جنگ قدرت در پکن: هو در برابر جیانگ

نوشته: وانگ چو
ترجمه: پویا صدارت
ناظران امور چین آمدن‌ها و رفتن‌های رهبران، چگونگی به خط شدن‌های آنها در عکس گرفتن‌های رسمی، تغییرات در منصب‌ها و بویژه ناپدید نشدن آنها را به دقت زیر ذره‌بین است تا تغییر آرایش‌ها از لحاظ تأثیری که بر رهبری چین می‌گذارند و اینکه چه کسی قدرت را در دست دارد و قدرت چه کسی در حال افزایش و قدرت چه کسی در حال زایل شدن است، معلوم شود. تفاوت‌های جزئی و ظریف در پروتکل‌ها و تشریفات نیز افق‌های وسیعی از حدس و گمان‌ها را در برابر دیدگان می‌گشایند – همان‌گونه که امروز گشوده‌اند. شفافیت معادل دقیقی در زبان چینی ندارد.
بعضی از چینی‌ها آن را «دست به گریبان شدن» و برخی نیز صرفا جنگ و کشمکش در راهروهای قدرت می‌نامند.
هو چین تاتو رئیس‌جمهوری چین در 28 ژوئن یک باره برنامه حضور خود در بیست و هشتمین نشست کمیته میراث فرهنگی را که در شهر سوژو در شرق چین برگزار می‌شد لغو کرد و فقط بیانیه مکتوبی را برای این نشست فرستاد. معمولا رئیس کشور میزبان در نشست‌های اصلی کمیته میراث فرهنگی در سرتاسر جهان سخنرانی می‌کند و ژاک شیراک رئیس‌جمهوری فرانسه نیز در نشست قبلی این کمیته در پاریس در ژوئن گذشته همین کار را کرده بود.
در واقع و تصمیم‌ گرفت در پکن بماند و نستور کرچنر رئیس‌جمهوری آرژانتین را که به چین سفر کرده بود سرگرم کند. تحلیلگران سیاسی می‌گویند تغییر برنامه هو و تشریفات، نتیجه شدت گرفتن اخیر کشمکش یا مبارزه قدرت میان هو و جیانگ زمین رئیس‌جمهوری سابق و فرمانده کل نیروهای مسلح و رئیس کمیسیون نظامی مرکزی حزب کمونیست است که عالی‌ترین نهاد ارتش چین محسوب می‌شود جیانگ در راهروهای قدرت در پکن قدرت و نفوذ زیادی دارد، کاملا پذیرفتنی است که هو برنامه‌اش را برای دیدار با رئیس‌جمهوری یک کشور دوست تغییر دهد، اما منابع مطلع به «اشیا تایمز» گفتند این تغییر برنامه ماجرای دیگری دارد.
کند و کاو در این «ماجرا» آسان نیست اما یک چیز مسلم است: هو اینک سرگرم محکم کاری و خنثی کردن اقدامات اخیر سلف خویش به منظور تقویت نفوذ و قدرت خود در پکن است. از لحاظ سیاسی شاید بهتر این بود که او به جای رفتن به سوژو در پکن بماند، اما رئیس‌جمهوری بودن به معنای همه‌کاره بودن نیست.
طبق سنت و روال پیشین، رئیس‌جمهوری چین باید کنترل کمیسیون نظامی مرکزی و فرماندهی کل قوا را در دست داشته باشد. فعلا این گونه نیست. این غیر عادی است و همه آن را می‌دانند. جیانگ رئیس‌جمهوری قدرتمند سابق چین کنترل کمیسیون نظامی را بر عهده دارد، نه هو رئیس‌جمهوری کنونی.
جیانگ در بیستم ژوئن به 15 مقام نظامی تا سطح ژنرالی ترفیع درجه داد که یوشیگی محافظ شخصی بلندپایه وی نیز جوز انه ابود. ترفیع درجه این عده اقدامی کم‌سابقه بود و اعتقاد همگانی بر این است که این کار برای تقویت کنترل جیانگ بر ارتش بود. این ترفیع درجه با مقررات ذیربط مغایرت داشت، زیرا یک مقام در موقعیت یوکه مدیریت اداره مرکزی محافظان شخصی را بر عهده دارد به ندرت به درجه ژنرال‌ چهار ستاره ارتقاء می‌یابد.
