چرا انقلاب در قزاقستان رنگی ندارد؟

«نور سلطان نظربایف» رهبر قزاقستان در روز یکشنبه هفته گذشته به آسانی توانست با 91 درصد آرای مردمی برای سومین دوره رئیس‌جمهور شود. پیروزی نظربایف در آسیای میانه خیلی جای شگفتی نداشت. استقرار یک رسانه فراگیر و سرکوبی یک اپوزیسیون ضعیف در 16 سال گذشته روش این رئیس‌جمهور 65 ساله بوده است. سلطه رئیس‌جمهور بر قدرت در حدی است که امکان بروز انقلاب رنگین در قزاقستان به گونه‌ای که یک سال قبل در اوکراین، در نوامبر 2003 در گرجستان و در ماه مارس 2005 در قرقیزستان رخ داد را غیر قابل تصور می‌کند.
ناظران بین‌المللی از جمله سازمان امنیت و همکاری اروپا در انتخابات اخیر قزاقستان، تخلف انتخاباتی گزارش کرده‌اند، ولی از آنجا که قزاقستان متحدان زیادی در خارج دارد که همگی آنها منافعی ژئواستراتژیک در منطقه دارند، اعتراض‌های خارجی خاموش خواهد شد.
قزاقستان، جمهوری سابق شوروی در کنار دریای خزر و میان روسیه و چین از سال 1989 توسط نظربایف اداره شده است.
از آن زمان، قزاقستان مترادف با ارعاب دولتی و فساد بوده و در عین حال ارزش ژئواستراتژیک و ارزش بالقوه عظیم انرژی را دارد.
درست مثل جمهوری آذربایجان که در آنجا «الهام علی اف» دو هفته قبل در پی اعتراضات خشن، مجددا در قدرت ابقا شد، نظربایف توجه اندکی به دموکراسی دارد و محدودیت‌های فراوانی اعمال کرده است. هر چند نظربایف وعده یک رقابت آزاد را داده بود، مخالفان سیاسی وی که به امید بروز انقلابی رنگی لباس زرد می‌پوشند، با دستگیری‌های همیشگی، بدرفتاری و بستن روزنامه‌ها مواجه هستند. منتقدان رئیس‌جمهور یا خانواده آنها ممکن است زندانی شوند. ماه گذشته، یک وزیر سابق دولت و حامی مخالفان در خانه مورد شلیک گلوله قرار گرفت و کشته شد.
اپوزیسیون سیاسی رسمی در قزاقستان در هر حالتی به سختی معتبر هستند. حتی «زرمکان تویاک بای» قوی‌ترین کاندیدا و رئیس سابق پارلمان در شکست دادن نظربایف در انتخابات ناکام ماند. سایرین که ترکیبی از سبزها، میانه‌روها و کمونیست‌ها هستند، آن قدر اندک و متفرق هستند که از حمایت خاصی برخوردار نمی‌شوند.
علاوه بر این، نظربایف با تسلطی آهنین رسانه‌ها را کنترل می‌کند. وزیر اطلاعات وی با شادمانی، اخیرا اعتراف کرد که تلویزیون این کشور با رئیس‌جمهور همسو است. آژانس خبری اصلی قزاقستان،‌ تلویزیون خاربر که توسط «دارگیا» دختر وی اداره می‌شود و «کازینفورم» سرویس آنلاین دولتی حداقل 60 درصد انتخابات را پوشش خبری دادند.
نظربایف بر اقتصاد نیز مدیریت قوی دارد و از سال 2001 توانسته در تولید داخلی مجموعا به رشد سالانه 9 درصد در نفت و محصولات آن دست یابد و این موجب جلب حمایت عمومی شده است. از این مهم‌تر، هماهنگی تبلیغات و سرکوبی مخالفان موجب نشده از محبوبیت نظربایف یا کشورش در خارج کاسته شود. قزاقستان جذابیت‌های زیادی دارد.
جذابیت‌های قزاقستان شامل منابع انرژی نفت، گاز و اورانیوم و آمادگی این کشور برای اقدام به عنوان یک متحد منطقه‌ای در جنگ تحت رهبری آمریکا علیه تروریسم است.
موقعیت قزاقستان در دریای خزر همانند جمهوری آذربایجان، این کشور را در مرکز جنگی غیرقابل کنترل برای امتیازات نفت و گاز قرار می‌دهد. قزاقستان 60 درصد منابع نفتی خزر را در اختیار دارد و روزانه حدود 3/1 میلیون بشکه نفت خام تولید می‌کند. ذخایر این کشور در حدود 40 میلیارد بشکه برآورد شده است.
