کرسی‌های آزاداندیشی محل برخورد افکار

پریسا جلالی
با وجودی که قریب به چند سال از طرح ضرورت برگزاری کرسی های آزاداندیشی و نظریه پردازی توسط رهبر معظم انقلاب می گذرد اما همچنان ایده ایشان مظلوم مانده و هنوز فعالیت چندانی در این حوزه صورت نگرفته است.
همانطور که فرمودند این آزادی واقعی فکرهاست؛ یعنی آزادانه فکر کردن، آزادانه مطرح کردن، از هو و جنجال نترسیدن، به تشویق و تحریض این و آن هم نگاه نکردن.
بحثی که رهبر معظم انقلاب را بر آن داشت تا در دیدار با نخبگان بار دیگر این ضرورت را متذکر شوند اما...
امکان نظرپردازی و ارایه ایده از سوی نخبگان و دانشجویانی که طی سال های نزدیک مدیریت کشور را برعهده خواهند داشت و بر کرسی های اجرایی و قانون گذاری تکیه خواهند زد شاید در بدو امر کاملا ساده و سطحی به نظر برسد اما با مطالعه دقیق تر متوجه خواهیم شد این شرایط در برهه هایی از تاریخ نه تنها در ایران بلکه حتی در بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی به آرزویی دوردست شباهت داشت.
اما این شرایط در نظام جمهوری اسلامی ایران تحقق یافت به ویژه آنکه با تأکید مقام معظم رهبری رنگ واقعیت به خود گرفت.
کرسی‌های آزاداندیشی و شرایط دانشجویان
فراهم شدن امکان برگزاری کرسی های نظریه پردازی نیازمند عزم جمعی از سوی مسئولان و دولت و هم دانشجویان است. چرا که با وجود فراهم شدن فضای باز سیاسی به منظور ابراز ایده و نظر جوانان و دانشجویان، می بینیم که چطور برخی از جلسات تبدیل به کارزاری می شود که برخی آنرا با محل منازعه اشتباه می گیرند.
بنابراین دانشجویان نیز سهم عمده ای در تشکیل این جلسات و مدیریت آن دارند تا این کرسی ها به جای تخریب به محل تولید فکر برای پیشرفت کشور تبدیل شود.
دکتر ملکی، استاد دانشکده روانشناسی دانشگاه علامه در همین زمینه به خبرنگار کیهان می گوید: «در مباحثات هرچقدر دانشجویان به نتایج موضع گیری های خود بیاندیشند و به این سؤال جواب دهند که نتیجه و عاقبت این رفتار من چه خواهد بود؟ در این صورت هرگز در جمع های دانشجویی شاهد نزاع و درگیری نخواهیم بود. چون دانشجویان می دانند نوع رفتار آنها چه پیامدهای مثبت یا منفی در دانشگاه و حتی محیط جامعه در ابعاد سیاسی و فرهنگی و اجتماعی دارد. چون گاهی رفتار یک دانشجو و یا گروه دانشجویان تبعات ناگواری دارد که امواج آن مدت ها در جامعه می ماند.»
وی همچنین ادامه می دهد: «در جمع های علمی، سیاسی و غیره که افراد به مباحثه و مجادله می پردازند احساس و هیجان بر برخی غالب می شود. اما این هیجان در صورتی کنترل خواهد شد که فرد موقعیت و زمان و مکان را بشناسد و امکان تسلط بر خود و جمع را داشته باشد. تنها پاسخی که برای این بحث می توان داشت استدلال و تفکر شخص است. برخی از آن به عنوان مأموریت های فراموش شده توسط نهاد آموزش دهنده عنوان می کنند. اموری است که به توسعه، هویت و فردای جامعه مربوط می شوند، اما مدارس به آنها بی اعتنایند.»
به گفته دکتر ملکی آیات و روایات و احادیث بسیاری در همین زمینه وجود دارد البته با تعداد بی شمار که درباره تفکر و اندیشه ورزی و برهان سخن می گویند. از رسول خدا(ص) این سخن ارزشمند را داریم که می فرمایند: بین برهان و صداقت رابطه است. یعنی هر که برهان و استدلال آورد صادق است.
حتی در اشعار و آثار برخی شعرای حکیم و دانشمند می بینیم که در مورد عقل و برهان اشارات و هشدارهایی داده شده است. بنابراین طرح کرسی ها زمانی موفقیت آمیز خواهد بود که دانشجویان با منطق و استدلال رفتار کنند که البته این از ویژگی های دانشجویان ما است.
برخوردهای دانشجویی؛ کجروی از انتقاد صحیح
دانشجویان باید هوشیار باشند چرا که دانشگاه محیط علمی است و چیزی جز اتحاد در جامعه و دانشگاه نمی تواند به پیشرفت کشور کمک کند.
مرتضی علیپور دبیر انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه تهران راه اندازی کرسی های آزاداندیشی و تریبون آزاد را عامل مؤثر در خنثی سازی توطئه های دشمنان در دانشگاهها می داند.
