فلسفه آموزش و پرورش اسلامی تدوین می‌شود

* تولید علم و جنبش نرم افزاری یکی از نکات مورد تاکید مقام معظم رهبری است. اما هرگاه این بحث به میان می آید سریعا نگاه ها به حوزه و دانشگاه معطوف می شود. در حالی که عمده سرمایه انسانی کشور در اختیار آموزش و پرورش است. چرا آموزش و پرورش نتوانسته است در این بحث نقش درخور توجهی را بازی کند و دانش آموزان را با مقوله علم و جنبش نرم افزاری آشنا کند؟
** سال های سال در کشور ما باب تولید علم بر استعدادها بسته شده بود و این مشکل عوامل فراوانی دارد که دو عامل عمده آن یکی نتیجه بخشی سیاست های استعماری- که البته معضل تمام کشورهای عقب نگه داشته شده است؛ کشورهایی که به نام جهان سوم شناخته می شوند و حتی کشورهای در حال توسعه- استعمار کهنه و نو به عناوین گوناگون آنها را در شرایط هویت پریشی قرار داده اند. عامل دیگر که در واقع دست پخت همان سیاست استعماری است نظام آموزشی از نخستین سطوح تا سطوح عالی است. این نظام طوری بنا نهاده شده که خروجی آن عالم به معنای تولیدکننده علم نباشد و اندک شمار عالمان مولدی هم که در حوزه علوم انسانی داشته ایم معلول استثناات و عمدتا مشترک میان حوزه و دانشگاه بوده اند. آموزش و پرورش نیز تابعی از نظام کل آموزشی کشور است. درست است که نیروی انسانی در اختیار آموزش و پرورش است اما تنها نیروی انسانی برای تولید علم کافی نیست بلکه یک چرخه مولد، عناصر سازنده متنوعی می خواهد که می توان گفت اغلب آنها در اختیار آموزش و پرورش نبوده و حرکت آموزشی هم به سمت تولید و توانایی نبوده است.
به نظر من باید نگاه به انسان و نیازهای او در رابطه با خودش و محیط اطرافش در کتابهای درسی و نظام آموزشی تغییر کند. کلاس ها به مکان اندیشه و تولید علم تبدیل شود ما نباید می توانیم را فراموش کنیم.
اگر همه دستگاه ها و نهادهای تاثیرگذار در تعلیم و تربیت دست به دست هم بدهند و یا لااقل با حرکت در یک فضای هماهنگ تلاش های یکدیگر را خنثی نکنند امیدوار هستیم که ان شاءالله به تولید علم و نهضت نرم افزاری مورد اشاره مقام معظم رهبری دست بیابیم.
* وزارت آموزش و پرورش برای مبارزه با تفکر التقاطی و تکیه بر فرهنگ اصیل اسلامی در ترسیم چارچوب فکری برای دانش آموزان چه برنامه ای را در پیش دارد و شما به عنوان وزیر دولت اصولگرا در این یک سال در این راستا چه اقداماتی انجام داده اید؟
** آنچه ما به عنوان مبنای تمامی اقدامات و برنامه ریزی های خویش قرار داده ایم محور قراردادن نظام جامع تربیت اسلامی است و همه مولفه های آموزش و پرورش باید در بستر این نظام جامع تعریف و معنا شوند.
شورای عالی آموزش و پرورش نیز تدوین فلسفه آموزش و پرورش اسلامی را در دستور کار خویش قرار داده است.
* احیای معاونت پرورشی یکی از اهداف شما در تصدی پست وزارت آموزش و پرورش بود. اما منظور از باز تعریف این معاونت در ساختار آموزش و پرورش چیست؟
** چنانکه اشاره شد تربیت اسلامی به معنای جامع آن وظیفه تمامی دست اندرکاران آموزش و پرورش می باشد و هیچ مولفه ای در آموزش و پرورش وجود ندارد مگر آنکه رسالت تربیتی آن تعریف شده است.
