بهاءالدین ادب / نماینده مردم سنندج – دیواندره – کامیاران
معضلات اجتماعی، تابعی است از شرایط سیاسی و اقتصادی و فرهنگی اما باید دید مشکلات اجتماعی در مناطق کردنشین و کردستان، به طور ذاتی و فطریست، یا عرضی و وارداتیست و یا ناشی از شرایط بیرونی و تحمیل شده به آن است؟ بدون آنکه غلو کنیم و یا کردها را گل بیخارو بیعیب و نقص جلوه دهیم، به صراحت به نسبت خیلی از نقاط دیگر کشور، مناطق کردنشین و کردستان، در گذشته نه چندان دور، کمترین ناهنجاری اجتماعی را داشته است اما با کمال تاسف باید گفت طی سالیان اخیر، ناهنجاریهای اجتماعی توسعه یافته است. نزد کردها، اعتیاد به مواد مخدر بدترین عادت ممکن بود لیکن این بدان معنا نیست که از توسعه اعتیاد و علل توسعه آن در کردستان غافل باشیم و یا آن را، پردهپوشی نماییم. کردها، عموماً انسانهایی دارای عزت نفس بوده و هستند. علیرغم این حقیقت، روز دوشنبه 28/11/81 در صفحات یکی از روزنامهها، گزارشی از توسعه تکدیگری در سنندج درج شده بود!! واقعا شیوع و گسترش این معلول، ناشی از چه عللی است؟ به طور عموم همه هموطنان، کردها را، انسانهای صحیحالعمل، صادق، پایمرد و رشید، میشناسند. نمیخواهم بیجهت از خودمان تعریف کرده باشم، به راستی همواره و حتی در همین روزهای سخت، این خصوصیات نزد اکثریت کردهای پایبند به اصول و ارزشهای هویت فرهنگی خویش وجود دارد؟ اگر تغییراتی در این صفات پیدا شده است، باید نگران شد و حساسیت به خرج داد، در پی یافتن علل بود و این علل را از بین برد، تا ناهنجاریها توسعه نیابد و نهادینه نشود. به هر حال مشکلات سیاسی و نگرش امنیتی و قایل بودن به شهروند درجه یک و دو و محدود کردن آزادیها، مشکلات اقتصادی، کمبود درآمد سرانه بیکاری و ایجاد روحیه یاس و گرفتن نشاط و شادابی جامعه، مشکلات فرهنگی و تلاش برای عدم توسعه و حفظ هویت فرهنگی، همه و همه در مشکلات اجتماعی بازتاب خواهد داشت و چون آیینهای شفاف، نتایج عملکرد در بخشهای فوق را نشان خواهد داد.
استعدادها و امکانات مناطق کردنشین و کردستان:
اگر فاکتورها و مولفههای توسعه پایدار را، نیروی انسانی، آب، خاک، ذخایر زیرزمینی و طبیعت زیبا و محیط زیست سالم و با ظرفیت مناسب، پتانسیل تولید و... بدانیم، به راستی کردستان و مناطق کردنشین تمام خصوصیات لازم، برای توسعه همه جانبه و موزون پایدار دارا میباشند.
از نظر جسمی و روانی عموما کردها افرادی سالم و با ضریب هوشی بالا و امکان فراگیری سریع هستند، یعنی استعداد توسعه انسانی به وضوح نزد کردها، وجود دارد.
در قسمت آب و خاک، مناطق کردنشین و به ویژه استان کردستان، دارای خاکی حاصلخیز به تصدیق اهل فن میباشد.
ضمن آنکه درصد قابل توجهی از روان آبهای کشور ایران در رودخانههای مناطق کردنشین و کردستان جاری هستند، در صد بالایی از کشت و زرع در این نقاط، به صورت دیم انجام میشود.
از نظر گردشگری و جاذبههای توریستی، فرهنگ مختص و منحصر به فرد و متفاوت کردها، به لحاظ زبان و گویش، موسیقی، لباس، آداب و رسوم ملی و مذهبی، خود جاذبهای بزرگ برای هر غیر کرد است.
