کریگ ویتلاک
ترجمه: احمد محمدی
هنگامی که نیروگاه خورشیدی ژئوسول در سال 2004 در اسپنهین آلمان در محلی که سابقاً محل دفن زبالههای معدنی بود افتتاح شد، بزرگترین نیروگاه در نوع خودش در جهان بود، آنقدر تمیز و پاکیزه است که هیچ گاز آلودهای تولید نمیکند و چنان ساده عمل میکند که تنها سه کارگر ثابت دارد؛ مدیر نیروگاه و دو سگ نگهبان. این نیروگاه بخشی از طرحی است که آلمان همیشه ابری را به طرزی شگفتانگیز پیشرو تولید برق خورشیدی در جهان کرده است. سال گذشته حدود نیمی از برق خورشیدی جهان در این کشور تولید شد.
15 نیروگاه از مجموع 20 نیروگاه خورشیدی بزرگ جهان در آلمان قرار دارد، اگر چه این کشور تنها نصف کشورهایی همچون پرتغال از روزهای آفتابی برخوردار است. دلیل آنکه آلمان به این پیشرفتها دست یافته، یک تحول در زمینه مالی یا تکنولوژی خورشیدی نیست. بلکه علت اصلی قانونی است که در سال 2000 تصویب گردید. این قانون شرکتهای برق آلمان را ملزم میکند که به صنایع نوپای خورشیدی یارانه بپردازند. بدین ترتیب که این شرکتها برق را به قیمت گرانتر خریداری میکنند و این قیمت افزوده در اختیار صنایع خورشیدی قرار میگیرد و نیروی پاکیزهای که آنها تولید میکنند برای فروش وارد شبکه خدمات عمومی میگردد. این قانون بخشی از یک لایحه وسیعتر است که برای تقویت تولید منابع انرژی تجدیدپذیر از قبیل نیروی باد و سوختهای زیستی توسط دولت آلمان به تصویب رسید.
آلمان به عنوان ششمین کشور منتشر کننده گاز دیاکسیدکربن، در تلاش است تا تولید گازهای گلخانهایاش را کاهش دهد و میخواهد تا سال 2020، یک چهارم نیازهای انرژی خود را از طریق منابع قابل تجدید تأمین نماید. از زمان ساخت نیروگاه ژئوسول تاکنون شش نیروگاه خورشیدی بزرگتر در آلمان ساخته شده از جمله نیروگاه سولار پارک گات ارلاسی در منطقه باواریا که بزرگترین نیروگاه خورشیدی حال حاضر جهان است و ظرفیتی بیش از دو برابر نیروگاه ژئوسول را دارا میباشد. ماه گذشته ساخت یک نیروگاه غولآسای دیگر در یک پایگاه نظامی قدیمی در براندیس حدود 12 مایلی اسپنهین آغاز شد. این نیروگاه وقتی که تکمیل شود قادر به تولید 40 مگاوات برق برای تأمین برق مورد نیاز 10 هزار خانه خواهد بود. مقامات آلمانی اذعان دارند که آنان تنها به خاطر فواید زیست محیطی نیست که به استقبال تکنولوژی خورشیدی میروند. شرکتهای آلمانی تولید کننده صفحات گیرنده نور خورشید و دیگر قطعات به موجب قانون جدید انرژی رونق یافتهاند و اکنون 40 هزار نفر در این شرکتها مشغول به کار هستند. 15 هزار نفر دیگر هم برای شرکتهای خورشیدی ـ گرمایی کار میکنند که برای خانهها و مجتمعهای تجاری سیستمهای گرمایی تولید میکنند. ماتیاس مک کین، معاون وزیر محیط زیست آلمان گفت که کشورش نمیتواند امیدوار باشد که در درازمدت در تولید نیروی خورشیدی با کشورهای همیشه آفتابی رقابت کند، اما امید دارد که صادرات تکنولوژی خورشیدی را گسترش داده و رهبری این عرصه را در اختیار بگیرد. مک کین در یک مصاحبه گفت: ما فقط در تعداد ساعات مشخصی از روز تابش خورشید داریم، مگر اینکه روند تغییرات دما سرعت بیشتری پیدا کند. البته ما از نیروی خورشید استفاده خواهیم کرد، اما آنچه که بیشتر اهمیت دارد این است که از این علم و فناوری برای تحقیق و توسعه محافظت به عمل آوریم.