اما معاونت پرورشی با رویکرد جدید شناسایی و رشد استعدادهای دانش آموزان را هدف اصلی خود قرار داده است، البته این معاونت نیز همانند سایر معاونت ها در بستر رسالت تربیتی خویش، دستیابی به هدف خود را پیگیری می کند.
* یکی از چالش های عمده آموزش و پرورش مشکل مدیریتی است. اکثر مدیران مدارس از دانش مدیریتی برخوردار نیستند. لذا همین امر باعث شده که مدارس دولتی ما از لحاظ کمی و کیفی بازدهی منفی و ناخوشایندی داشته باشند. به نظر شما راه حل این مشکل چیست و آیا گرایش به انتصاب مستقیم این مدیران از طرف ادارات می تواند حل مشکل نماید؟
** چالش های مدیریتی در آموزش و پرورش بیش از آنکه ریشه در کم و کیف دانش مدیریتی مدیران داشته باشد ناشی از کشمکش های حاکم بر آن بوده است. تلاش ها در دوره جدید آموزش و پرورش عاری سازی فضای آموزش و پرورش از کشمکش ها و بازگرداندن نگاه آموزش و پرورش به درون است تا در سایه همدلی و تلاش همه اعضای این خانواده بزرگ شاهد آغاز فصلی نوین و شایسته جامعه فرهنگیان باشیم. بر همین اساس تغییر برخی مدیریت ها در آموزش و پرورش برحسب ضرورت و با رعایت همه جوانب و احترام انجام شده است و سعی هم بر این بوده که قابلیت های افراد برای تصدی کارها مورد توجه قرار بگیرد و در شرایطی که کار اثر بخشی نیاز به هماهنگی و کارآمدی در رده های مختلف دارد برحسب مورد نسبت به بهینه سازی مدیریت اقدام شده است. آنچه از آن به بازدهی منفی مدارس دولتی یاد می شود ریشه در عوامل متعدد درون و بیرون مدرسه دارد که رفع آن نیز در حل این معضلات است. در یک مجموعه متشکل اداری رابطه مستقیم اداری انسجام تصمیم گیری و اجرای تصمیم را موجب می شود.
* بنابر اظهارات معاون اقتصادی سابق سازمان مدیریت در حاشیه نشست انجمن اسلامی مهندسین 40 درصد بودجه آموزش و پرورش در حوزه ستادی مصرف می شود. به نظر شما با در نظر گرفتن مشکلات معیشتی معلمان و فرهنگیان این نسبت، کمی غیرعادی نیست؟
** وضعیت اعتبارات مصوب وزارت آموزش و پرورش در سال های 84 و 85 در قالب اعتبارات حوزه ستادی و اعتبارات سازمان های آموزش و پرورش استان ها دیده شده است و اعتبارات استانی مستقیما از طریق سازمان مدیریت در اختیار استان ها قرار می گیرد. در سال 84 سهم حوزه ستادی از کل اعتبارات وزارت 9/6 درصد و در سال 85 نیز 8/5 درصد می باشد که حدود 80 درصد از این اعتبار نیز در راستای سیاست ها و برنامه های متمرکز محترم وزارت بین سازمان های آموزش و پرورش استان ها توزیع می گردد.
* سال گذشته با تلاش های شما در راستای برابری امکانات 5/17 درصد یعنی 3 درصد بیشتر از سایر کارمندان به حقوق فرهنگیان اضافه شد. اما به نظر شما این تفاوت 3 درصدی برای کارمندی که مثلا 700 هزار تومان حقوق می گیرد و معلمی که حداکثر حقوق او 200 هزار تومان است، چقدر می تواند عادلانه باشد. 5/14 درصد 700 هزار تومان مسلما خیلی بیشتر از 5/17 درصد 200 هزار تومان است؟
** البته حداکثر حقوق معلمان بیشتر از این رقم است ولی به عنوان خدمتگزار جامعه فرهنگیان کشور و در راستای عدالت اجتماعی خواهان احقاق حقوق معملان هستم و خود و همکارانم در ستاد وزارتخانه به شدت پیگیر تعیین افق این حقوق هستیم کار گروهی تشکیل شده تا حقوق های دولتی رصد شود و با نگاه و عنایتی که در دولت محترم و مجلس محترم شورای اسلامی نسبت به آموزش و پرورش وجود دارد ان شاءالله تبعیض های احتمالی رفع شود. معلمان و همکاران عزیز فرهنگی ما این نوید را داشته باشند که مجموعه مدیریت جدید وزارت آموزش و پروررش دغدغه ای غیر از معلمان و مجموعه آموزش و پروررش ندارد و تمام تلاش و همت خود را در این راه به کار خواهد گرفت.