به علاوه در جای جای کردستان طبیعت زیبا و چشمنواز و مناظری که خالق تابلوهای آن خدای یگانه است وجود دارد که اگر بخواهم آنها را برشمارم، به واقع خود کتابی خواهد بود. فقط به عنوان مشت نمونه خروار عرض میکنم که، بزرگترین دریاچه آب شیرین به نام زریوار، در مریوان کردستان وجود دارد. طبیعت سرسبز و آبشارها و غارهای طبیعی متعدد و منحصر به فرد با شکوه و جلال خاص آنها در تمام نقاط مناطق کردنشین وجود دارد. از نظر آثار باستانی و میراثهای فرهنگی، گنجینهای گرانبها در کلیه مناطق کردنشین و کردستان وجود دارد. شهر و قلعه باستانی زیویه، تخت سلیمان، طاق بستان، کتیبه بیستون، پلها و مساجد و ساختمانهای اداری دارای هویت معماری ملی و محلی، (نظیر خانههای اورامان)، سنگنگارههای با قدمت هفت هزار سال و... این همه جاذبه گردشگری، خود همانند معادن طلا، برای کشور است که متاسفانه کمتر از آن بهرهبرداری میشود.
در مناطق کردنشین و کردستان، ذخایر عظیم معدنی با تنوع فراوان وجود دارد. از نفت و گاز گرفته تا سنگهای تزیینی و انواع معادن سیلیس و بیسموت و آنتیموان و طلا به قول کارشناسان معدن، کردستان را باید استان طلا نامید.
استخراج و فرآوری این نعمات خدادادی و ذخایر زیرزمینی به تنهایی، میتواند معضلات کمبود درآمد و بیکاری جوانان نه تنها مناطق کردنشین، بلکه نیمی از کشور را علاج نماید.
وجود مراتع بینظیر، همانند سارال در دیواندره وچراگاههای متعدد و فراوان دیگر باعث شده است که دامداری به طور سنتی از مشاغل اصلی کردها باشد. سرمایهگذاری در این امر و توسعه آن و فرآوری کردن محصولات حاصل از دامداری همانند پوست، سالامبور، کراس، و چرم و صنایع و تولیدات چرمی و مواد لبنی و صاد رکردن آنها به خارج از کشور، در نوع خود کماهمیتتر از چاههای نفت نیست.
در خصوص توسعه صنعتی و با توجه به بکر بودن استان و وجود انسانهای مستعد و باهوش و دانشآموخته دانشگاهی که متاسفانه در حال حاضر بیکار هستند، سرمایهگذاری در امر صنعت، به ویژه با توجه به مرزی بودن مناطق کردنشین و استان کردستان و سهولت صادر کردن محصولات صنعتی، خود از پتانسیلهای غیر قابل انکار این مناطق است.
یکی از مهمترین نکات قابل توجه این است که کردها، مردمانی حق شناس هستند، خادمین خود را چون چشم خویش دوست دارند. از کسی که به آنها محبت و خدمت کند با فدا کردن جان و مال خود، دفاع مینمایند. بدیهی است که بدخواه خویش و کسانی که ایشان را تحقیر کند و آزار دهد و مانع رشد و ترقی آنها باشد، عمل عکس خواهند کرد. این یک امر طبیعی است و غیر از این نباید انتظار داشت. اگر باد کاشته شود، آتش درو میگردد. این نکته را به این دلیل گفتم که حافظ سرمایهگذاریها در صورتی که در کردستان انجام شود، خود مردم خواهند بود. دولت اگر در امر ایجاد و تکمیل زیرساختها و توسعه سیاسی و اقتصادی و فرهنگی کردستان و مناطق کردنشین اقدام کند، مطمئن باشند که سیاستی صحیح و پرجاذبه را عملیاتی کرده و جاذبه را جایگزین دافعه نموده است.