تنها سه روز پس از آن اداره حسابرسی ملی چین گزارش سالانه خود را منتشر کرد که در آن جرایم مرتبط با فساد و تخطی از مسئولیت در برخی از حوزه‌های تحت سلطه جیانگ، از جمله بخش‌های حسابداری و ارتباطات فاش شده بود. خبرگزاری شین هوا، خبرگزاری رسمی حزب کمونیست در سرمقاله 25 ژوئن جرایم مورد اشاره در این گزارش را محکوم کرد و خواستار رسیدگی و حل و فصل سریع و بلادرنگ این مشکلات شد.
نزاع برای تفوق در پکن
حقیقت این است که جنگ قدرت هو – جیانگ از اوایل امسال آغاز شد. در ماه آوریل ون جیابائو نخست‌وزیر چین و متحد رئیس‌جمهوری فعلی و عضوی از دولت یک ساله هو – ون مجموعه سیاست‌های کنترلی کلانی را برای سرد کردن اقتصاد مشتعل کشور به اجرا گذاشت که در بخش‌هایی چون مستغلات، فولاد و سیمان موفقیتی به همراه نداشت. برخی از تدابیر ون با مقاومت‌های شدید آشکار و پنهان مقامات لجوج جیانگ مواجه شد که طرح‌های عظیم و نمایشی و پرهزینه را ترجیح می‌دادند، در حالی که اقتصاد چین رشد با سرعت و خیره کننده خود را آغاز کرده بود. تولید ناخالص داخلی چین در فصل نخست رشدی 7/9 درصد داشت و سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت با 43 درصد رشد به 9/879 میلیارد یوان (106 میلیارد دلار آمریکا) رسید. این رقم در ماه‌های ژانویه و فوریه به 53 درصد افزایش یافت.
هو با توجه به ضعف‌ها و مشکلات اجرایی که در گزارش اداره حسابرسی ملی چین آشکار شد احتمالا تدابیر اصلاحی جدید و واقع‌بینانه‌ای را به اجرا خواهد گذاشت تا «کنترل و نظارت» حزب کمونیست چین را تقویت کند. این تدابیر مسلما منافع جناح طرفدار جیانگ را به خطر خواهد انداخت و ظاهرا جیانگ نیز به تلاش‌های هو رضایت نخواهد داد.
در چند ماه آینده توجه عمومی معطوف به جیانگ خواهد شد تا معلوم شود آیا وی از سمت کنونی خود، یعنی فرماندهی کل قوا، در مجمع عمومی آینده حزب در پائیز امسال چشم‌پوشی خواهد کرد یا خیر.
بیشتر مفسران سیاسی با توجه به اقدام اخیر جیانگ در زمینه ترفیع دادن به تعدادی از مقامات نظامی معتقدند جیانگ در اینده نزدیک از این سمت خود چشم‌پوشی نخواهد کرد هر چند که در نهایت این کار اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
اندرو یانگ کارشناس تایوانی امور نظامی چین که چنین دیدگاه دارد گفت: «ترفیع درجه یو نشانه این استک ه جیانگ امسال از سمت فرماندهی کل قوا کناره‌گیری نخواهد کرد... اگر قرار نبود او در سمت خود ابقا کند لزومی نداشت که به او ترفیع درجه بدهد. این کار رقابت بی‌موردی را به راه می‌اندازد.»
پیش‌بینی می‌شود که بازی قدرت در درون رده‌های قدرت علی پکن ادامه یابد. نتایج این بازی قدرت دستور کار نشست جامع حزب را تعیین و معلوم خواهد کرد که چه کسی – و چه زمانی فرمانده بعدی نیروهای مسلح چین خواهد بود.
ارتش: عامل اصلی در بازی قدرت هو – جیانگ
بیشتر تحلیلگران با توجه به بازی قدرت آشکار هو و سلف وی جیانگ، توجه خود را عمدتا معطوف تضاد منافع آنها کرده‌اند. با این حال میان این دو هنو هم بر سر برخی مسائل اتفاق‌نظر وتوافق وجود دارد و گرچه اعتقاد عمومی بر این است که جیانگ کنترل نیروهای مسلح را در دست خواهد داشت، اما هر دو رهبر چاره‌ای ندارند جز اینکه یکدیگر را برای مدتی تحمل کنند.
سازش و مصالحه میان این دو را می‌شد در مراسم ترفیع درجه مقامات نظامی در بیستم ژوئن احساس کرد. هم جیانگ و هم هو، که معاون وی در کمیسیون مرکزی نظامی است،‌ در این مراسم حضور داشتند. خبرگزاری رسمی شین هوا تاکید کرد که هو و جیانگ مشترکا رفیع درجه مقامات نظامی را اعلام کردند و مشخصا گواهی‌های ژنرال‌های جدید را صادر کردند.