بر اساس گفتههای مسؤولان بخش صنعت، صادرات آلمان در سال گذشته 15 درصد فروش جهانی صفحات گیرنده نور خورشید دیگر تجهیزات خورشیدی را شامل میشد.
کارستن کورنیگ مدیر کل انجمن صنایع خورشیدی آلمان که یک گروه تجاری و اعمال نفوذ سیاسی میباشد، گفت: شرکتهای آلمانی امیدوارند که سهمشان در بازار جهانی را دو برابر کنند. بازار جهانی سال گذشته 5/9 میلیارد دلار بود و سالیانه 20 درصد رشد دارد. او افزود: ایجاد بازار مورد نیاز در آلمان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است. ما نه تنها میخواهیم بازار آلمان را در اختیار بگیریم بلکه میخواهیم بازار جهانی را هم تسخیر کنیم. در حال حاضر این تکنولوژی همچنان گران و هزینهبر است و صرفاً جزو کوچکی از کل تولید انرژی را به خود اختصاص داده است، یعنی چیزی حدود نیم درصد، دولت امیدوار است که این رقم را تا سال 2020 به 3 درصد افزایش دهد. اما حامیان این صنعت میگویند که عوامل و مؤلفههای دیگری به تولید انرژی خورشیدی در درازمدت کمک میکنند. یکی اینکه دیگر گونههای انرژی غیر فسیلی دارند مجبوبیتشان را از دست میدهند. دولت آلمان تصمیم گرفته که تا سال 2020 استفاده از نیروی هستهای را به تدریج کنار بگذارد. همچنین با وجود اینکه آلمان در استفاده از نیروی باد نیز پیشرو کشورهای دیگر است، یک اعتراض عمومی در مقابل توربینهای بادی بسیار بلندی که در زمینهای کشاورزی در سراسر این کشور تکثیر یافتهاند و چشم را میآزارند در حال شکلگیری است.
مقامات محلی اسپنهین گرم و پر شور از نیروگاه خورشیدیشان که متعلق به کمپانی ژئوسول در برلین است، سخن میگویند. این نیروگاه در زمینی ساخته شد که محل دفن میلیونها تن گرد زغال سنگی بود که توسط معادن اطراف از دهه 1930 به بعد تولید شده بود. این زمین به درد کشاورزی و مصارف دیگر نمیخورد، 20 سال پیش این منطقه بخشی از آلمان شرقی کمونیست بود و با صنایع زغال سنگ که 8000 نفر در آن مشغول به کار بودند شناخته میشد. بعد از اتحاد دو آلمان در 1990 این مشاغل به سرعت محو شدند اما این بخش از ایالت ساکسونی همچنان از آلودگی هوا و آب رنج میبرد. یورگن فیش، شهردار اسپنهین گفت: این منطقه آلودهترین بخش اروپا شناخته میشد. نیروگاه خورشیدی در زمان بسیار خوبی به کمک اسپنهین آمد و چهره ما را دگرگون ساخت. برعکس معادن زغال سنگ، این نیروگاه خورشیدی صرفنظر از اندک سر و صدای ناشی از چند واحد تهویه مطبوع که بیرون از محوطه قرار دارند و ترانسفورماتورهای الکتریکی را خنک میکنند تقریباً هیچ صدای دیگری ندارد و با داشتن 35 هزار صفحه گیرنده نور خورشید به ندرت نیاز به رسیدگی دارد.
هانس کخ، مدیر نیروگاه در جریان بازدیدی از نیروگاه اذعان کرد که آلمان شرقی مکان ایدهآلی برای گردآوری اشعههای خورشید نیست. او گفت: بر خلاف انتظار عموم مردم، گیرندههای خورشیدی در روزهای بارانی خوب کار میکنند اگر چه آنها تنها قادرند یک چهارم تا نصف مقدار معمول برق تولید کنند. او با شادمانی ادامه داد: ما همچنان در حال تولید برق هستیم، حتی در شرایط ابری و بارانی.