منطقه نفتی «کاشاگان» اصلی‌ترین منطقه نفتی این کشور است که بالقوه با آلاسکا رقابت می‌کند و در سال 2010 به طور کامل بهره‌برداری خواهد شد. منطقه نفتی تنگیز از سال 2001 به روسیه متصل شده است و قزاقستان در یک خط لوله هزار مایلی 3 میلیارد دلاری جدید شریک شده که در فاصله کوتاه زمانی صادرات یک میلیون بشکه در روز را از آذربایجان به ترکیه آغاز خواهد کرد.
همچنین قزاقستان در حال مذاکره با چین و هند است تا به خواسته آنها برای سوخت پاسخ بدهد. ماه گذشته چین تولید سالانه هفت میلیون بشکه را تامین کرد. طرح‌هایی نیز برای خط لوله نفتی چین - قزاقستان تا اوایل سال 2006 وجود دارد.
منابع نفت و گاز اروپا نیز فعال هستند: تمامی اروپا به جز روسیه تبدیل به دومین شریک تجاری بزرگ قزاقستان شده‌اند. موقعیت قزاقستان به عنوان سومین تولیدکننده بزرگ اورانیوم بعد از استرالیا و کانادا موجب جلب مشتریان سوخت اتمی شده است. در ماه جاری، قزاقستان یک معاهده جدید برای معدن اورانیوم با ژاپن منعقد کرد و یک طرح برای تولید قابل توجه تا سال 2010 آماده کرده که این کشور را تبدیل به بزرگترین تامین‌کننده این ماده می‌کند. چین و کره جنوبی نیز مشتریان مداوم اورانیوم قزاقستان هستند. منابع انرژی قزاقستان تنها دارایی‌های این کشور نیستند. ایالات متحده نظربایف را همانند علی اف قدرتی شناخته شده برای مقابله با بنیادگرایی می‌داند. نظربایف نیز از این مساله خوشحال است، این کشور اولین کشور آسیای میانه بود که بعد از یازدهم سپتامبر 2001 به آمریکا اجازه فرود هواپیماها را واگذار کرد. بعضی از ناظران بر این باورند که قزاقستان مثل آذربایجان می‌تواند در هرگونه حمله آتی به ایران مهم و حیاتی قلمداد شود. خیلی سناریوها درباره نقش مرکزی قزاقستان در منطقه وجود دارد.
در پی تعطیلی تاسیسات هوایی آمریکا در ازبکستان در 22 نوامبر، قزاقستان قدرتی مهم شده است. اقدام ازبکستان بعد از انتقاد شدید ایالات متحده و اتحادیه اروپا از ستم «اسلام کریم اف» در جریان شورش‌های ماه مه در اندیجان صورت گرفت.
بعد از حذف نام ازبکستان از فهرست متحدان آمریکا، قزاقستان به همراه آذربایجان، قرقیزستان، ترکمنستان و تاجیکستان اهمیت منطقه‌ای بیشتری یافته است. نظربایف با آمریکا متحد و هماهنگ شده و در عین حال در مبادلات بین‌المللی قرن بیست و یکم روابط نزدیکی با روسیه و چین دارد. «کاندولیزا رایس» وزیر امور خارجه آمریکا در جریان سفر به آسیای میانه در ماه اکتبر، نظربایف را اصلاح‌طلب و مامور اصلاحات نامید و اظهار داشت که قزاقستان باید نقش رهبری را در منطقه بر عهده بگیرد. در تاریخ 17 نوامبر، «ماتیو بریزا» معاون اروپا و اورآسیای وزارت امور خارجه آمریکا گفت حرکت قزاقستان به سوی دموکراسی کاملا واقعی است.
نظربایف با در نظر گرفتن چند نکته روابط خود با روسیه را حفظ می‌کند: 30 درصد قزاق‌ها اصالتا روس هستند و روسیه تاسیسات حمل و نقل حیاتی برای سوخت قزاقستان را تامین می‌کند.
با نتایج اخیر انتخابات، نظربایف تا سال 2012 در قدرت می‌ماند. روش‌های مورد علاقه وی برای پیروزی در انتخابات به علاوه جذابیت‌های انکارناپذیر ژئوپلتیک این کشور قدرت مقاومت در برابر این کشور را سلب می‌کند.