رزمندگی و سازندگی

احمدرضا هدایتی
همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی و از همان روزهای نخست، موضوع سازندگی کشور از سوی بنیان گذار انقلاب اسلامی بعنوان اصلی ترین برنامه مطرح و طی سالهای پس از آن علی رغم بروز جنگ تحمیلی، پیوسته بر اجرای آن تأکید شده است، اما آنچه در این رابطه حائز اهمیت می باشد، نقشی است که در این زمینه از سوی حضرت امام برای اقشار مختلف از جمله نیروهای مسلح تعریف شده، بگونه ای که از همان ابتدا با اشاره به ارتش جمهوری اسلامی بر این وظیفه تأکید و در بخش دیگری از سخنرانیشان خطاب به اقشار مختلف جامعه در تاریخ 17/11/57 فرمودند:
«ما باید از سر (ابتدا)، یک مملکتی را از سر (ابتدا) بسازیم و این، نه دولت همچو کاری می تواند بکند نه بعضی اقشار ملت، باید همه با هم دست به دست هم بدهند.»
بدیهی است در این راستا رسیدگی به محرومین و مستضعفین و رفع محرومیت از کشور از مهمترین دغدغه های رهبرکبیر انقلاب اسلامی محسوب می شد و این خواسته اساسی را در سخنرانی های متعدد از جمله در سخنرانی تاریخ 20/1/58 اینگونه بیان می کنند:
«دوران سازندگی، دورانی که باید از ثمرات انقلابمان، مردم محروم و ستمدید بهره مند شوند.»
به دنبال این بیانات موضوع سازندگی در ابعاد مختلف در سرلوحه امور قرارگرفت، اما دیری نپایید که عناد و کینه ورزی دشمنان اسلام و انقلاب، این تحول عظیم را نشانه رفت و آثار کارشکنی و سنگ اندازی در ابتدا با درگیریهای داخلی و سپس با تحمیل جنگ و دهها و صدها توطئه خرد و کلان دیگر، بر علیه نظام نوپای انقلاب اسلامی شدت گرفت.
در این میان هشت سال جنگ تحمیلی اگر چه دستاوردهای مادی و معنوی فراوانی را نیز بهمراه داشت، اما در عین حال خسارت قابل توجهی را به برنامه سازندگی کشور وارد و مانع از آن شد که ظرفیتهای موجود، برای توسعه و آبادانی کشور استفاده شود، اما پس از پایان جنگ تحمیلی با تأکید مجدد امام راحل(ره) و در ادامه با تدابیر متخذه از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای، بار دیگر تمام امکانات و توانمندی ها از جمله بخش قابل توجهی از توان سپاه در جهت عمران و آبادانی کشور سوق داده شد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در این رابطه علاوه بر تعیین نقش و وظیفه برای تمام مردم و مسئولین کشور در تاریخ 12/9/70 و پس از پایان جنگ تحمیلی، نیروهای مسلح را مورد خطاب قرارداده و فرمودند؛ «شما نیروهای مسلح و همه ملت ایران، در یک مرحله امتحان خوبی دادید، در مرحله دوم هم (یعنی مرحله بازسازی) باید همان نمایش قدرت در همه سطوح کشور و در هر جایی که انسان سربلند و شایسته ای از مردم ایران در آنجا حضور دارد وجود داشته باشد.»
و در جایی دیگر در تاریخ 29/6/69 با اشاره به نقش سپاه در این باره می فرماید:
«اجمالاً آن چیزیکه من فکر می کنم، این است که سپاه در آینده کشور، نقش مؤثری خواهد داشت.»
به همین منظور پس از فراغت از جنگ علاوه بر بسیج، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ع) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز بعنوان یک رده تخصصی و مجهز، در راستای مأموریت دفاع از دستاوردهای انقلاب اسلامی و توسعه همه جانبه کشور، وارد عرصه سازندگی شد و با اجرای بیش از 1550 طرح بزرگ ملی و محلی در زمینه های مختلف مانند سدسازی، جاده سازی، زهکشی و احداث کانال، ساخت تصفیه خانه، احداث خطوط انتقال آب و گاز و نفت، ساخت سازه های شناور، بندر، اسکله و موج شکن، ساخت حوضچه های ساخت و تعمیر کشتی و سایر سازه های دریایی، ساخت پالایشگاه و پتروشیمی، احداث تونل، ابنیه مسکونی و اداری، سازه های زیرزمینی، مخازن نفت و آب، حمل و نقل، معدن، کشاورزی و خدمات مشاوره ای، کمک به دولت جمهوری اسلامی و خدمت به مردم در این زمینه را هدف خود قرار داده است، ارزیابی نتایج و دستاوردهای این حضور مبارزک بیانگر نکات مثبت فراوانی است که شاید کمتر مورد توجه قرارگرفته باشد.
برای درک بهتر موضوع می توان این دستاوردها که گاهی ارزش ریالی و کارکردهای جانبی آنها بیش از هزینه تمام شده پروژه ها بوده را به دو دسته کلی شامل دستاوردهای سازمانی و دستاوردهای عمومی تقسیم نماییم:
الف - دستاوردهای عمومی:
1- کمک به محرومیت زدایی و سازندگی و توسعه همه جانبه کشور و رفع بحرانهای مختلف مانند رفع بحران کم آبی در آبادان و یا رفع یخبندان معابر در تهران.
