایه های بین المللی از طریق حمایت عملی در جهت الحاق کامل ایران به ساختارهای بین المللی شامل سازمان تجارت جهانی و ایجاد چارچوبی برای سرمایه گذاری مستقیم و نیز تجارت بیشتر با ایران.
مشارکت در حوزه انرژی
گامهایی در جهت عادی سازی همکاری با ایران در حوزه انرژی:
- ایجاد یک مشارکت درازمدت و وسیع الطیف استراتـژیک انرژی بین ایران و اتحادیه اروپا و دیگر طرف های علاقمند، با کاربردها و تدابیر عینی و عملی.
کشاورزی
- حمایت از توسعه کشاورزی در ایران
- تسهیل خودکفایی کامل ایران در غذا از طریق همکاری در فناوری مدرن.
محیط زیست، زیرساختها
- پروژه های غیر نظامی در حوزه حفاظت از محیط زیست، زیر ساختها، علم و فنآوری و هایتک: توسعه زیر ساخت های حمل و نقل شامل کریدورهای حمل و نقل بینالمللی.
- حمایت از نوین سازی زیر ساخت های مخابراتی شامل امکان لغو محدویت های تجاری مرتبط کامل.
هواپیمایی غیر نظامی
همکاری در هواپیمایی غیر نظامی شامل امکان لغو محدویت های صادراتی سازندگان هواپیما به ایران:
- قادر سازی ایران به نوسازی ناوگان هواپیمایی غیر نظامی خود،
- کمک به ایران در جهت حصول اطمینان از اینکه هواپیماهای ایرانی مطابق با استانداردهای ایمنی بین المللی هستند.
مسائل اقتصادی، اجتماعی و توسعه انسانی / بشر دوستانه
- در اختیار گذاشتن، در صورت نیاز، کمک به نیازهای توسعه اقتصادی و اجتماعی و بشر دوستانه.
همکاری و حمایت فنی در حوزه های آموزشی مفید برای ایران:
- حمایت از ایرانیان برای شرکت در دورههای آموزشی یا کسب مدارج علمی در حوزههایی مانند: مهندسی عمران، کشاورزی و مطالعات زیست محیطی.
- حمایت از برنامههای مشترک بین موسسات آموزش عالی مانند بهداشت عمومی، معیشت روستایی، پروژه های مشترک علمی، مدیریت عمومی، تاریخ و فلسفه.
- همکاری در حوزه توانایی های پاسخ موثر به حوادث غیر مترقبه (مانند زلزله نگاری، پژوهش زمین لرزه، مدیریت بحران و غیره)
مکانیزم اجرا
- «تشکیل گروههای ناظر مشترک در جهت اجرای یک موافقتنامه آتی.»
یک ماه بعد از مذاکرات ایران و ١+5 به همراه سولانا در ژنو که بر محور مشترکات بستههای پیشنهادی دو طرف بود، سعید جلیلی در نامهای به سولانا اعلام کرد: «اکنون جمهوری اسلامی ایران حاضر است" پاسخی روشن" به پیشنهاد شما در نزدیکترین فرصت ممکن ارایه دهد درحالی که به طور همزمان انتظار دریافت "پاسخ روشن" شما به سوالات و نیز ابهامات ما را دارد».
به گزارش ایسنا، اما چیزی نگذشت که در اوت ٢٠٠٨ (مرداد ٨٧) جنگ غیرمنتظره میان روسیه و گرجستان که در حدود سه هفته به طول انجامید و دخالت آمریکا در این مساله و حمایت این کشور از گرجستان در برابر روسیه به تنش در روابط مسکو – واشنگتن انجامید به طوری که بسیاری از مسایل بینالمللی و منطقهای از دستور کار کشورهای بزرگ و مجامع بینآلمللی خارج شد. پس از آن، فضای تبلیغاتی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر و حاکم شدن فضای سکوت و خاکستری در سیاست خارجی آمریکا و نیز در برخورد با مسایل بینآلمللی و منطقهای و به ویژه اهمیت انتخابات آمریکا برای کشورهای اروپایی و تاثیر آن بر سیاستهای مشترک باعث شد تا این کشورها نیز سکوت اختیار کنند و سیاست صبر را تا روی کار آمدن دولت جدید آمریکا دنبال کنند. در این میان مسالهی هستهیی ایران مشمول سکوت مجموعه کشورهای ١+5 قرار گرفت. این در حالی بود که پس از رد و بدل شدن بستههای پیشنهادی دو طرف و مذاکرات ژنو، توافقات مثبتی برای ادامه مذاکرات میان طرفین ایجاد شده بود، اما مساله گرجستان و انتخابات آمریکا و پس از آن انتظار برای جاگیر شدن دولت جدید آمریکا، مذاکرات ایران و ١+5 را با تاخیری حدودا یکساله از سوی این کشورها مواجه کرد.