* به نظر شما نقاط ضعف صندوق ذخیره فرهنگیان که فعالیت اقتصادی و سوددهی فوق العاده ضعیف و پاینی دارد در چیست؟
** اگرچه آمار عملکرد صندوق متاثر از شرایط اقتصادی 10 سال گذشته کشور (تورم دو رقمی که باعث ایجاد ارزش افزوده گردیده است) افزایش سرمایه و دارایی ها را نشان می دهد اما سوء مدیریت و عدم درک و آگاهی از شرایط اقتصادی کشور در راه اندازی فعالیت های اقتصادی متعدد بدون مطالعه، برنامه ریزی و تامین نیروی متخصص از قبیل تاسیس شرکت بازرگانی و شرکتهای سیاحتی- زیارتی با وجود رقبای جدی در بخش خصوصی و عدم توجیه اقتصادی مناسب باعث وارد آمدن خسارت مالی نیز به موسسه گردیده است. برخی از شرکت هایی را نیز که دولت مالکیت آن را طی سالیان گذشته و در قبال بدهی خود به موسسه واگذار کرده است نیز شرکت هایی زیان ده بوده اند.
* در این یک سال در حوزه کاری خودتان چه اقدام و فعالیت متفاوتی نسبت به دوره های پیشین انجام داده اید؟
** وزارت آموزش و پرورش در طول سال های متمادی و به دلایل مختلف با مشکلات عدیده ای دست به گریبان بوده، برخی از این مشکلات خارج از آموزش و پرورش قابل پیگیری است و برخی در داخل. از ابتدا گروهی از همکاران را مامور کردیم تا این دو گونه مشکل را از هم تفکیک کنند و آن در هم تنیدگی پیشین را از سر راه بردارند تا بتوان هر گروه از این مشکلات را جداگانه مورد بررسی قرار داد و راه حل های مناسب را انتخاب کرد.
در طول این ده ماه به لطف خدا و تلاش خالصانه همکارانمان و عنایت ویژه ای که دولت و مجلس محترم به آموزش و پرورش داشته اند توانسته ایم اقداماتی داشته باشیم که البته برخی به نتیجه رسیده و برخی در حال پیگیری است و برخی نیز مراحل طراحی و گفتگوی بین بخشی و فرابخشی را می گذراند. از جمله این اقدامات که متفاوت با رویکرد گذشته است می توان توجه ویژه، همه جانبه و راهبردی به شان و منزلت معلمان، سازماندهی بحث مسکن و معیشت فرهنگیان، توجه به اقتصاد آموزش و پرورش، پرداخت عمده مطالبات دیرینه فرهنگیان که بعضی از موارد آن از سال 68 تاکنون پرداخت نشده بود، افزایش پایه بودجه آموزش و پرورش که بر سایر شاخص های بودجه تاثیر می گذارد و نکته مهمی که موجب تقویت روابط انسانی و رضایت شغلی کارکنان شده است روان سازی قوانین و مقررات و حذف مقررات پاگیر و غیرضرور و اصلاح نگرش های اداری به نفع همکاران است که به میزان قابل توجهی انجام شده و باز هم در حال پیگیری است.