2- ایجاد فرصت های شغلی برای جوانان بویژه اعضای ارتش 20میلیونی و کمک به وضعیت معیشتی آنان با بکارگیری بیش از 26000 نیروی مردمی.
3- اثبات کارآمدی ظرفیت ها و امکانات مادی و معنوی موجود در داخل کشور برای انجام پروژه های بزرگ و پیچیده.
4-فراهم نمودن شرایط برای بکارگیری ظرفیت های داخلی کشور و کمک به ایجاد، توسعه و رشد موسسات و شرکتهای عمرانی، صنعتی و کشاورزی دربخش خصوصی با گرایش های مختلف.
5- ایجاد فرهنگ خودباوری و فراهم نمودن امکان بروز و شکوفایی استعدادهای موجود در بخش خصوصی و تربیت صدها نیروی متخصص و مجرب ازطریق بکارگیری نیروهای مردمی و بسیجی در پروژه های مربوطه.
6- معرفی برخی از ظرفیت های جدید و نامحسوس موجود در کشور بویژه در زمینه شناسایی و احیاء زمین های کشاورزی.
7- کمک به مردمی کردن و توسعه امنیت عمومی ازطریق بکارگیری نیروهای بومی و حضور و اجرای پروژه های مختلف در مناطق مختلف مرزی و دورافتاده.
8-ایجاد امنیت و جلوگیری از تردد اشرار و قاچاقچیان دربخش قابل توجهی از مناطق غیرمسکونی شرق، شمال شرق و غرب کشور ازطریق اجرای پروژه های بزرگ کشاورزی و استقرار تعاونی های بسیجی.
9- ایجاد تعادل در قیمت فعالیت های عمرانی (هزینه تمام شده) در رقابت سازنده با شرکت ها و مؤسسات بخش خصوصی.
10-کمک به توسعه فرهنگ کار وتلاش و ایجاد امید به آینده و جلب مشارکت مردم در سازندگی کشور.
11-ارتقاء همبستگی و تقویت وفاق و ترویج روحیه جهادی وبسیجی درجامعه ازطریق مشارکت در سازندگی کشور.
12-ارائه الگوهای کارآمد برای ریسک پذیری و حضور موثر درعرصه های مختلف سازندگی در سطح کشور و خارج از کشور.
ب - دستاوردهای سازمانی:
1- ایجاد شرایط لازم برای جبران بخشی از کمبود بودجه دفاعی موردنیاز و تقویت و توسعه ارتش 20 میلیونی و سیستم دفاعی کشور.
2- افزایش کارایی و توان سپاه برای مشارکت در فعالیت های مختلف عمرانی، صنعتی و کشاورزی در مناطق مختلف کشور.
3- اثبات ظرفیت ها و توانمندی های سپاه و بسیج و نقش موثر آن درتوسعه همه جانبه کشور و اجرای پروژه های پیچیده و مشکل در شرایط سخت.
4- تقویت و تعمیق اعتماد مردم و مسئولین به بسیج و سپاه بعنوان مجموعه ای مردمی و خدمتگزار.
5-کمک به جذب نیروهای مردمی و تشکیل و توسعه ارتش 20 میلیونی.
6- افزایش ظرفیت ها و توان سپاه برای انجام مأموریت های امدادرسانی و بازسازی و مقابله با بحران های ناشی از آثار تخریبی حوادث طبیعی و غیرطبیعی مانند جنگ، زلزله، سیل و سایر حوادث.
7- استفاده بهینه از امکانات و تجهیز سازمان به ماشین آلات و تجهیزات و فن آوری جدید و به روز.
8- فراهم نمودن شرایط لازم برای استفاده از توان بسیجیان متخصص سایر ظرفیت های موجود دربسیج و سپاه درجهت سازندگی کشور.
9- کسب تجربه و دانش فنی جدید و انتقال به پیکره سپاه در زمینه های مختلف مهندسی از طریق تربیت نیروهای متخصص و سایر اقدامات صورت گرفته.
10- نمایش حضور کارآمد و نقش فعال و پرتحرک بسیج وسپاه در زمان صلح و سازندگی.
11- کمک به افزایش آمادگی رزم و امکان واکنش سریع در زمینه مهندسی رزمی با حضور در مناطق مختلف کشور.
12- تقویت مزیت های استراتژیک سپاه در بخش مهندسی رزمی درمقایسه با سایر کشورهای منطقه.
همانگونه که قبلا اشاره شد، با استفاده از فرصتهای بدست آمده و به منظور استفاده بهینه از امکانات، سایر بخش های سپاه نیز دراین رابطه بطور کاملا فعال و اثرگذار و مأموریت های متعدد و متنوعی را درسطح ملی و محلی در عرصه های مختلف سازندگی اجرا نموده اند که طرح واکسیناسیون فلج اطفال، جنگلکاری، آبخیزداری، مدرسه سازی، آبادسازی روستاها، فعالیتهای مختلف فرهنگی و علمی و آموزشی وسایر فعالیتهای مشابه نمونه هایی از این اقدامات به شمار می روند که توسط رده های مختلف سپاه بویژه بسیج انجام شده است، اما نقش قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء(ص) نیز بعنوان یک رده تخصصی مجهز و مجرب بسیار حائزاهمیت و اثرگذار بوده است.