در تحلیل و بررسی پدیده مدعیان دروغین مهدویت (بخش چهارم)

سید کاظم رشتی (شیخیه)
سید کاظم رشتی فرزند سید قاسم رشتی گیلانی حائری در سال 1212هجری متولد شد. در 21 سالگی به کربلا رفت و تا آخر عمر در آنجا زندگی کرد و به ترویج عقاید شیخ احمد احسائی پرداخت. بعد از فوت شیخ، از بین مشایخ شیخیه، سید کاظم رشتی چون جرأت زیادی در اظهار عقاید سلف خود داشت به عنوان رئیس انتخاب شد.
او بر عقاید سلف خود، اوهامی جدید افزود و ادعاهای شبیه به کشف داشت. به همین خاطر، به پیروان آنها «کشفیه» می‌گویند. سید کاظم 20 سال رئیس فرقه بود و بین پیروانش در ایران و عراق، رکن رابع بود. وی نزدیک به 120 کتاب تألیف کرد که در بردارنده ادعاهایی عجیب است. او که اغلب کتاب‌هایش را با رمز می‌نوشت، مهدویت را به صورتی موهوم مطرح می‌کرد. برای مثال می‌گفت: «الان مهدی در بین شماست.» او حتی مبلغانش را به اطراف می‌فرستاد که مردم را آماده ظهور کنند و گاهی نیز می‌گفت که «آقا بین خود شماست.» به خاطر همین افکار خرافاتی و موهوم، یکی از شاگردان بارزش به نام «علی محمد باب» ادعا کرد که من باب امام زمان هستم. بعد ادعا کرد که خود مهدی هستم. مردم هم دور او را گرفتند و زیربنای بابیت شکل گرفت.
سید علی‌محمد باب (بابیه)
بنیانگذار فرقه بابیه، سیدعلی‌محمد شیرازی است. از آنجا که او در ابتدای دعوتش مدعی بابیت امام دوازدهم شیعه بود و خود را طریق ارتباط با امام زمان (عج) می‌دانست، ملقب به «باب» شد و پیروانش را «بابیه» نامیدند.
وی در کودکی به مکتب شیخ عابد از شاگردان شیخ احمد احسائی رفت و خواندن و نوشتن آموخت و از همان دوران با شیخیه آشنا شد. در 19 سالگی به کربلا رفت در درس سید کاظم رشتی حاضر شد. در همین درس بود که با مسایل عرفانی، تفسیر و تأویل آیات و احادیث و مسائل فقهی به روش شیخیه آشنا شد. پس از درگذشت سیدکاظم رشتی، مریدان و شاگردانش به دنبال جانشینی برای او بودند که مصداق «رکن رابع» شیخیه باشد. میان چند تن از شاگردان رقابت افتاد و سید علی‌محمد نیز در این رقابت شرکت کرد.
او پا را از جانشینی سید رشتی فراتر نهاد و خود را باب امام دوازدهم شیعیان یا «ذکر» او یعنی واسطه میان امام و مردم شمرد. علی‌محمد در آغاز امر بخش‌هایی از قرآن را با روشی که از مکتب شیخیه آموخته بود تأویل و تصریح کرد که از سوی امام زمان ( ع) مأمور به ارشاد مردم است.
سپس مسافرت‌هایی به مکه و بوشهر انجام داد و دعوت خود را آشکارا تبلیغ کرد. پس از مدتی که گروه‌هایی به او گرویدند، ادعای خود را تغییر داد و از مهدویت سخن گفت و خود را مهدی موعود نامید و پس از آن ادعای نبوت و رسالت خویش را مطرح کرد و مدعی شد که دین اسلام فسخ شده است و خداوند دین جدیدی همراه با کتاب آسمانی تازه به نام «بیان‌» بر او نازل کرده است.
علی‌محمد در کتاب بیان، خود را برتر از همه پیامبران دانسته و خود را مظهر نفس پروردگار پنداشته است. در زمانی که علی‌محمد هنوز از ادعای بابیت امام زمان (ع) فراتر نرفته بود به دستور والی فارس در سال 1261 قمری دستگیر و به شیراز فرستاده شد و پس از آنکه در مناظره با علمای شیعه شکست خورد، اظهار ندامت کرد و در حضور مردم گفت: «لعنت خدا بر کسی که مرا وکیل امام غایب بداند. لعنت خدا بر کسی که مرا باب امام بداند.»
چنانکه می‌دانیم، در سده‌های اخیر نیز فرقه‌هایی اندیشه ناب مهدویت را وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف و آمال دنیوی خویش قرار دادند و چند صباحی خلق روزگار را به خود مشغول ساختند.
بدون شک، آسیب‌شناسی اندیشه مهدویت و پالایش این اندیشه از افکار انحرافی بر غنای هر چه بیشتر آن خواهد افزود و نسل جوان را نیز از درافتادن به برخی از این انحراف‌ها حفظ خواهد کرد. آنچه مسلم است آنکه، اندیشه ظهور حضرت حجت (عج) نه تنها با شکل‌‌گیری این اندیشه‌ها رنگ نباخته و از میان نرفته بلکه هر روز بر غنای آن افزوده شده است.