از جمله اقدامات متفاوت این دوره احیای مراکز تربیت معلم، احیای معاونت پرورشی و ایجاد فضای لازم برای شکل گیری ساختاری روزآمد و ماموریتی شفاف برای آن است که در این خصوص از نمایندگان محترم شورای اسلامی تشکر خالصانه دارم و هم از آن بزرگواران مساعدت تا تحقق کامل این مهم را خواستارم.
* در یک نگاه بیرونی به آموزش و پرورش همواره در افکار عمومی این مسئله مطرح است که فرهنگیان مطالباتی دارند. سئوال این است، این مطالبات چیست و از زمان تصدی شما تاکنون چقدر موفق به پاسخ به این مطالبات بوده اید؟
** همان گونه که در بخشی از سئوال قبل گفتم آنچه از آن به مطالبات فرهنگیان یاد می شود بیشتر، طلب هایی است که به علل گوناگون اعم از ارتقاء، سنوات، ماموریت ها و... از دولت داشته اند اما به نظر من مطالبات مهمتری نیز وجود دارد و آن سهم معلمان از احترام اجتماعی است نکته ای که از آن غفلت شده است. احترام و تکریم معلم باید همه جانبه باشد، همه اقشار ملت صرف نظر از مسئولیتی که دارند باید در عمل سپاسگزار معلم باشند.
تکریم معلم باید به یک فرهنگ تبدیل شود. نگاه به معلم باید به عنوان منشا سعادت و هدایت انسان تغییر کند. جایگاه معلم جایگاه پیامبران است و افتخار پیامبر عظیم الشان اسلام و امه معصومین علیهما سلام به این بوده که معلم بشریتند. احترام به معلم باید از عزت مندی و حق شناسی نشات بگیرد و باور دارم اگر مسئله منزلت معلم در جامعه آنچنان که بایسته است مطرح شود معیشت معلم خودبه خود به تبع آن تامین خواهد شد.
معلمان از آنجا که مظهر عدالت خواهی هستند نسبت به بعضی تصمیمات گذشته که تبعیض آمیز بوده است گلایه دارند که امیدواریم در لایحه مدیریت خدمات کشوری که اکنون در مجلس شورای اسلامی مطرح است، این عدالت واقعا تحقق یابد.
* دستاورد سفرهای استانی دولت در حوزه آموزش و پرورش چه بوده است و آیا تا به حال سعی کرده اید که بازخوردی از این سفرها داشته باشید؟
** در مجموع 12 سفر استانی (که تاکنون مصوبات آن ابلاغ شده) بخشی از مصوبات دولت محترم برای آموزش و پرورش که در بودجه سال های 84 ، 85 و 86 به شکل اعتبار دیده شده، عبارت است از:
تخصیص 904 میلیارد ریال برای توسعه و تجهیز هنرستان ها وخرید مینی بوس، تخصیص اعتبار برای خرید 76 دستگاه مینی بوس برای جابه جایی دانش آموزان مناطق محروم، تخصیص اعتبار ساخت 50 باب معلم سرا در جوار مدارس روستایی، موافقت با ساخت 40 باب مدرسه شبانه روزی، مقاوم سازی 45 مدرسه، احداث 12 باب هنرستان فنی و حرفه ای و کاردانش، تاسیس 7 آموزشکده فنی، احداث باشگاه فرهنگیان در برخی استان ها، افزایش سهم مراکز تربیت معلم و دانشسراها، تجهیز رایانه ای مدارس تخصیص اعتبار طرح های نیمه تمام از سوی نهاد ریاست جمهوری و سازمان مدیریت در سطح توافقنامه، اختصاص ردیف های استخدامی در راستای تامین نیروی انسانی، البته اینجانب در این سفرها توفیق داشته ام با همکاران فرهنگی دیدار داشته باشم و از رهنمودهای آنان بهره مند شوم و در حد توان برای حل مشکلات آنان چاره جویی نمایم.
این غیر از توجه فراگیری است که در دولت و مجلس نسبت به آموزش و پرورش وجود دارد و ان شاءالله منشا خیر و برکت خواهد شد.