گرچه ترفیع درجه یو پیروزی بزرگی برای جیانگ تلقی می‌شود اما برخی از کسانی که به درجه ژنرالی ارتقاء یافته‌اند بخشی از اردوگاه هو محسوب می‌شوند.
یکی از مردان هو ژوکی، فرمانده منطقه نظامی پکن است که از لحاظ سیاسی مهم‌ترین منطقه نظامی در میان کل هفت منطقه نظامی سرتاسر چین محسوب می‌شود. براساس مقررات نظامی چین، هر کسی که تا سطح ژنرال‌ چهار ستاره ترفیع می‌گیرد بایستی دو ویژگی را داشته باشد: داشتن سمت به مدت یک یا دو سال در مناطق نظامی اصلی چین و داشتن سمت سپهبدی به مدت دست‌کم چهار سال، ژو همین سال گذشته به فرماندهی منطقه نظامی پکن منصوب شده بود و بر همین اساس ترفیع درجه او به ژنرالی به واسطه مداخله هو امکان‌پذیر بوده است.
هو پیش از آنکه به ریاست جمهوری چین برسد بین سال‌های اواخر دهه 1980 و اوایل دهه 1990 رئیس حزب کمونیست در مناطق دور افتاده گویی‌ژور و تبت بود و در همان زمان ژو طی کردن پله‌های ترقی ارتش را در منطقه نظامی چنگدو که دو منطقه گویی‌ژو و تبت را در بر می‌گرفت آغاز کرده بود. ژو در مهار شورش‌های کشیش‌های بودایی در منطقه ناآرام تبت و سرکوب کسانی که از حاکمیت چین بر تبت ناراضی بودند کمک زیادی به هو کرد. پس از آنکه هو در سال 1999 به نایب رئیسی کمیسیون نظامی مرکزی حزب منصوب شد تلاش‌هایی را برای گسترش دامنه نفوذ خود در سرتاسر ارتش بیشتر کرد. ژو حالا پاداش تلاش‌هایش را می‌گیرد.
یکی دیگر از حامیان پر و پا قرص هو، جی ژن‌فنگ است که از سال 2002 معاون رئیس ستاد کل ارتش بوده است. جی به لیانگ گوانگ لی رئیس ستاد کل ارتش که یکی از حامیان قدرتمند هو است بسیار نزدیک است.
با این وجود رئیس‌جمهوری سابق بیش از همه از ترفیع درجه‌های اخیر نفع می‌برد و کنترل خود را بر ارتش تقویت می‌کند. به اعتقاد برخی از کارشناسان سیاسی،‌ هو هنوز از لحاظ ارتباطهای نظامی همطراز جیانگ، سلف خویش، نسبت و این وضع به اعتقاد برخی از کارشناسان به ثبات و توازن قدرت در ارتش چین کمک می‌کند.
با این حال، هو هنوز یک برگ برنده در درست دارد که همان سونگ دفو مرد دست راست اوست. در سال 1985 که هو از قلمرو خود یعنی اتحادیه جوانان کمونیست خارج شد، سونگ را برای جانشینی خود به عنوان رئیس این اتحادیه توصیه کرد. این اتحادیه مهدی است که مقامات ارشد حزب در آن پرورش می‌یابند.
هنگامی که هو سرانجام در سال 1992 وارد کمیته مرکزی حزب کمونیست شد خیلی زود به سونگ کمک کرد تا مناصب دولتی و نظامی در زمینه انتصاب کارکنان را بر عهده بگیرد.
تجربه 28 ساله سونگ در زمینه خدمت در ارتش سرمایه سیاسی دیگری برای هو است که عملا روابط موثر زیادی با نظامیان نداشته است. بنابراین بیمار شدن سونگ در سال گذشته خسرانی جدی برای هو بود. سونگ به سبب این بیماری مجبور شد سمت ریاست حزب در فوجیان، استان توسعه یافته چین در امتداد سواحل جنوب شرقی این کشور را واگذار کند.
مفسران سیاسی معتقدند در صورتی که سونگ بیماری را پشت سر بگذرد و به صحنه سیاسی در پکن باز گردد قدرت جناح طرفدار هو به شدت تقویت خواهد شد. در آن صورت هو قدرت بازدارندگی مخوفی در برابر دار و دسته جیانگ خواهد داشت. متاسفانه معلوم نیست که سونگ چه زمانی این بیماری را پشت سر خواهد گذاشت و آیا اصلا قادر به این کار خواهد بود یا خیر.