وی می گوید: «باید محور بحث ها و مناظره ها در دانشگاه علمی باشد. درگیری و برخوردهایی که در دانشگاه صورت می گیرد توطئه دشمن برای تحت تأثیر قرار دادن فضای دانشگاه است تنها آگاهی دانشجویان می تواند در خنثی شدن توطئه دشمن مؤثر باشد».
علیپور ادامه می دهد: «دانشجویان باید هوشیار باشند در پازل دشمن بازی نکنند، دشمن از اتحاد میان دانشجویان می ترسد و این محور مهم را هدف قرار داده است و لازم است که قشر فرهیخته جامعه با اتحاد و حفظ آرامش این هدف را خنثی کنند. البته دانشجویان برای پیشرفت باید اتحاد، علم آموزی و فضای دوستی را مدنظر قرار دهند همچنین بصیرت، عمق ادراک و تحلیل خود را بالا ببرند تا با حاکم شدن فضای علمی و منطقی بر دانشگاه توطئه دشمنان خنثی شود.»
پیشرفت های گسترده ایران در سال های اخیر در عرصه های مختلف موجب شد ایران به یک قدرت منطقه ای تبدیل شود و این مسئله باعث وحشت دشمنان شده است.
به همین علت دشمنان سناریویی را برای کشورمان طراحی کردند تا با ناامنی در فضای دانشگاه ها و آلوده کردن آن به مسایل سیاسی بیهوده، به اهداف شوم خود برسند.
به بلوغ برسیم تا آزاداندیش شویم
به اعتقاد کارشناسان در صورتی می توان امکان آزادی فکر و اندیشه را در جامعه محقق ساخت که ملت و دولت قادر به پذیرش نظرات مخالف و موافق باشند.
مهدی عباسی مهر دبیر تشکیلات تحکیم وحدت هم در این زمینه معتقد است: «لازمه برگزاری کرسی های آزاداندیشی رسیدن جامعه به یک سطح از بلوغ فکری است. چون اگر جامعه آن را نپذیرد و یا این مباحث متناسب با نیاز جامعه نباشد به احتمال زیاد این مباحث تا چند سال بایگانی می شود.»
وی ادامه می دهد: «نکته ای که در این زمینه باید مورد توجه قرار بگیرد آن است که به هر حال در فضای دانشجویی ما دانشجویان سکولار و لیبرال هم وجود دارند و به همین جهت ما باید اجازه دهیم تفکرات امانیستی هم در دانشگاه کرسی داشته باشند و بتوانند حرفشان را بزنند.»
این فعال دانشجویی اشاره می کند: در یک برهه ای به این دلیل که ما فضا برای طرح دیدگاه های آنها فراهم نکردیم قالب های مزورانه در درون این تشکیلات رشد کرد ولی اگر آنها هم می توانستند حرف خود را بزنند همه متوجه می شدند که در جامعه ایرانی لیبرالیسم یا سکولاریسم رشد نخواهد کرد.
به اعتقاد برخی از صاحب نظران علاوه بر وزارت علوم، مجلس و حتی شورای عالی انقلاب فرهنگی در این زمینه باید وارد شود و از متفکران حوزه و دانشگاه استفاده کند چرا که کرسی های آزاداندیشی نیاز امروز دانشگاه ها است و با مدد تمامی نهادها و سازمان ها می توان این مسیر را هموار کرد اما با این پیش شرط که کرسی ها دولتی نشوند.
در صورتی که کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه ها فعال شود می توان به وحدت حوزه و دانشگاه هم امیدوار بود در واقع فعال کردن کرسی های آزاداندیشی در دانشگاه ها تنها راه وحدت حوزه و دانشگاه است. مقام معظم رهبری نیز در این زمینه تأکید بسیاری داشته اند و تحقق آن به نفع کشور و جوانان کشور است.
حسن موسوی فرد دبیر جنبش عدالتخواه دانشجویی هم در این زمینه تصریح می کند که کرسی های آزاداندیشی باید ناظر به مطالبات مردم و کشور باشد نه اینکه بخواهیم بر سر اینکه فلان اندیشمند غربی در چند قرن قبل حرفی را زده که خود غربی ها هم آن را قبول ندارند، بحث کنیم.
وی ادامه می دهد: «دولتی شدن موضوع کرسی های آزاداندیشی خطری است که این نشست ها را تهدید می کند به همین دلیل باید خود دانشجویان و تشکل های دانشجویی وارد میدان شوند و وزارت علوم تنها نقش نظارتی در این زمینه داشته باشد.باید توجه داشت آنچه در دهه چهارم انقلاب می تواند کشور را در مسیر پیشرفت به پیش ببرد جهش علمی است و تمرکز روی هدف علمی می تواند هدف نخبه پروری سیاسی را هم ساختارمند کند.
بنابراین با توجه به این نکته که دانشگاه باید محل برخورد افکار باشد نه بازوها، برگزاری جلسات نقد در قالب کرسی های آزاداندیشی و در قالب نقد علمی بهترین راهکاری است که می تواند این کرسی ها را قوت بخشیده و امکان وجود آن را استحکام بخشد.