به گزارش ایسنا، باراک اوباما رییسجمهور جدید آمرکیا که رویکردی مسالمتآمیز را در قبال ایران از ابتدای کار و نیز در دوران تبلیغت انتخاباتیاش در پیش گرفته بود در اظهارنظرهایش درباره تعامل با ایران اعلام کرد، «هدف وی از گفتوگوی مستقیم با تهران متقاعد کردن ایران به این امر است که آنچه را هر گونه هدف احتمالی برای تولید تسلیحات هستهیی خواند، کنار بگذارد.»
اوباما گفت: «من حقیقتا باور دارم که ایران نگرانیهای معتبر و قابل قبولی در زمینهی انرژی هستهیی دارد. اما از طرف دیگر جامعهی بینالمللی نیز به جلوگیری از به وجود آمدن یک رقابت تسلیحاتی در منطقه علاقهمند است.»
این اظهارات رییسجمهور آمریکا یادآور سخنرانی او در پراگ است که در آن گفت در صورتی که ایران ثابت کند دیگر یک تهدید هستهیی نیست دولت وی از "حق تهران برای داشتن انرژی هستهیی تحت بازرسیهای شدید حمایت خواهد کرد ".
اما اوباما در عین حال در ملاقات با مقامات رژیم صهیونیستی نسبت به اینکه همه گزینهها درباراه ایران روی میز قرار دارد در خصوص مذاکرات با ایران ضرب الاجلی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات با ایران تعیین و سعی کرد به بیان مواضعی درخصوص ایران بپردازد که خوشایند مقامات اسراییلی باشد؛ مواضعی که پیشتر از زبان جورج بوش، رییس جمهور سابق و تندرو آمریکا بیان میشد.
او نیز تهدید کرده است که در صورتی که تهران واکنش مثبتی را به آنچه تلاشهای واشنگتن برای گشایش مذاکرات درباره برنامه هستهایاش خوانده شده، نشان ندهد با اعمال تحریمهای شدیدتر علیه تهران موافق خواهد بود.
اوباما علاوه بر این اعلام کرد که تا پایان سال جاری به ایران فرصت خواهد داد تمایل خود به مذاکرات را نشان دهد.
در حالی که ایران روز گذشته از آماده شدن بسته پیشنهادی جدیدش که احتمالا بستهی بهروز شدهی بسته پیشنهادی سال ٨٧ است، خبر میدهد، نمایندگاه کشورهای ١+5 امروز چهارشنبه در فرانکفورت آلمان دور هم جمع میشوند تا درباره برنامه هسته یی ایران گفتوگو کنند.
سخنگوی وزارت امور خارجهی فرانسه نیز اعلام کرد که نشست گروه موسوم به ١+5 در آلمان به آمادگی برای نشست بعدی دربارهی برنامهی هستهیی ایران در ماه سپتامبر کمک خواهد کرد. نشست سپتامبر در حاشیهی نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک برگزار خواهد شد.
وی مدعی شد که ایران تاکنون از وارد شدن به مذاکرات جدی دربارهی برنامهی هستهیی اش خودداری کرده است و اگر اینطور نشود ما گزینهی دیگری جز تقویت بسیاری اساسی تحریمها نخواهیم داشت.
شوالیه افزود: امیدواریم ایران سریعا همکاری و نه انزوا را برگزیند.